Tak orzekł[b] WSA w Warszawie w wyroku z 15 września 2008 r. (III SA/Wa 864/08)[/b].
Spółka jest wykonawcą robót budowlanych. W działalności korzysta z usług podwykonawców. Umowy przewidują, że jeśli kontrahent nie wykona prac w terminie, spółka będzie uprawniona do przejęcia wykonania tych prac i zlecenia ich innej firmie. Wówczas spółce przysługuje prawo do żądania od nierzetelnego podwykonawcy zwrotu wszelkich wydatków poniesionych w związku z wykonaniem zastępczym.
Spółka zwróciła się do fiskusa z pytaniem: czy powinna wystawić fakturę VAT za poniesione wydatki pierwszemu podwykonawcy? Organ podatkowy uznał, że usługi powinny zostać na nierzetelnego kontrahenta refakturowane. Spółka nie zgadzając się z tym stanowiskiem, wniosła skargę do warszawskiego WSA.
Sąd przyznał spółce rację, uznając, że do tego stanu faktycznego nie ma zastosowania instytucja refakturowania. Między pierwotnym podwykonawcą i podwykonawcą zastępczym nie występuje bowiem żaden stosunek prawny. Ponadto istotą refakturownia jest świadczenie usług przez każdą ze stron umowy. Ta przesłanka nie została spełniona. Świadczenie, które powstało po stronie pierwszego podwykonawcy, miało charakter sankcyjno-odszkodowawczy, natomiast po stronie spółki brak było jakiegokolwiek świadczenia. Dlatego nie ma ona obowiązku wystawienia nierzetelnemu podwykonawcy faktury.
[i]Autorka jest członkiem Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte[/i]
[ramka][b]Komentuje Łukasz Janiga, konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Krakowie)[/b]
Warunkiem uznania danego zdarzenia za świadczenie usługi jest istnienie wzajemnego stosunku prawnego między świadczącym i beneficjentem. Ze stosunku prawnego musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść dla obu stron. Świadczenie wzajemne usługodawcy może więc polegać na wykonaniu pewnych czynności na rzecz usługobiorcy w zamian za wynagrodzenie. W konsekwencji opodatkowane są tylko transakcje gospodarcze, tzn. świadczenia za wynagrodzeniem. Natomiast istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za wyrządzone szkody. Zatem otrzymanie odszkodowania nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Dlatego należy uznać, że zapłata przez kontrahenta odszkodowania nie stanowi wynagrodzenia za usługę.
Taki właśnie pogląd przedstawił WSA w opisanym wyroku. Kluczową kwestią, jaką musiał zbadać sąd, był stosunek łączący spółkę z podwykonawcami, a w szczególności, czy można stwierdzić, że firma zobowiązana do pokrycia kosztów podwykonawcy zastępczego była beneficjentem jakiegokolwiek świadczenia w zamian za przekazane pieniądze. Sąd słusznie stwierdził, że w tym wypadku nie można zastosować przepisów dotyczących świadczenia usług. W konsekwencji nie ma obowiązku wystawienia przez spółkę faktury na rzecz podwykonawcy pokrywającego koszty wykonania zastępczego zleconych mu prac. Zadecydowało o tym to, że wypłacona rekompensata miała charakter sankcyjno-odszkodowawczy, a więc nie stanowiła wynagrodzenia za usługę i w konsekwencji nie podlega opodatkowaniu na podstawie art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.[/ramka]
