Zapłata sprzedawcy jest podstawowym warunkiem szybszego zwrotu podatku.

Podatnik VAT zamierza nabyć na potrzeby działalności gospodarczej nieruchomość. Transakcję chce rozliczyć w ten sposób, że część ceny zostanie pokryta wzajemną kompensatą wierzytelności, a pozostałe części przelane z rachunku bankowego nabywcy, jego żony (pomiędzy małżonkami istnieje wspólność majątkowa) oraz innego przedsiębiorcy będącego dłużnikiem nabywcy. Czy przy takim sposobie zapłaty za fakturę mam prawo do szybkiego (w ciągu 25 dni) zwrotu nadwyżki podatku naliczonego na swój rachunek bankowy?

– pyta czytelnik DF.

Sposoby oraz terminy zwrotu nadwyżki podatku naliczonego opisuje art. 87 ustawy o VAT. Szybki zwrot, czyli w ciągu 25 dni od złożenia deklaracji wraz z wnioskiem, jest możliwy wtedy, gdy podatek wynika z faktur dokumentujących kwoty należności, które zostały w całości zapłacone bezpośrednio podatnikowi będącemu ich wystawcą. Przy czym musimy tu uwzględnić art. 22 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (dalej usdg). Przepis ten mówi, że dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy:

- stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz

- jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15000 euro przeliczonych na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji.

W opisanym przez czytelnika przypadku cała należność zostanie zapłacona w czterech transzach. Przelanie pieniędzy z rachunku nabywcy na rachunek sprzedawcy nie budzi żadnych wątpliwości w kontekście art. 22 usdg. Jak będzie jednak z pozostałymi formami uregulowania należności?

Czy zapłata to potrącenie wzajemnych wierzytelności? W wyroku z 10 maja 2007 r. (III SA/Gl 216/07) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach stwierdził, że „powiązanie” szybkiego zwrotu różnicy podatku z art. 22 usdg nie oznacza, że zapłata ma się odbyć tylko za pośrednictwem rachunku bankowego. Prawo do zwrotu w ciągu 25 dni będzie przysługiwało także wtedy, gdy kontrahenci zastosują inny przewidziany prawem (uregulowany np. w kodeksie cywilnym) sposób regulowania należności. Może to być np. kompensata wierzytelności. Art. 22 usdg wskazuje tu jedynie, że przy pewnych kwotach rozlicznie nie może następować w formie gotówkowej, z kieszeni do kieszeni.

W ślad za wyrokiem WSA w Gliwicach Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 24 października 2007 r. (IPB1- 4407/127/07/I) stwierdziła, że rozliczenie stron poprzez wzajemne potrącenia uprawnia podatnika do ubiegania się o zwrot różnicy podatku w ciągu 25 dni.

Mając na uwadze wspomniany wyrok sądu i decyzję izby skarbowej, moim zdaniem można przyjąć, że do szybkiego zwrotu uprawnia również zapłata polegająca na przelaniu przez dłużnika podatnika pieniędzy na rachunek sprzedawcy. Zmiana wierzyciela, podobnie jak kompensata wierzytelności, jest instytucją przewidzianą w kodeksie cywilnym. Jej zastosowanie przy płaceniu za nabytą nieruchomość nie może więc pozbawiać podatnika prawa do szybszego zwrotu.

Pozostaje nam więc jeszcze czwarta forma zapłaty: z rachunku bankowego małżonki, która jest z nabywcą (mężem) we wspólności majątkowej. Jeżeli małżonkowie pozostający we wspólności majątkowej kupują nieruchomość wspólnie, w akcie notarialnym wymieniani są razem, bez względu na to, który z nich będzie wykorzystywał obiekt w działalności gospodarczej. Często również wymienieni są oboje w fakturze, chociaż prawo do odliczania podatku VAT ma tylko jedno z nich. Możliwość odliczenia w opisanej sytuacji nie jest już kwestionowana przez organy podatkowe (np. interpretacja Pierwszego Urzędu Skarbowego w Gdańsku z 10 kwietnia 2006 r., PZ/415-33/06, lub interpretacja Urzędu Skarbowego w Raciborzu z 29 marca 2006 r., PP/443-2/06/20324/2006).

Moim zdaniem skoro żona jest wymieniona w akcie notarialnym oraz, być może, na fakturze i nie pozbawia to męża możliwości odliczenia, to fakt, że część kwoty zostaje zapłacona z jej rachunku bankowego, nie może ograniczać prawa do szybkiego zwrotu. Takiego ograniczenia w ustawie o VAT nie ma, a przy wspólności majątkowej pieniądze przelane przez żonę są przecież także pieniędzmi męża.

Reasumując, moim zdaniem wszystkie cztery sposoby zapłaty są zgodne z przepisami. Art. 87 ust. 6 ustawy o VAT nie wyklucza możliwości ich zastosowania. Tak więc czytelnik ma prawo do odzyskania podatku naliczonego w ciągu 25 dni od dnia złożenia rozliczenia za dany okres.

Autor jest doradcą podatkowym w kancelarii Tax s.c. w Lublinie