Zgodnie z art. 15 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Spółka osobowa, będąc jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, powinna być traktowana dla celów VAT jako odrębny od wspólników tej spółki podmiot praw i obowiązków wynikających z ustawy o VAT. Mając to na uwadze oraz zważywszy, że udziały we własności nieruchomości nie były wniesione do spółki osobowej, dla celów VAT trzeba przyjąć, że spółka nieodpłatnie korzysta z nieruchomości, na którą składa się grunt i budynek.
Mamy więc do czynienia ze świadczeniem współwłaścicieli nieruchomości na rzecz spółki. W myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej.
Jednak pamiętać trzeba, że co do zasady (wyrażonej w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT) opodatkowaniu VAT podlega tylko odpłatne świadczenie usług.
Natomiast w omawianym przez nas przypadku korzystanie przez spółkę osobową z nieruchomości jest nieodpłatne.
Wyjątek od zasady opodatkowania VAT jedynie usług odpłatnych przewiduje art. 8 ust. 2 ustawy o VAT. Przepis ten mówi, że nieodpłatne świadczenie usług, jeśli nie są one związane z prowadzonym przedsiębiorstwem, a podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego związanego z tymi usługami, traktuje się jako odpłatne świadczenie usług, czyli podlegające opodatkowaniu. Wyjątek ten nie znajdzie jednak zastosowania w omawianej sytuacji.
Przede wszystkim art. 8 ust. 2 ustawy o VAT odnosi się wyłącznie do podatników, a żaden ze współwłaścicieli nie jest podatnikiem w związku z nieruchomością. Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, jeśli wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Natomiast działalnością gospodarczą dla celów VAT – czyniącą podatnika – jest również wykorzystywanie towarów w sposób ciągły, ale tylko dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy o VAT), a przy udostępnianiu nieodpłatnym nie można mówić o celach zarobkowych.
Poza tym żadnemu ze współwłaścicieli nie przysługiwało prawo do odliczenia. Przy gruncie nie przysługiwało nikomu, a przy wybudowanym budynku przysługiwało spółce osobowej, nie wspólnikom. Skoro nie było prawa do odliczenia, to zgodnie z art. 8 ust. 2 nieodpłatne świadczenie nie jest opodatkowane VAT.
Autor jest doradcą podatkowym, partnerem w Spółce Doradztwa Podatkowego „Krzysztof Modzelewski i Wspólnicy”
