Koszty inwestycji, co do zasady, powiększają wartość środka trwałego, więc w momencie ich ponoszenia nie są w ogóle zaliczane do kosztów. Do 31 grudnia 2008 r. z ustawy o PIT wynikało, że w razie zaniechania inwestycji (tzn. zaprzestania prac, mimo że nie nastąpiło odpowiednio: wytworzenie, ulepszenie albo montaż środka trwałego) poniesione w związku z tym koszty nie mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów. Tak stanowił art. 23 ust. 1 pkt 35.
Od 1 stycznia 2009 r. uchylono ten przepis. Obecnie zatem nie znajdziemy w ustawie bezpośredniego zakazu zaliczania do kosztów podatkowych poniesionych kosztów zaniechanych inwestycji. Jednocześnie do ustawy o PIT dodano art. 22 ust. 5e, który określa moment potrącenia w czasie kosztów zaniechanych inwestycji. Otóż potrąca się je odpowiednio w dacie zbycia inwestycji lub ich likwidacji.
[b]Nie można z tego wyciągnąć wniosku, że koszty zaniechanych inwestycji zawsze są kosztami uzyskania przychodów[/b]. Taka ich kwalifikacja wymaga stwierdzenia, że koszty te zostały poniesione w celu uzyskania przychodów (warunek z art. 22 ust. 1 ustawy o PIT). Nie można bowiem wykluczyć sytuacji, że wydatki inwestycyjne od samego początku będą ponoszone bez zamiaru osiągnięcia przychodów (ale np. dla korzyści osobistych podatnika). Zaniechanie takiej inwestycji nie powoduje automatycznie, że takie wydatki stają się kosztami podatkowymi.
Zasadniczo nie powinno być wątpliwości (co dotyczy także starego stanu prawnego), że koszty poniesione na inwestycję, której najpierw zaniechano a później ją sprzedano (osiągając przychód), są kosztem uzyskania przychodu. Więcej wątpliwości może powstawać w wypadku kosztów takich inwestycji, które po ich zaniechaniu zostały (mają być) zlikwidowane. Tutaj bowiem pojawić się może wątpliwość, czy taka inwestycja była prowadzona z myślą o osiąganiu przychodów, czy nie.
Zakładam jednak, że u czytelnika można mówić o prowadzeniu inwestycji z zamiarem uzyskiwania przychodów w przyszłości, a zatem nie ma wątpliwości, że poniesione wydatki mogą być kosztem podatkowym.
Jeśli chodzi o to, czy potrącić można teraz (po 31 grudnia 2008 r.) koszty zaniechanych inwestycji prowadzonych w latach wcześniejszych (kiedy wydatki te nie mogły być zaliczane do kosztów podatkowych), należy zauważyć, że przepisy nowelizacyjne nie zawierają żadnych regulacji przejściowych. W związku z tym uznać trzeba, że o tym, czy istnieje prawo do potrącenia, decyduje moment likwidacji inwestycji względnie moment jej sprzedaży. To bowiem na ten dzień powstaje możliwość zaliczenia poniesionych wcześniej wydatków do kosztów podatkowych.
Jeśli zatem zaniechana inwestycja zostanie zlikwidowana bądź sprzedana w 2009 r., to jej koszty mogą być zaliczone do kosztów podatkowych niezależnie od tego, kiedy inwestycja została rozpoczęta i kiedy została zaniechana.
[i]Autor jest współpracownikiem Vademecum Głównego Księgowego, ABC Wolters Kluwer Polska[/i]
