Zbycie firmy nie jest objęte VAT

Zgodnie z art. 19 [b]dyrektywy 2006/112[/b] w przypadku przekazania przez podatnika odpłatnie lub nieodpłatnie, lub jako aportu do spółki całości lub części majątku państwa członkowskie mogą uznać, że dostawa towarów nie miała miejsca i że w takim przypadku osoba, której przekazano towary, będzie traktowana jako następca prawny przekazującego.

Przyjęcie takiego rozwiązania znacznie upraszcza procesy restrukturyzacyjne. Dyrektywa nie definiuje pojęcia „całości lub części majątku”.

Ustawa o VAT w brzmieniu obowiązującym do 1 grudnia 2008 r. wyłączała w art. 6 pkt 1 jedynie zbycie przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans. W tym sensie ustawodawca, korzystając z uprawnienia, jakie wynika z art. 19 dyrektywy, skorzystał z niego w sposób ograniczony, nie odnosząc się do kwestii zbycia „części majątku”.

Sądy, powołując się na prawo wspólnotowe i orzecznictwo ETS, dopuszczały niekiedy możliwość wyłączenia z VAT także dla części przedsiębiorstwa, twierdząc, że użyte w art. 6 pkt 1 pojęcie „przedsiębiorstwo” obejmuje każdy zespół składników materialnych i niematerialnych służących do realizacji określonych zadań gospodarczych, bez względu na to, czy obejmuje on całość czy jedynie część majątku określonego podmiotu (np. [b]WSA w Warszawie w wyroku z 12 sierpnia 2008 r., III SA/Wa 666/08[/b]).

[srodtytul]Zmiana przepisów[/srodtytul]

Obecnie przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Zgodnie z art. 2 pkt 27e ustawy o VAT przez zorganizowaną część przedsiębiorstwa rozumie się organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.

[srodtytul]Tak samo w CIT i PIT[/srodtytul]

Przy konstruowaniu pojęcia zorganizowanej części przedsiębiorstwa na gruncie ustawy o VAT posłużono się definicjami przyjętymi w terminologii podatków dochodowych (art. 4a pkt 4 ustawy o CIT i art. 5a pkt 4 ustawy o PIT).

[b]NSA w wyroku z 5 lipca 2007 r. (II FSK 874/06)[/b], odnosząc się do konstrukcji zorganizowanej części przedsiębiorstwa na gruncie ustawy o CIT, podkreślił, że element „zorganizowania” przedsiębiorstwa obejmuje jego wyodrębnienie organizacyjne, finansowe i funkcjonalne, możność realizacji określonych zadań gospodarczych pozwalających przypisać prowadzonej działalności cechy samodzielności. Tak pojmowane atrybuty muszą występować łącznie. NSA uznał, że w analizowanej sprawie nie występuje zorganizowana część przedsiębiorstwa, bo nie tylko nie prowadzono odrębnych ksiąg handlowych, ale i innej dokumentacji wskazującej na finansową samodzielność tej części przedsiębiorstwa.

[srodtytul]Przekazanie w orzecznictwie ETS[/srodtytul]

Europejski Trybunał Sprawiedliwości podkreśla, że fakt, iż prawo wspólnotowe nie zawiera definicji pojęcia przedsiębiorstwa lub jego części, nie oznacza, że państwa UE mają swobodę jego interpretacji. Biorąc pod uwagę cel dyrektywy, pojęcia w niej użyte powinny być interpretowane w sposób jednolity i niezależny od innych przepisów, z wyjątkiem sytuacji, gdy sama dyrektywa daje państwom unijnym jasną dyspozycję do zdefiniowania pojęcia w krajowej legislacji.

W konsekwencji, dokonując wykładni zorganizowanej części przedsiębiorstwa na gruncie ustawy o VAT, należy w pierwszej mierze sięgnąć do orzecznictwa ETS. Rozstrzygnięcia zapadłe na gruncie podatków dochodowych nie mogą być wiążące dla celów VAT.

Zdaniem ETS niezgodne z przepisami dyrektywy jest wprowadzanie przez państwo UE jakichkolwiek ograniczeń, na przykład co do charakteru zbywanego majątku, innych niż te, o których mowa w dyrektywie (np. środki w celu zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania).

[b]W wyroku w sprawie Zita Modes (C-497/01) ETS[/b] uznał, że pojęcie zbycia całości lub części majątku należy interpretować tak, że obejmuje ono zbycie przedsiębiorstwa lub niezależnej części przedsiębiorstwa, włącznie z jego rzeczowymi składnikami oraz w zależności od konkretnego przypadku składnikami niematerialnymi, które łącznie stanowią przedsiębiorstwo lub jego część zdolną do prowadzenia niezależnej działalności gospodarczej, natomiast nie obejmuje ono zwykłego zbycia aktywów, takiego jak sprzedaż zapasów produktów.

Wyłączenie nie ma zastosowania, gdy nabywca zamierza przedsiębiorstwo lub jego część natychmiast zlikwidować.

[ramka][b]Jakie jest zdanie fiskusa [/b]

Organy podatkowe podkreślają, że nie wystarczy zorganizowanie jakiekolwiek masy majątkowej, ale musi się ona odznaczać pełną odrębnością organizacyjną i finansową z możliwością samodzielnego funkcjonowania (tak np. [b]naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w Bydgoszczy w piśmie z 14 maja 2007 r.[/b]). Organy zaznaczają, że część przedsiębiorstwa musi być przed jego zbyciem w formie zorganizowanej części wyodrębniona funkcjonalnie, za jego pomocą powinny być generowane przychody/potencjalne przychody w ramach funkcjonującego już przedsiębiorstwa.[/ramka]

[i]Autor jest konsultantem w biurze MDDP we Wrocławiu[/i]