Po co te zabiegi? Otóż regulowanie wysokości stawek może być ważnym elementem w strategii podatkowej przedsiębiorcy. Nie zawsze bowiem wyższe odpisy amortyzacyjne będą w danym okresie korzystne dla firmy. W niektórych sytuacjach warto wydłużyć okres amortyzacji poprzez obniżenie stawek, tak aby uniknąć utraty kosztów uzyskania przychodów.

Wysokość stawki amortyzacji może też mieć znaczenie przy planowaniu procesów inwestycyjnych, przejęć czy zmiany formy prawnej firmy.

[srodtytul]Najpierw zajrzyj do wykazu...[/srodtytul]

Podstawowe roczne stawki amortyzacji określone są w wykazie, który jest załącznikiem do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawa o CIT) oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT).

Dla niektórych kategorii środków trwałych ustawodawca przewidział możliwość ich podwyższenia. Jednak nie zależy to tylko od woli przedsiębiorcy. Muszą bowiem zaistnieć określone obiektywne okoliczności, które dopiero dają podstawę do podjęcia decyzji o podwyższeniu stawek. Przepisy określają również maksymalną wysokość, do jakiej można zwiększyć stawki, a także od kiedy może to nastąpić.

[srodtytul]...potem sprawdź warunki eksploatacji [/srodtytul]

Które środki trwałe można amortyzować szybciej?

- Pierwsza kategoria to budynki i budowle, które są używane w warunkach pogorszonych albo złych. Maksymalny współczynnik, o jaki możemy zwiększyć stawkę, wynosi odpowiednio 1,2 (dla warunków pogorszonych) oraz 1,4 (dla warunków złych).

- Drugi rodzaj to maszyny, urządzenia oraz środki transportu (z wyłączeniem jednak morskiego taboru pływającego). Można dla nich podwyższyć stawki, jeśli są używane bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagają szczególnej sprawności technicznej. W tym okresie można zwiększyć stawkę o współczynnik maks. 1,4.

- Trzecia kategoria środków trwałych, w stosunku do których możemy przyspieszyć amortyzację metodą liniową, to maszyny i urządzenia zaliczone do grup 4 – 6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych. Wyższą stawkę (współczynnik maks. 2,0) można zastosować, jeżeli są one poddane szybkiemu postępowi technicznemu.

[srodtytul]Od kiedy można zmienić [/srodtytul]

Stawki amortyzacyjne dla środków trwałych wskazanych w pierwszej i drugiej kategorii można zmienić (w razie wystąpienia bądź ustania warunków uzasadniających podwyższenie) od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności uzasadniające te zmiany. Tak więc stawki możemy podwyższyć albo obniżyć w trakcie roku.

Inaczej jest natomiast w przypadku środków trwałych, które są poddane szybkiemu postępowi technicznemu. Jeżeli firma nie podejmie decyzji o podwyższeniu stawki przed rozpoczęciem amortyzacji, nie będzie mogła tego zrobić w trakcie roku podatkowego. Będzie musiała zaczekać do pierwszego miesiąca następnego roku. Również wtedy będzie mogła zrezygnować ze stosowania podwyższonej stawki.

[srodtytul]Trzeba wybrać współczynnik [/srodtytul]

Dla poszczególnych środków trwałych można stosować wyłącznie jeden wybrany współczynnik, przez który mnoży się stawkę amortyzacyjną z wykazu. Oznacza to przykładowo, że jeżeli firma używa maszyny bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych (współczynnik 1,4) i jednocześnie jest ona poddana szybkiemu postępowi technicznemu (współczynnik 2,0), to nie może kumulować tych współczynników. Powinna wybrać jeden z nich.

[ramka][b]Gdy używamy w trudnych warunkach [/b]

Wyjaśnienia dotyczące warunków używania budynków i budowli, określenia sprawności technicznej maszyn, urządzeń i środków transportu oraz maszyn i urządzeń poddanych szybkiemu postępowi technicznemu znajdziemy w objaśnieniach do wykazu stawek amortyzacyjnych. I tak:

– pogorszone warunki używania budynków i budowli to używanie pod ciągłym działaniem wody, pary wodnej, znacznych drgań, nagłych zmian temperatury oraz innych czynników powodujących przyspieszenie zużycia obiektu;

– złe warunki używania budynków i budowli to używanie pod wpływem niszczących środków chemicznych. Dotyczy to również przypadków silnego działania na budynek lub budowlę niszczących środków chemicznych rozproszonych w atmosferze, wodzie lub wydzielających się w postaci oparów, których źródłem są inne obiekty znajdujące się w pobliżu;

– maszyny, urządzenia i środki transportu wymagające szczególnej sprawności technicznej to obiekty, które używane są w pracy na trzy zmiany, mimo że nie działają ze swej istoty w ruchu ciągłym, używane w warunkach terenowych, w warunkach leśnych, pod ziemią lub innych wskazujących na bardziej intensywne zużycie;

– maszyny i urządzenia z grup 4 – 6 i 8 KŚT poddane szybkiemu postępowi technicznemu to maszyny, urządzenia i aparatura, w których zastosowane są układy mikroprocesorowe lub systemy komputerowe, spełniające założone funkcje dzięki wykorzystaniu w nich najnowszych zdobyczy techniki, a także pozostała aparatura naukowo-badawcza i doświadczalno-produkcyjna. [/ramka]

[srodtytul]MASZ STRATY, ZACZEKAJ Z KOSZTAMI[/srodtytul]

[b]Kiedy warto pomyśleć nad obniżeniem stawek? Jeśli mamy straty z działalności albo planujemy przekształcenie[/b]

Korzyści z podwyższenia stawek nie trzeba specjalnie tłumaczyć, bo oczywiste jest, że wyższe odpisy skutkują zmniejszeniem dochodu do opodatkowania. Prawidłowo dokonane odpisy amortyzacyjne stanowią bowiem co do zasady koszty uzyskania przychodów.

O ile jednak podwyższenie stawek amortyzacyjnych jest uzasadnione u przedsiębiorców, którzy wykazują dochody, o tyle ich obniżenie może stanowić istotny instrument planowania podatkowego w firmach, które mają straty.

[b]Pięć lat nie zawsze wystarcza[/b]

Czy wydłużenie okresu amortyzacji środków trwałych poprzez zmniejszenie stawek może przynieść korzyści? Tak, przede wszystkim w firmach, które obecnie ponoszą straty i ze względu na prowadzone inwestycje w najbliższych latach nie pojawią się u nich dochody.

Zmniejszenie stawek pozwoli na uniknięcie utraty kosztów podatkowych, które normalnie są rozliczane z przyszłymi dochodami poprzez odliczenie straty. Rozliczenie straty podatkowej jest bowiem ograniczone czasowo. Można o nią obniżyć dochód jedynie w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych. Przy czym wysokość odliczenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50 proc. straty.

[b]Mniejsze koszty przed przekształceniem [/b]

Wykazywanie dużych kosztów (a przez to strat) nie jest też korzystne w sytuacji planowanego przekształcenia firmy z uwagi na zakaz rozliczania strat podatkowych podmiotu przekształcanego (z pewnymi wyjątkami). Przykładowo w razie przekształcenia spółki z o.o. w komandytową wspólnik spółki przekształconej nie może przy ustalaniu dochodu uwzględnić straty przekształcanej firmy.

Wobec powyższego korzystniejsze wydaje się późniejsze „przejęcie” kosztów podatkowych poprzez kontynuację odpisów amortyzacyjnych.

[b]Decyduje przedsiębiorca [/b]

O możliwości obniżenia podanych w wykazie stawek mówi art. 16i ust. 5 ustawy o CIT (art. 22i ust. 5 ustawy o PIT). Ustawodawca nie wprowadził jednak żadnych specjalnych warunków (okoliczności) pozwalających na taki zabieg. Co więcej możliwość obniżenia stawki dotyczy wszystkich środków trwałych amortyzowanych metodą liniową.

Decyzja o obniżeniu stawek, a tym samym wydłużeniu okresu amortyzacji określonych środków trwałych należy wyłącznie do przedsiębiorcy. Kiedy można to zrobić? Przed rozpoczęciem amortyzacji (tj. począwszy od miesiąca, w którym środek trwały został wprowadzony do ewidencji) albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego, jeżeli dany składnik majątku jest już amortyzowany. Nie jest zatem możliwe obniżanie stawek w trakcie roku podatkowego.

[i]Jacek Dobrucki jest doradcą podatkowym, partnerem w DMS Tax sp. z o.o.o

Paweł Świdkiewicz jest konsultantem w tej firmie[/i]