Jeśli czynność nie podlega pod ustawę o VAT, trzeba od niej zapłacić PCC. Oczywiście przy sprzedaży musimy też wykazać przychód w podatku dochodowym.

[b]Mam z bratem spółkę jawną, która zarejestrowała i od ośmiu lat prowadzi niepubliczny zakład opieki zdrowotnej. W podatku dochodowym obaj rozliczamy się stawką liniową. Chcielibyśmy sprzedać przychodnię jako zorganizowaną część przedsiębiorstwa. Jak rozliczyć taką transakcję?[/b] – pyta czytelnik DF.

[srodtytul]Trzeba wyodrębnić część przedsiębiorstwa [/srodtytul]

Czytelnik pisze, że zamierza sprzedać przychodnię jako zorganizowaną część przedsiębiorstwa. Niestety, z ustawy o VAT wynika, że opodatkowana nie jest jedynie sprzedaż przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans (tzw. jednostki samobilansującej się). Nie ma tu mowy o sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Jednak – jak stwierdził [b]WSA w Warszawie w wyroku z 7 lutego 2008 r. (III SA/Wa 934/07)[/b] – wyłączone z VAT jest również zbycie (w drodze podziału przez wydzielenie) zestawu składników materialnych i niematerialnych służących prowadzeniu działalności.

Przedstawiciele fiskusa błędnie bowiem – zdaniem sądu – utożsamiają przedsiębiorstwo z całością majątku. W skład spółki może wchodzić – w znaczeniu nadanym art. 55[sup]1[/sup] kodeksu cywilnego – więcej niż jedno przedsiębiorstwo. Dlatego, według sądu, przedsiębiorstwem w rozumieniu art. 55[sup]1[/sup] kodeksu cywilnego jest „każdy zespół składników majątkowych, dający się wyodrębnić poprzez funkcjonalne powiązanie polegające na przydatności do realizacji określonego działania gospodarczego bez względu na jego organizacyjne wyodrębnienie w postaci zakładu czy też oddziału”.

[b]Tym samym sprzedaż takiej wydzielonej części nie będzie obciążona VAT.[/b]

Więcej na ten temat pisaliśmy w artykułach [link=http://www.rp.pl/artykul/102435.html]„Wydzielenie części firmy bez VAT”[/link] i [link=http://www.rp.pl/artykul/123702.html]„Czy sprzedaż zorganizowanej części przedsiębiorstwa jest opodatkowana”[/link].

[srodtytul]Obowiązek dla kupującego [/srodtytul]

Jeśli sprzedaż przychodni nie będzie opodatkowana VAT, kupujący będzie musiał zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC). Pytanie tylko, od jakiej podstawy? Są dwa poglądy na ten temat:

- sprzedaż przedsiębiorstwa powinna być traktowana jako sprzedaż prawa majątkowego; wówczas PCC byłby obliczany od całości, czyli ceny za przedsiębiorstwo, jaką strony określą w umowie sprzedaży,

- sprzedaż przedsiębiorstwa powinna być traktowana jako sprzedaż zbioru rzeczy i praw składających się na przedsiębiorstwo; wówczas PCC byłby obliczany od wartości poszczególnych składników.

Za tym drugim poglądem opowiadają się m.in. Adam Mariański i Dariusz Strzelec, autorzy komentarza do ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i ustawy o opłacie skarbowej (ODDK, Gdańsk 2007 r.). Ich zdaniem podatkiem należnym przy sprzedaży przedsiębiorstwa będzie zsumowany podatek od poszczególnych składników będących rzeczami lub prawami majątkowymi wchodzącymi w skład przedsiębiorstwa.

Potwierdza to również [b]wyrok NSA z 21 maja 1998 r. (I SA Gd 2002/96)[/b].

Oczywiście przy takim podejściu w umowie powinny być wyodrębnione wszystkie składniki sprzedawanego majątku (nieruchomości, ruchomości, znaki towarowe itd.).

[srodtytul]Przychód i koszty [/srodtytul]

Sprzedaż przychodni spowoduje, że u czytelnika i jego wspólnika powstanie przychód z działalności gospodarczej (zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dalej ustawa o PIT). Przychód ten będzie pomniejszony o część wartości początkowej poszczególnych składników majątku, której wspólnicy nie zdołali do tej pory zamortyzować.

Natomiast kupujący wrzuci wydatek na nabycie przychodni w koszty uzyskania przychodu, ale nie jednorazowo, tylko poprzez odpisy amortyzacyjne. Żeby ustalić ich wysokość, kupujący będzie musiał nie tylko przyjąć właściwe stawki amortyzacyjne, ale i ustalić wartość początkową środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Tu również – podobnie jak w VAT – duże znaczenie będzie miało to, czy przychodnię będzie można uznać za przedsiębiorstwo lub jego zorganizowaną część. O ile jednak w VAT jest to istotne przede wszystkim dla sprzedającego, o tyle w podatku dochodowym ma znaczenie wyłącznie dla kupującego. Na szczęście problem upraszcza to, że obie ustawy o podatku dochodowym (o PIT i o CIT) mówią wprost, co jest przedsiębiorstwem i jego zorganizowaną częścią (art. 5a ustawy o PIT i art. 4a ustawy o CIT).

Jeśli więc przychodnia będzie przedsiębiorstwem lub jego zorganizowaną częścią, to kupujący ustali wartość początkową nabytych składników majątku zgodnie z art. 22g ust. 2, 14 i 16 ustawy o PIT (jeżeli będzie osobą fizyczną) lub z art. 16g ust. 2, 10 i 12 ustawy o CIT (jeśli będzie osobą prawną). Przepisy te są dość skomplikowane, upraszczając można tylko powiedzieć, że wartość początkowa składników majątkowych nabytych w ramach przychodni będzie zależeć przede wszystkim od tego, czy wystąpi dodatnia wartość firmy (czyli różnica między ceną nabycia przychodni a sumą wartości rynkowej składników majątkowych wchodzących w skład tej przychodni).

Dodajmy, że również sama wartość firmy będzie podlegać amortyzacji (jako wartość niematerialna i prawna).

[ramka][b]Komentuje Krzysztof Szymański, biegły rewident, doradca podatkowy, prezes zarządu Globaltax sp. z o.o.[/b]

Sytuacja, o którą pyta czytelnik, nie stwarza takich problemów z rozliczeniem, jak zakończenie działalności gospodarczej. Domyślam się bowiem, że czytelnik i jego wspólnik będą kontynuować tę działalność, a teraz jedynie zamierzają sprzedać zorganizowaną część swojego przedsiębiorstwa. Domyślam się też, że nie utworzyli przychodni na dwa miesiące przed jej zbyciem po to tylko, by odnieść korzyść podatkową (brak VAT przy sprzedaży)- wtedy taką transakcję mogłyby zakwestionować organy podatkowe.

Rezultat zbycia przychodni należy zaksięgować w księgach jednostki podstawowej (zakładam, że w spółce są prowadzone księgi rachunkowe). Przypomnę, że gdy wydzielany był majątek na rzecz samodzielnie bilansującej się przychodni, wówczas wszystkie składniki majątkowe i zobowiązania, które przeszły do tej przychodni, powinny być zaksięgowane w jednostce podstawowej jako majątek wydzielony. Jednocześnie w przychodni powstał kapitał wydzielony oraz składniki majątkowe i zobowiązania, które zostały jej przydzielone.

Dlatego teraz, gdy sprzedajemy przychodnię, musimy po stronie aktywów jednostki podstawowej zlikwidować majątek wydzielony i jednocześnie zaksięgować należność ze zbycia.

Oczywiście musimy też zamknąć księgi w przychodni i sporządzić sprawozdanie finansowe.[/ramka]