W efekcie z tego tytułu nie powstaje obowiązek naliczenia VAT należnego, a podatek wynikający z zakupów takich aktywów nie może być odliczony.

Tak [b]orzekł Europejski Trybunał Sprawiedliwości 13 marca 2008 r. w sprawie C-515/07 Vereniging Noordelijke Land – en Tuinbouw Organisatie (VNLTO) vs. Staatssecretaris van Financien[/b].

Wyrok ten, w zamyśle sądu krajowego zwracającego się z pytaniem do ETS, miał rozstrzygnąć o sposobie kalkulacji kwoty VAT podlegającej odliczeniu w wypadku zakupów „nieinwestycyjnych” wykorzystywanych zarówno na cele działalności opodatkowanej VAT, jak i działalności nieobjętej tym podatkiem. Trybunał skupił się jednak głównie na zagadnieniach związanych z obowiązkiem podatkowym w kontekście wykorzystywania aktywów przedsiębiorstwa na cele działalności niepodlegającej VAT.

[srodtytul]Dwa rodzaje działalności[/srodtytul]

VNLTO jest stowarzyszeniem broniącym interesów sektora rolnego. Jego członkowie uiszczają składki, z których większość jest przeznaczana na obronę ich ogólnych interesów. Bezsporne było, że ta część działalności nie podlega VAT w świetle VI dyrektywy [b](zastąpionej przez dyrektywę 2006/112/ WE)[/b]. Oprócz tego VNLTO świadczy również usługi objęte VAT.

W 2000 r. zakupiło towary i usługi, które wykorzystało zarówno do działalności opodatkowanej, jak i niepodlegającej VAT. Zażądało pełnego odliczenia kwot podatku naliczonego w cenie tych towarów i usług. Pośród nich znajdowały się również towary i usługi dotyczące działalności polegającej na obronie interesów ogólnych jego członków.

[srodtytul]Najpierw odliczyć, potem opodatkować[/srodtytul]

VNLTO, kierując się wcześniejszymi wyrokami ETS w sprawach dotyczących wykorzystania aktywów przedsiębiorstwa na cele prywatne, chciało w pełni zaliczyć zakupy służące jednocześnie celom działalności nieopodatkowanej jak i opodatkowanej do aktywów przedsiębiorstwa, odliczyć od nich w całości VAT, a następnie wykazać VAT należny w związku z wykorzystaniem tych aktywów na cele działalności nieopodatkowanej. Organ podatkowy zakwestionował taki sposób postępowania.

[srodtytul]Wątpliwości sądu[/srodtytul]

Sprawa trafiła przed sąd krajowy, który zwrócił się do ETS z pytaniem, czy podatnik może zaliczyć w całości do aktywów swojego przedsiębiorstwa nie tylko dobra inwestycyjne, ale wszystkie towary i usługi, które są wykorzystywane zarówno do celów jego działalności, jak i do innych celów, oraz w pełni i bezpośrednio odliczyć VAT naliczony przy zakupie tych towarów i usług.

Sąd krajowy założył zatem, że wykorzystanie towarów bądź świadczenie usług na cele działalności niepodlegającej VAT może rodzić obowiązek podatkowy w VAT, podobnie jak wykorzystanie towarów lub świadczenie usług na cele prywatne bądź pozostające poza zakresem działalności gospodarczej podatnika.

[srodtytul]Trybunał się nie zgadza[/srodtytul]

Trybunał to zakwestionował. Orzekł, że przepisy VI dyrektywy, zgodnie z którymi wykorzystanie towarów przedsiębiorstwa na cele prywatne bądź niezwiązane z prowadzonym przedsiębiorstwem powoduje powstanie obowiązku podatkowego w VAT, nie mają zastosowania do wykorzystywania aktywów przedsiębiorstwa do czynności w ogóle niepodlegających opodatkowaniu. ETS orzekł też, że podatnikom nie przysługuje prawo do odliczenia VAT od zakupów poczynionych na cele działalności nieobjętej tym podatkiem.

[ramka][b]Maciej Jaworowskidoradca podatkowy, starszy konsultant w zespole ds. podatków pośrednichPricewaterhouseCoopers (biuro w Krakowie) [/b]

Z orzeczenia ETS wynika, że wykorzystanie towarów bądź świadczenie usług na cele działalności niepodlegającej VAT rodzi inne konsekwencje niż wykorzystanie towarów bądź świadczenie usług na cele prywatne lub niezwiązane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. ETS uznał, że skoro to pierwsze nie prowadzi do powstania obowiązku podatkowego, VAT wynikający z zakupów poczynionych na cele działalności nieopodatkowanej nie może być odliczony.

W efekcie sposób postępowania, którego prawidłowość potwierdzały wcześniejsze [b]orzeczenia Trybunału (np. sprawa C-72/2005 Wollny)[/b], polegający na pełnym zaliczeniu do aktywów przedsiębiorstwa i pełnym odliczeniu VAT od zakupów, które w części są wykorzystywane do działalności gospodarczej a w części do prywatnego użytku podatnika, nie ma tu zastosowania.

ETS nie rozstrzygnął natomiast kwestii prawa do odliczenia VAT w sytuacji, gdy zakupy są wykorzystywane częściowo do działalności opodatkowanej, a częściowo do działalności pozostającej poza zakresem przepisów o VAT. Przywołał jednak [b]orzeczenie w sprawie Securenta (C-437/06)[/b]. Wynika z niego, że w tej sytuacji należy określić kwotę podatku naliczonego związaną bezpośrednio z działalnością opodatkowaną i że odliczeniu podlega tylko ta kwota. Jednak ani przepisy wspólnotowe, ani prawo polskie nie regulują sposobu kalkulacji tej kwoty. Nie znalazłyby tu zastosowania przepisy o proporcjonalnym odliczeniu podatku zawarte w art. 173 i nast. 112 dyrektywy i odpowiednio w art. 90 i nast. polskiej ustawy o VAT, gdyż dotyczą one jedynie działalności uregulowanej przepisami o VAT, a nie mają zastosowania do czynności w ogóle niepodlegających VAT.

Nierozstrzygnięta pozostała w dalszym ciągu kwestia, czy sposób postępowania znany ze sprawy Wollny może mieć zastosowanie tylko do wydatków „inwestycyjnych” (których polskim odpowiednikiem są np. środki trwałe), czy także do pozostałych wydatków. Jednak według opinii rzecznika generalnego, gdy chodzi o towary i usługi „nieinwestycyjne”, podatnik powinien podzielić zakupy na związane z działalnością gospodarczą i na związane z użytkiem prywatnym, a następnie zaliczyć do aktywów przedsiębiorstwa tylko te pierwsze zakupy i w efekcie odliczać kwoty VAT wynikające jedynie z nich.[/ramka]