Gdzie opodatkować usługę dla włoskiej firmy

– Włoska spółka mająca unijny numer identyfikacji podatkowej sprzedaje polskim firmom zespoły maszyn wraz z usługą doradztwa w zakresie ich uruchomienia i roczną gwarancją na niezawodność pracy. Po zawarciu kontraktu z polskim inwestorem włoski dostawca zawiera umowę z inną polską spółką, mającą numer identyfikacyjny VAT na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych. Zleca jej bieżące doradztwo przy zespalaniu i uruchamianiu maszyn, udostępnianie polskiemu inwestorowi know-how (w tym dokładnych tłumaczeń) oraz opiekę w okresie gwarancyjnym. Istotne w tej umowie jest to, że polska spółka nie wykonuje żadnych usług „w formie fizycznej” i nie zatrudnia osób do fizycznych prac, a jedynie doradza inwestorowi, jak należy postępować, aby maszyny prawidłowo zespolić i aby one prawidłowo działały do końca gwarancji. Czy jest to usługa na majątku ruchomym, czy doradztwo inżynierskie? Wynagrodzenie polskiej spółki ustalono w formie ryczałtowej, a jego zapłata nastąpi po zakończeniu okresu gwarancyjnego. Czy polska spółka, która świadczy te usługi dla inwestora polskiego, może wystawić włoskiemu podmiotowi fakturę bez naliczania podatku VAT, o ile otrzymała jego unijny numer identyfikacji podatkowej? – pyta czytelnik DF.

Jak wynika z pytania, wątpliwości wiążą się przede wszystkim z tym, czy polska spółka świadcząca usługi doradcze może wystawić faktury bez polskiego VAT. Rozwiązanie takie byłoby właściwe, gdyby usługa ta miała „miejsce świadczenia” poza granicami Polski, np. w miejscu siedziby usługobiorcy, którym jest włoska spółka. Wówczas transakcja nie podlegałaby opodatkowaniu VAT w Polsce i powinna być dokumentowana fakturą bez polskiego VAT.

Reguły dotyczące ustalania miejsca opodatkowania usług znajdziemy w art. 27 i 28 ustawy o VAT. Ogólna zasada nakazuje opodatkowywać usługi w kraju siedziby usługodawcy, niemniej ustawa o VAT wprowadza wiele modyfikacji tej reguły. Najistotniejsze, dla czytelnika, wydają się zapisy dotyczące „usług niematerialnych” (w tym np. usług doradztwa w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej, usług inżynierskich) oraz usług na ruchomym majątku rzeczowym. W pierwszym przypadku miejscem świadczenia jest miejsce, gdzie usługobiorca ma siedzibę. W drugim, w sytuacji gdy nabywca usługi poda usługodawcy swój numer identyfikacyjny na potrzeby podatku od wartości dodanej w państwie unijnym innym niż to, w którym wykonywane są usługi, miejscem świadczenia jest terytorium państwa członkowskiego, które nadało ten numer.

Jednakże w przypadku gdy usługodawcą jest polski podatnik, reguła ta ma zastosowanie, jeżeli towary po wykonaniu na nich usług zostaną w ciągu 30 dni wywiezione z Polski. Jak rozumiem, w sytuacji opisanej przez czytelnika warunek ten nie zostanie spełniony, co oznacza – przy uznaniu usług świadczonych przez polski podmiot za usługi na ruchomym majątku rzeczowym – konieczność opodatkowania czynności podejmowanych przez polską spółkę podatkiem VAT w Polsce.

Określenie miejsca opodatkowania wymaga oczywiście analizy postanowień umów zawartych między włoską firmą a polską spółką świadczącą na jej rzecz usługi określone przez czytelnika jako doradcze. Zakładając, że charakter tych świadczeń usprawiedliwia klasyfikację usług świadczonych przez polską spółkę jako „usług niematerialnych” (a więc np. doradczych, inżynierskich), zasadne moim zdaniem byłoby przyjęcie, że mają one miejsce świadczenia w kraju siedziby usługobiorcy – czyli we Włoszech (a więc tam powinny być opodatkowane). W takiej sytuacji polska spółka powinna wystawić fakturę bez polskiego VAT. Faktura ta powinna zawierać numer, pod którym nabywca usługi jest zidentyfikowany na potrzeby podatku od wartości dodanej na terytorium państwa członkowskiego innym niż Polska (wspomniany przez czytelnika unijny numer identyfikacji podatkowej), oraz informację, że zobowiązanym do rozliczenia tego podatku jest nabywca usługi.

Moim zdaniem, na podstawie informacji przedstawionych przez czytelnika, nie byłoby właściwe przyjęcie, że opisane usługi powinny być zaklasyfikowane jako usługi na ruchomym majątku rzeczowym. Samo to, że w pewnym sensie dotyczą one takiego majątku (doradztwo dotyczy m.in. instalacji urządzeń), nie powinno być bowiem decydujące dla takiej klasyfikacji. Moim zdaniem dla uznania, że określone usługi są usługami na ruchomym majątku rzeczowym, istotne jest, by czynności fizycznie wykonywane były na tym majątku. Innymi słowy usługi „na majątku” to usługi, w wyniku których majątek jest obrabiany, przetwarzany, modyfikowany, uszlachetniany itp. Jak wynika z pytania czytelnika, sytuacja taka nie ma jednak miejsca. Stanowisko takie zdają się potwierdzać również interpretacje organów podatkowych. Przykładowo Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 19 listopada 2007 r. (IPPP1/443-283/07-4/SM) uznała, że usługi polegające na nadzorowaniu procesu prefabrykacji elementów rurociągów w polskiej fabryce (a więc dotyczące ruchomego majątku rzeczowego) powinny być traktowane jako usługi inżynierskie opodatkowane VAT w kraju siedziby usługobiorcy.

Autor jest doradcą podatkowym, partnerem w Sendero tax & legal