Nie wszyscy przedsiębiorcy mogą wybrać taki sposób rozliczenia. Jest on dostępny dla prowadzących drobną działalność handlową, usługową lub gastronomiczną, samodzielnie albo w spółce cywilnej, a także dla wykonujących niektóre wolne zawody. W 2007 r. nic się w tej kwestii nie zmieniło.

Pełen wykaz rodzajów działalności objętych kartą podatkową zawiera ustawa o ryczałcie. Usługi, które mogą być tak opodatkowane, zostały wymienione w art. 23 ust. 1 i ust. 1a tej ustawy. Warto też dokładnie przejrzeć tabelę miesięcznych stawek karty (załącznik nr 3) i załącznik nr 4 do ustawy zawierający charakterystykę działalności usługowej i wytwórczo-usługowej objętej kartą.

Przedsiębiorca, który chce płacić kartę podatkową - oprócz wykonywania działalności wymienionej we wskazanych przepisach - musi też spełniać inne dodatkowe warunki (art. 25 ustawy o ryczałcie):

- złożyć wniosek o zastosowanie opodatkowania kartą i zgłosić w nim prowadzenie działalności wymienionej w jednej z 12 części tabeli,

- przy prowadzeniu działalności nie może korzystać z usług osób niezatrudnionych przez siebie na podstawie umowy o pracę (np. pracujących na zlecenie) oraz z usług innych przedsiębiorstw i zakładów, chyba że chodzi o usługi specjalistyczne (czyli czynności i prace wchodzące winny niż zgłoszony zakres działalności, ale niezbędne do całkowitego wykonania wyrobu lub świadczonej usługi, w tym również czynności i prace towarzyszące wymienione w załączniku nr 4 do ustawy),

- nie powinien prowadzić, poza jednym z rodzajów działalności wymienionej w art. 23, innej pozarolniczej działalności gospodarczej,

- nie może wytwarzać wyrobów opodatkowanych podatkiem akcyzowym (z wyjątkiem wytwarzania biogazu i energii elektrycznej w elektrowniach wodnych i wiatrowych o mocy oddawanej do 5 tys. kilowatów),

- małżonek nie może prowadzić takiej samej działalności,

- liczba zatrudnionych nie może przekraczać stanu określonego w tabeli stanowiącej załącznik do ustawy,

- pozarolnicza działalność gospodarcza zgłoszona we wniosku nie może być prowadzona poza terytorium Polski.

W praktyce stwierdzenie, czy przedsiębiorca spełnia warunki do opodatkowania kartą może sprawić niemały problem. Oto przykłady:

Krystyna U. wykonuje wolny zawód pielęgniarki i z działalności tej opłaca kartę podatkową. W 2007 r. chce rozpocząć dodatkowo działalność w zakresie handlu detalicznego (z wyłączeniem sprzedaży pojazdów samochodowych, motocykli) w ramach spółki cywilnej. Działalność ta jest wymieniona w art. 23 ustawy o ryczałcie. Czy w związku z tym nadal będzie mogła opłacać kartę podatkową z tytułu wolnego zawodu?

Odpowiadając na podobne pytanie, Izba Skarbowa w Rzeszowie w piśmie z 28 lipca 2006 r. (IS. I/1-4150/11/06) stwierdziła, że podatniczka traci w takiej sytuacji prawo do karty. Izba uznała, że podatnicy karty podatkowej mogą prowadzić tylko jeden rodzaj działalności określony w art. 23 ustawy o ryczałcie (wymieniony tylko w jednym z punktów artykułu 23 ust. 1 tej ustawy). Prowadzenie lub podjęcie innego (dodatkowego) rodzaju działalności - niezależnie od tego, czy został wymieniony w tym artykule, czy nie - powoduje utratę prawa do karty podatkowej. Argumentacja podatniczki, że traci ona prawo do karty, tylko gdy poszerzy działalność gospodarczą o rodzaj niewymieniony wart. 23 ustawy o ryczałcie, nie znajduje zdaniem izby uzasadnienia. Artykuł 25 ust. 1 pkt 4 ustawy o ryczałcie, odwołując się do "innej pozarolniczej działalności gospodarczej", nie ogranicza jej do działalności niewymienionej w art. 23 tej ustawy. Wobec tego należy uznać, że chodzi tu o każdą pozarolniczą działalność gospodarczą, niezależnie od tego, czy jest wymieniona w art. 23 ustawy o ryczałcie. Identyczne stanowisko zajęły Urząd Skarbowy w Raciborzu w piśmie z 28 września 2006 r. (PDFP/415-9/06) i Urząd Skarbowy Warszawa-Targówek w piśmie z 5 kwietnia 2006 r. (1437/ ZI/423/87/06).

W 2007 r. Anna L. chce rozszerzyć usługi fryzjerskie o usługi solarium. Czy spowoduje to utratę prawa do karty podatkowej?

Nie. Zgodnie z art. 25. ust. 1 pkt 2 ustawy o ryczałcie podatnicy prowadzący działalność, o której mowa w art. 23, podlegają opodatkowaniu w formie karty podatkowej, jeżeli we wniosku do urzędu skarbowego zgłoszą prowadzenie działalności w jednej z 12 części tabeli. Usługi fryzjerskie i usługi kosmetyczne - do których zalicza się również usługi solarium - zostały sklasyfikowane w części pierwszej tabeli miesięcznych stawek karty podatkowej (załącznik nr 3 do ustawy) jako działalność usługowa lub usługowo-wytwórcza. Taka działalność została wymieniona w art. 23 pkt 1 jako jeden z rodzajów działalności objętej kartą. Ponieważ usługi solarium i usługi fryzjerskie mieszczą się w tym samym rodzaju działalności objętej kartą, rozszerzenie nie oznacza podjęcia innego rodzaju działalności i tym samym nie spowoduje utraty prawa do opodatkowania w formie karty podatkowej (tak uznał Urząd Skarbowy w Opolu w piśmie z 6 września 2005 r., PDI/415-8/ EC/05).

Janina B. prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną kartą podatkową - usługi kosmetyczne. Część swego gabinetu wraz z wyposażeniem chce w 2007 r. odpłatnie podnająć innej osobie na jej działalność gospodarczą. Z podnajmu płaciłaby podatek według skali. Lokal ten nie jest wprowadzony do ewidencji środków trwałych. Czy spowoduje to utratę możliwości opodatkowania działalności gospodarczej kartą podatkową?

Nie. Zgodnie z art. 25 ust. 2 pkt 2 ustawy o ryczałcie nie wyłącza opodatkowania w formie karty osiąganie przychodów z umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze - z których przychody (dochody) podlegają odrębnemu opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych. Jeśli uznamy, że najem jest w tym wypadku odrębnym od działalności gospodarczej źródłem przychodów, to podatniczka zachowa prawo do karty. Tak stwierdziły Urząd Skarbowy w Czarnkowie w piśmie z 8 grudnia 2005 r., NP-415/40/6/05) i Urząd Skarbowy w Koszalinie w piśmie z 10 marca 2006 r. (PDF I/4157/06). Urząd skarbowy może jednak uznać, iż taki najem należy zakwalifikować do działalności gospodarczej. Takie stanowisko zajął np. Pierwszy Urząd Skarbowy Warszawa-Śródmieście w piśmie z 18 kwietnia 2006 r. 1435/FD1/415/4/06/EK). Urząd wyjaśnił, że zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 11 updof przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz innych umów o podobnym charakterze, składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Wynajmowany lokal stanowi składnik majątku związany z prowadzoną działalnością. Świadczy o tym jego przeznaczenie, tj. wykorzystywanie go wyłącznie do celów działalności gospodarczej zarówno przez właściciela, jak i przez najemców, którzy w lokalu tym również prowadzą działalność gospodarczą. Wobec tego przychody uzyskiwane z wynajmu gabinetu lekarskiego wraz z wyposażeniem traktować należy jako przychód z działalności gospodarczej. A prowadzenie takiego rodzaju działalności, niewymienionej w art. 23 ustawy o ryczałcie, wyłącza z opodatkowania w formie karty podatkowej.

Małżonkowie lekarze prowadzą odrębne praktyki lekarskie. Żadne z nich nie może być opodatkowane w formie karty podatkowej, nawet jeśli mają różną specjalizację. Oboje świadczą bowiem usługi ochrony zdrowia ludzkiego - czyli nie spełniają warunku, że małżonek nie prowadzi działalności w tym samym zakresie (zob. pismo Urzędu Skarbowego w Lublinie z 5 marca 2004 r., P. I. 415/ KP/2004).

Kto rozpoczyna działalność albo przechodzi na kartę z innych form opodatkowania, powinien złożyć w urzędzie skarbowym wniosek o opodatkowanie w tej formie na urzędowym druku PIT-16. Gdy działalność jest prowadzona w formie spółki cywilnej, wystarczy, że wniosek złoży jeden ze wspólników.

Osoby rozpoczynające działalność w trakcie roku powinny złożyć taki wniosek przedtem.

Osoby, które zmieniają formę opodatkowania na kartę, muszą to zrobić najpóźniej do 20 stycznia (w 2007 r. do 22 stycznia) roku, w którym mają zamiar opłacać kartę.

Kontynuując działalność w latach następnych, nie trzeba już składać żadnych wniosków, bo jeśli do 20 stycznia (w 2007 r. do 22 stycznia) przedsiębiorca nie zgłosi likwidacji działalności ani nie wybierze innej formy opodatkowania, urząd skarbowy uzna, że pozostaje przy karcie podatkowej.

Wniosek należy kierować do naczelnika urzędu skarbowego właściwego według miejsca położenia zakładu wskazanego w zgłoszeniu do ewidencji działalności gospodarczej albo według miejsca zamieszkania bądź siedziby spółki (jeżeli działalność jest wykonywana bez posiadania zorganizowanego zakładu). Gdy firma jest prowadzona w kilku zorganizowanych zakładach położonych na terenie działania kilku różnych urzędów, wniosek powinien być kierowany do urzędu właściwego według miejsca wskazanego jako siedziba działalności.

Urząd po rozpatrzeniu wniosku wydaje decyzję ustalającą wysokość karty na dany rok. Miesięczne stawki podatku zostały określone w ustawie (są corocznie waloryzowane w obwieszczeniu ministra finansów, na 2007 r. ogłoszone zostały w MP nr 81, poz. 816). Ich wysokość zależy od:

- rodzaju działalności,

- liczby mieszkańców gminy, na terenie której działalność ta jest prowadzona,

- liczby zatrudnionych.

Stawki karty mogą być podwyższane bądź obniżane. Obniżka może nastąpić, gdy np. podatnik jest osobą niepełnosprawną, gdy wykonuje usługi przy jednoczesnym zatrudnieniu na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy albo jeżeli rozmiar jego działalności wskazuje na to, że określona w tabeli stawka byłaby oczywiście za wysoka.

Podatek w stałej wysokości płaci się bez względu na to, czy działalność przynosi rzeczywiste dochody. Ale jeśli z różnych przyczyn przedsiębiorca będzie miał przerwę w prowadzeniu działalności trwającą nieprzerwanie co najmniej dziesięć dni (np. z powodu choroby czy wyjazdu urlopowego), podatek jest zmniejszany o jedną trzydziestą za każdy dzień przerwy (pod warunkiem, że urząd zostanie o przerwie powiadomiony).

Jeśli urząd ustali podatek w wysokości, która przedsiębiorcy nie odpowiada, w ciągu 14 dni od dnia doręczenia decyzji może on zrezygnować z opodatkowania w tej formie. Wówczas od pierwszego dnia miesiąca następnego powinien zaprowadzić:

- ewidencję przychodów i płacić ryczałt od przychodów ewidencjonowanych - jeśli spełnia warunki opodatkowania ryczałtem, lub

- właściwe księgi (księgi rachunkowe lub księgę przychodów i rozchodów) i płacić podatek dochodowy na ogólnych zasadach (według skali podatkowej).

Za miesiące od początku roku do końca miesiąca, w którym zrezygnował z karty, powinien obliczyć podatek na zasadach ogólnych i wpłacić różnicę w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zrzekł się opodatkowania w formie karty podatkowej.

Przed doręczeniem decyzji ustalającej wysokość karty podatkowej, nie dłużej jednak niż przez cztery miesiące, należy rozliczać się na dotychczasowych zasadach (prowadzić właściwe ewidencje, wpłacać zaliczki lub zryczałtowany podatek). Kwoty zapłaconego w tym czasie podatku zostaną zaliczone na poczet karty podatkowej. Także osoby rozpoczynające działalność i wybierające kartę do momentu otrzymania decyzji ją ustalającej powinny rozliczać się z podatku na zasadach ogólnych albo wstrzymać się z wykonywaniem działalności (zob. pismo Drugiego Urzędu Skarbowego w Białymstoku z 17 października 2005 r., II US pbIA/2/41513/ 279a/77/05/ RŁ).

Jeśli ktoś płacił w ubiegłym roku kartę i nie chce z niej rezygnować, do czasu otrzymania decyzji powinien płacić podatek według starych stawek, a potem, jeśli na dany rok okażą się wyższe, po prostu dopłacić podatek.

Może się zdarzyć, że podatnik opłacający kartę przestanie spełniać warunki opodatkowania w tej formie. Wówczas oczywiście konieczna będzie zmiana sposobu opodatkowania w trakcie roku.

Z art. 30 ust. 2 oraz z art. 39 ustawy o ryczałcie wynika, że osoba niespełniająca warunków do opodatkowania kartą podatkową może płacić:

- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych - jeśli spełnia warunki tej formy opodatkowania, lub

- podatek dochodowy na zasadach ogólnych.

Nie ma takiego wyboru, jeśli nie zawiadomi pisemnie naczelnika urzędu skarbowego o utracie prawa do karty. Wówczas zgodnie z art. 40 ustawy o ryczałcie ma obowiązek płacić podatek dochodowy na zasadach ogólnych za cały rok podatkowy.

Artykuł 4 ust. 1 pkt 8 ustawy o ryczałcie mówi, że dla celów tej ustawy określenie "podatek dochodowy na zasadach ogólnych" oznacza podatek płacony według skali podatkowej. Nie ma więc w takiej sytuacji możliwości wyboru podatku liniowego według jednolitej 19-proc. stawki. Potwierdzają to również wyjaśnienia organów podatkowych (np. pismo Izby Skarbowej w Olsztynie z 14 czerwca 2004 r., PDF/005-1-252/04, pismo Pierwszego Urzędu Skarbowego Łódź Górna z 30 kwietnia 2004 r., I-415/14/24/2004).

3.

Rozliczając się w formie karty, nie trzeba prowadzić żadnych ewidencji. Chyba że ktoś zatrudnia pracowników. Wówczas musi prowadzić ewidencję zatrudnienia (według ustalonego wzoru), a także karty przychodów pracowników i przechowywać je w miejscu wykonywania działalności albo w siedzibie firmy.

4.

O każdej zmianie mającej wpływ na prawo do opodatkowania w formie karty lub zwiększającej wysokość podatku (np. zmianie rodzaju działalności, miejsca jej prowadzenia, zatrudnieniu pracowników) należy pisemnie informować urząd skarbowy w terminie 7 dni od dnia powstania okoliczności powodujących zmiany.

2) usługowa handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi oraz kwiatami, z wyjątkiem napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5 proc. - w warunkach określonych w części II tabeli,

3) usługowa handlu detalicznego artykułami nieżywnościowymi - w warunkach określonych w części III tabeli, z wyjątkiem handlu paliwami silnikowymi, środkami transportu samochodowego, częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych, ciągnikami rolniczymi i motocyklami oraz z wyjątkiem handlu artykułami nieżywnościowymi objętego koncesjonowaniem,

4) gastronomiczna - jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5 proc. - w warunkach określonych w części IV tabeli,

5) usługi transportowe wykonywane przy użyciu jednego pojazdu - w warunkach określonych w części V tabeli,

6) usługi rozrywkowe - w warunkach określonych w części VI tabeli,

7) sprzedaż posiłków domowych w mieszkaniach, jeżeli nie jest prowadzona sprzedaż napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5 proc. - w warunkach określonych w części VII tabeli,

8) w wolnych zawodach, polegająca na świadczeniu usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego - w warunkach określonych w części VIII tabeli,

9) w wolnych zawodach, polegająca na świadczeniu przez lekarzy weterynarii usług weterynaryjnych, w tym również sprzedaż niektórych preparatów weterynaryjnych - w warunkach określonych w części IX tabeli,

10) opieka domowa nad dziećmi i osobami chorymi - w warunkach określonych w części X tabeli,

11) usługi edukacyjne, polegające na udzielaniu lekcji na godziny - w warunkach określonych w części XI tabeli,

12) prowadzona przez osoby fizyczne (w tym rolników równocześnie prowadzących gospodarstwo rolne) w zakresie określonym w części XII tabeli (m.in. sprzedaż żwiru, piasku, przewóz mleka do punktów skupu, wynajem pokoi gościnnych i domków turystycznych, jeżeli łączna liczba pokoi nie przekracza 12).

Nie trzeba prowadzić żadnej ewidencji przychodów ani kosztów. Nie trzeba samodzielnie wyliczać kwoty podatku, płaci się go. w stałej wysokości określonej w decyzji urzędu skarbowego. Nie trzeba składać żadnych zeznań podatkowych (tylko informację o wysokości odliczonej składki zdrowotnej).

-

Niemożność pomniejszenia karty o jakiekolwiek ulgi podatkowe poza składką na ubezpieczenie zdrowotne. Brak możliwości wspólnego rozliczenia z małżonkiem (lub na zasadach przewidzianych dla samotnych rodziców). Podatek trzeba płacić nawet wtedy, gdy z działalności nie osiągnie się żadnych przychodów (choć jest możliwość zmniejszenia karty gdy przerwa w działalności trwa nieprzerwanie co najmniej 10 dni). Podatek trzeba płacić co miesiąc.