Jeśli chodzi o skutki podatkowe zakupu zagranicznego pojazdu, to przede wszystkim musimy sięgnąć do ustawy o VAT. Sposób rozliczenia zależy od tego, z jakiego państwa sprowadzono samochód, statusu podatkowego sprzedawcy oraz od tego, czy auto jest nowe, czy nie.

Stosunkowo najmniej formalności wiąże się ze sprowadzeniem samochodu z tzw. kraju trzeciego (niebędącego państwem członkowskim Unii). W tym wypadku dochodzi do importu towarów. I to niezależnie od statusu sprzedawcy, a w szczególności od tego, czy samochód sprzedaje nam firma, czy też jest to osoba fizyczna nieprowadząca działalności. Nie ma znaczenia także to, czy auto jest nowe, czy używane. W tym wypadku opodatkowane jest wprowadzenie samochodu na terytorium Unii.

Polski przedsiębiorca kupił auto w Stanach Zjednoczonych od firmy zajmującej się handlem używanymi pojazdami. Samochód przewieziony został statkiem do portu w Gdyni. Dochodzi w tym wypadku do importu towarów, który będzie podlegał VAT.

Ten sam przedsiębiorca kupił inny samochód na aukcji internetowej od osoby prywatnej w Stanach Zjednoczonych. Także w tym wypadku przewieziono samochód do portu w Gdyni. Tu również mamy do czynienia z importem towarów podlegającym VAT.

Import towarów drogą morską rzadko kiedy odbywa się bezpośrednio do Polski. Często przedsiębiorcy wybierają porty niemieckie (Hamburg) bądź holenderskie (Rotterdam). Wtedy też dochodzi do importu, tyle że - co do zasady - następuje on odpowiednio w Niemczech bądź w Holandii. Wówczas polscy podatnicy mogą zasadniczo skorzystać z dwóch rozwiązań:

- z możliwości objęcia towarów procedurą tranzytową, w jej ramach mogą przewieźć samochód do Polski (wówczas import następuje w Polsce), albo

- z pomocy miejscowego przedstawiciela podatkowego i na miejscu (w Holandii bądź w Niemczech) rozliczyć import towarów (w zakresie obciążeń celnych), obejmując ten towar specjalnymi procedurami (w Niemczech procedura o kodzie 4200; w Holandii licencja na podstawie art. 23 tamtejszej ustawy o VAT), w związku z jego wewnątrzwspólnotową dostawą do Polski. Wówczas w Niemczech czy w Holandii występuje zwolnienie z VAT od importu, a w Polsce następuje wewnątrzwspólnotowe przemieszczenie towarów (o którym szczegółowo piszemy poniżej).

W tym pierwszym wypadku dochodzi do importu w Polsce (w związku z czym należy "odprawić" towar w polskim urzędzie celnym), w drugim on nie wystąpi.

Przy imporcie trzeba złożyć zgłoszenie celne, opłacając należności celne oraz VAT. Podatek należny od importu jest jednocześnie podatkiem naliczonym, co do zasady podlegającym odliczeniu na zasadach dotyczących samochodów (o czym jeszcze szerzej poniżej).

Przedsiębiorca X importował samochód ze Stanów Zjednoczonych do portu w Hamburgu. Wystąpił o zastosowanie procedury tranzytowej i w jej ramach przewiózł samochód do Polski. Tam zakończyła się procedura tranzytowa. Teraz powinien "odprawić" samochód w polskim urzędzie celnym. Przedsiębiorca Y importował samochód ze Stanów Zjednoczonych do portu w Hamburgu. Tam - w porozumieniu z niemieckim przedstawicielem podatkowym - zastosował procedurę 4200. W związku z tym niemiecki przedstawiciel dokonał odprawy celnej na rzecz polskiego podatnika. Następnie nastąpiło przemieszczenie towarów do Polski. To przemieszczenie jest traktowane w Polsce jako wewnątrzwspólnotowe nabycie i tak też powinno być rozliczone.

Przedsiębiorcy najczęściej sprowadzają samochody z państw unijnych (Niemiec, niekiedy z krajów Beneluksu). Wtedy co do zasady dochodzi do wewnątrzwspólnotowego nabycia towaru (WNT).

Jego definicja jest dość skomplikowana - to nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz. Poza tym nabywcą towarów jest:

- podatnik VAT (polski lub obcy), a nabywane towary mają służyć czynnościom wykonywanym przez niego jako podatnika, albo

- osoba prawna niebędąca podatnikiem. Podatnikiem VAT (polskim lub obcym) powinien być też sprzedawca.

Jeśli zatem samochód nabywa polska firma, jest on sprowadzany z innego państwa członkowskiego, a sprzedawca jest podatnikiem podatku od wartości dodanej (czyli podatnikiem VAT w swoim kraju), to wówczas zwykle dochodzi do WNT. Nie ma w tym wypadku znaczenia, czy auto jest nowe, czy używane.

Polska firma kupiła trzy używane samochody od niemieckiego sprzedawcy, będącego podatnikiem od wartości dodanej. Były one używane w firmie sprzedawcy. Ponieważ zostały sprowadzone do Polski, wystąpiło WNT.

W przypadku WNT specyficzny jest sposób deklarowania i zapłaty VAT. Z art. 103 ust. 3 i 4 ustawy o VAT wynika bowiem, że podatnicy VAT składający deklarację VAT-7 (VAT-7K), gdy nabywany pojazd ma być zarejestrowany na terytorium kraju lub jeżeli nie podlega rejestracji, a jest tu użytkowany, muszą obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od powstania obowiązku podatkowego.

Tak więc podatek należny od wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu nie staje się częścią miesięcznego (kwartalnego) zobowiązania, lecz powinien być bezpośrednio zapłacony na rachunek urzędu skarbowego.

Polska firma kupiła samochód (WNT). Obowiązek podatkowy - na podstawie wystawionej przez sprzedawcę faktury - powstał 15 września. Do 29 września firma powinna zapłacić podatek bezpośrednio do urzędu.

Podatek należny z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu wykazuje się także w szczególny sposób w deklaracji podatkowej. Wypełniając deklarację VAT-7: ¦ w polu 31 należy wykazać także podatek należny od wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu, ¦ w polu 37 trzeba wpisać wpłacony do urzędu skarbowego podatek od tej transakcji. W efekcie zapłacony podatek należny jest odejmowany od miesięcznego zobowiązania podatkowego.

WNT powinno być udokumentowane fakturą wewnętrzną.

Przy WNT powstaje także podatek naliczony. Zasadniczo jest on odliczany od podatku należnego w deklaracji za ten sam okres, w którym go zadeklarowano. W zależności od rodzaju i danych samochodu różna jest wysokość odliczenia.

Jeśli jest to samochód ciężarowy (o dopuszczalnej masie całkowitej ponad 3,5 tony), to cały podatek należny będzie podatkiem naliczonym, który można odliczyć. Może to być również samochód "ciężarowy" o szczególnych cechach, który powinien być dodatkowo przebadany w stacji kontroli pojazdów. Jeśli jest to samochód osobowy, podatkiem naliczonym jest 60 proc. podatku należnego od WNT, jednakże nie więcej niż 6000zł dla jednego auta.

Czasami kupujemy używane auto w Unii od osób prywatnych (niebędących podatnikami VAT) bądź od pośredników. W takim wypadku nie dochodzi do WNT w Polsce i nie mamy w zasadzie żadnych obowiązków związanych z rozliczeniem VAT w Polsce.

Jeśli sprzedawca nie jest podatnikiem, to transakcja nie jest dostawą opodatkowaną VAT. Jest to czynność nieobjęta VAT. Nie ma więc również wtedy wewnątrzwspólnotowego nabycia w Polsce

Polska spółka kupiła w Austrii używany samochód osobowy od osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Transakcja ta nie podlega w ogóle VAT. Nie dochodzi też do WNT.

Jeśli jednak samochód jest nowym środkiem transportu, to jego zakup także od osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej i sprowadzenie do Polski powoduje, że mamy do czynienia z wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów.

Używane samochody często nabywane są za granicą od pośredników zajmujących się ich kupnem i sprzedażą. Nierzadko zdarza się, że korzystają oni w swoich krajach ze szczególnych procedur opodatkowania marży.

Wówczas - jeśli dostawa towaru opodatkowana była w ten sposób - nie mamy do czynienia z wewnątrzwspólnotowym nabyciem. Zgodnie bowiem z art. 10 ust. 1 pkt 4 ustawy VAT nie dochodzi do WNT wtedy, gdy dostawa towarów używanych jest obciążona podatkiem od wartości dodanej na terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu towarów na zasadach opodatkowania marży. Ponadto nabywca powinien mieć dokumenty jednoznacznie potwierdzające nabycie towarów na tych zasadach. Wówczas nie ma WNT, a zatem nie powstaje podatek należny ani naliczony.

Polska firma kupiła od niemieckiego komisu samochód osobowy. Był on kiedyś własnością osoby fizycznej. Niemiecki sprzedawca opodatkował sprzedaż korzystając z procedury opodatkowania marży. Nie dochodzi więc do WNT w Polsce.

Jeśli nie doszło do WNT, przedsiębiorca w celu rejestracji sprowadzonego pojazdu powinien zdobyć zaświadczenie potwierdzające, że nie ma obowiązku zapłaty podatku. Jest ono wydawane na druku VAT-25. Dla jego uzyskania konieczne jest złożenie wniosku. Powinien on zawierać:

1) dane identyfikujące pojazd;

2) datę pierwszego dopuszczenia do użytku;

3) przebieg pojazdu;

4) cenę nabycia przez wnioskodawcę;

5) dane dotyczące sprzedawcy.

Do wniosku dołączamy umowę lub fakturę potwierdzającą nabycie pojazdu oraz inne dokumenty, z których jednoznacznie wynika, że nie dochodzi w tym wypadku do WNT. Oczywiście jeśli auto kupiliśmy od osoby fizycznej niebędącej podatnikiem VAT w swoim kraju, to nie można załączyć faktury nabycia, a co najwyżej rachunek lub umowę sprzedaży.

Wniosek składamy na formularzu VAT-24, którego wzór określa rozporządzenie ministra finansów z 21 kwietnia 2004 r. (DzU nr 84, poz. 785).

Takie zaświadczenie (także wydawane na druku VAT-25, ale potwierdzające w tym wypadku brak obowiązku uiszczenia podatku), jest niezbędne do rejestracji sprowadzonego z zagranicy samochodu.

Inwestycja w samochód - czy to z kraju z Unii, czy spoza niej - może skutkować koniecznością zapłacenia akcyzy. Podatkowi temu podlega bowiem zarówno import, jak i WNT.

Akcyzą są obciążone tylko wyroby akcyzowe. Polskie przepisy zaliczają do nich samochody osobowe. Nie podlega natomiast akcyzie sprowadzenie samochodu ciężarowego.

Samochód osobowy (na potrzeby akcyzy) jest definiowany przez odniesienie się do kodu unijnej nomenklatury scalonej. Co ciekawe, 31 marca br. ukazała się interpretacja Komisji Europejskiej w sprawie taryf celnych, kodów i statystyk. Zgodnie z nią kod CN8703 obejmuje pikapy i auta osobowe, czyli traktuje te pierwsze podobnie jak samochody z nadwoziem kombi (pisaliśmy o tym w "Rz" z 3 września br.).

Czynnościami opodatkowanymi akcyzą jest m.in. import towarów oraz WNT. Jeśli ich przedmiotem są samochody -będące wyrobami akcyzowymi -to wówczas ich sprowadzenie z zagranicy będzie się wiązało z koniecznością zapłaty akcyzy.

Na potrzeby podatku akcyzowego obowiązuje inna definicja nabycia wewnątrzwspólnotowego.

Otóż zgodnie z art. 2 pkt 11 ustawy o podatku akcyzowym nabycie wewnątrzwspólnotowe to przemieszczenie wyrobów akcyzowych z terytorium państwa członkowskiego na terytorium kraju. Tak więc - inaczej niż w przypadku VAT - nabyciem wewnątrzwspólnotowym samochodu będzie każdy przywóz samochodu z innego państwa członkowskiego, także wówczas, gdy został on kupiony od osoby prywatnej bądź jego dostawa opodatkowana była VAT od marży.

Polska firma X kupiła samochód osobowy od innej firmy w Niemczech i sprowadza go do Polski. Polska spółka Y kupiła samochód osobowy od pośrednika w Belgii (opodatkowany VAT od marży) i przywozi go do Polski. Polska firma Z kupiła w Holandii od osoby prywatnej samochód osobowy i sprowadza go do Polski. We wszystkich tych przypadkach dochodzi do nabycia wewnątrzwspólnotowego w rozumieniu przepisów o akcyzie.

W przypadku importu rozliczamy należną akcyzę podczas odprawy celnej. Obowiązek podatkowy powstaje wówczas z chwilą powstania długu celnego.

Więcej formalności ciąży na osobach dokonujących nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodów osobowych. Podatnicy kupujący wyroby akcyzowe niezharmonizowane (w tym samochody osobowe) muszą bowiem po ich przywiezieniu na terytorium kraju złożyć deklarację uproszczoną AKC-U do właściwego naczelnika urzędu celnego i zapłacić w ciągu pięciu dni (licząc od dnia powstania obowiązku podatkowego) akcyzę.

Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą nabycia prawa rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel, nie później jednak niż z chwilą jego rejestracji na terytorium kraju, zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.

Polska firma X kupiła w Niemczech samochód osobowy. Umowę podpisano 10 września, a samochód przywieziono do Polski 12 września. Do 15 września musi złożyć deklarację AKC-U. Łącznie z deklaracją powinna zapłacić akcyzę.

Po załatwieniu tych formalności otrzymamy dokument potwierdzający zapłatę akcyzy. Jest on niezbędny do rejestracji samochodu.

Informacja wraz z kopią faktury i dowodem zapłaty jest podstawą do wydania zaświadczenia potrzebnego do rejest racji pojazdu. Potwierdza ono uiszczenie podatku i jest wydawane na druku VAT-25.

- dowód odprawy celnej przywozowej, jeżeli pojazd został sprowadzony z terytorium państwa trzeciego i jest rejestrowany pierwszy raz;

- dokument potwierdzający zapłatę akcyzy na terytorium kraju, jeżeli samochód osobowy został sprowadzony z terytorium państwa członkowskiego i jest rejestrowany pierwszy raz;

- jeżeli sprowadzany pojazd jest rejestrowany pierwszy raz - zaświadczenie (VAT-25) wydane przez właściwy organ potwierdzające:

a) uiszczenie podatku VAT od pojazdów sprowadzanych z państw członkowskich Unii Europejskiej lub

b) brak tego obowiązku. Oprócz opłat związanych z rejestracją każdego pojazdu (opłaty "za tablice") firma sprowadzająca na własne potrzeby samochód z zagranicy (czy to z państwa trzeciego, czy to z Unii) powinna uiścić opłatę recyklingową w wysokości 500 zł od samochodu.