Kwalifikacja nie zawsze jest więc łatwa. To dlatego, że oparta jest na ogólnej definicji kosztów uzyskania przychodów zawartej w art. 15 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=9A9DED2C28407263C2C3A694028581CE?id=346580]ustawy o CIT[/link] oraz art. 22 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=9A9DED2C28407263C2C3A694028581CE?id=346580]ustawy o PIT[/link]. Przepisy te mówią, że są to koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Katalog wydatków nieuznawanych za koszty jest ściśle określony (w art. 16 ustawy o CIT oraz art. 23 ustawy o PIT).

Na tej podstawie [b]przedsiębiorcy zwykle uważają, że wszelkie koszty sądowe zmniejszają ich przychody. Uznają, że to oni powinni decydować, bo wiedzą najlepiej, kiedy ich ponoszenie jest celowe i racjonalne. Interpretacje podatkowe pokazują jednak, że organy podatkowe same chcą to rozstrzygać[/b], i dość często uznają, że firma ponosiła wydatki, które nie mogły wpłynąć ani na osiągnięcie przychodów, ani na zabezpieczenie ich źródła.

[srodtytul]Nie płacisz dostawcom – działasz nieracjonalnie [/srodtytul]

Przykładem jest [b]odpowiedź Izby Skarbowej w Katowicach z 1 grudnia 2009 r. (IBPBI/2/423-1037/09/BG).[/b]

Z pytaniem zwróciła się firma zajmująca się produkcją przetworów mięsnych. Wyjaśniła ona, że musi angażować znaczne środki obrotowe w produkcję, a także ponosić wysokie koszty stałe (np. wynagrodzenie pracowników i składki ZUS). Czasami powoduje to problemy z płynnością finansową. Wtedy zdarza się, że dostawcy dochodzą roszczeń w sądzie.

Po zapadnięciu niekorzystnych wyroków wnioskodawca ponosi dodatkowe wydatki, ponieważ musi zwrócić drugiej stronie koszty i opłaty sądowe. Zdaniem wnioskodawcy wszystkie te kwoty są kosztami uzyskania przychodów.

Wskazał on, że w myśl art. 16 ust. 1 pkt 17 ustawy o CIT nie są nimi tylko koszty egzekucyjne związane z niewykonaniem zobowiązań. Skoro tak, to wszelkie wydatki związane z procedurą sądową należy zaliczyć do kosztów podatkowych. Powstają one bowiem, zanim dojdzie do złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji.

Firma podkreśliła, że jej działania przed sądem wiążą się z przedmiotem działalności. Ponoszenie dodatkowych wydatków wynika bowiem z pogorszenia płynności finansowej, co jest nieodłącznym elementem ryzyka związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Izba skarbowa nie zgodziła się z tymi argumentami. Wyjaśniła, że [b]analizując możliwość zaliczenia wydatków związanych z procesem w ciężar kosztów, należy wziąć pod uwagę, czy były one poniesione w celu obrony przed bezpodstawnie kierowanymi roszczeniami[/b] oraz w związku z funkcjonowaniem podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą.

Tymczasem w tej sprawie koszty sądowe zasądzone były w związku z niewykonaniem przez firmę zobowiązań. Oznacza to, że nie pozostawały one w związku z uzyskiwanymi przychodami i nie miały na celu zachowania źródła przychodów. Nie były to również normalne koszty funkcjonowania przedsiębiorstwa.

[srodtytul]Spory z pracownikami...[/srodtytul]

[b]W interpretacji z 4 listopada 2009 r. (IPPB5/423-452/09-4/DG) Izba Skarbowa w Warszawie[/b] zajmowała się kosztami sądowymi dotyczącymi spraw pracowniczych.

Czytamy w niej, że koszty sądowe i procesowe poniesione przez spółkę w związku ze sporami w sprawach pracowniczych, których celem jest zwolnienie się pracodawcy z ciążącego zobowiązania, nie pozostają w związku z uzyskiwanymi przychodami i nie mają na celu zachowania źródła przychodów.

[b]Wydatki te nie przyczyniają się do uzyskania przychodu z działalności gospodarczej.[/b] Nie spełniają więc warunku kosztów poniesionych w celu zachowania oraz zabezpieczenia źródła przychodu.

[srodtytul]... i o transakcje[/srodtytul]

[b]Nie zawsze jednak fiskus kwestionuje wydatki na koszty sądowe związane z nieudaną próbą oddalenia powództwa wobec firmy.[/b] Przykładem jest interpretacja [b]Izby Skarbowej w Katowicach z 8 maja 2009 r. (IBPBI/1/415-151/09/KB)[/b].

Z wnioskiem o jej wydanie zwróciła się spółka, która zawarła umowę zakupu określonej ilości towaru i się z niej nie wywiązała. W związku z tym kontrahent wytoczył powództwo przeciwko wnioskodawcy o odszkodowanie równe poniesionej szkodzie.

Sąd przyznał mu rację i zasądził na jego rzecz m.in. zapłatę kosztów procesowych. Izba zgodziła się, że są to koszty podatkowe. To dlatego, że obrona w postępowaniu miała na celu oddalenie powództwa bądź zmniejszenie dochodzonej kwoty.

Za taką korzystną dla przedsiębiorców wykładnią opowiadają się również sądy. Przykładem jest [b]orzeczenie WSA w Krakowie z 13 maja 2008 r. (I SA/Kr 1267/07).[/b] W jego uzasadnieniu czytamy, że koszty postępowania dotyczą procesu wytoczonego przez kontrahenta o zapłatę.

Proces cywilny był więc niewątpliwie związany z dokonaną przez wspólników transakcją, której celem było osiągnięcie przychodu. Zaangażowanie się skarżącego w ten proces służyło utrzymaniu tego przychodu. [b]Obrona w procesie zmierzała bowiem do uniknięcia ponownej zapłaty za ten sam towar, a więc w konsekwencji także do zmniejszenia kosztów. [/b]

Dlatego nie można zgodzić się ze stanowiskiem organu podatkowego, że działania strony związane z obroną przed zarzutami wierzyciela (w tym poniesienie kosztów na profesjonalne zastępstwo procesowe) były nieracjonalne.

[ramka][b]Walka ze zniesławieniem [/b]

W pewnych sytuacjach do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć[/b] nie tylko sprawę, której stroną jest firma. Potwierdza to interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 17 października 2007 r. (ILPB1/415-23/07-2/AP).[/b]

Z pytaniem wystąpił przedsiębiorca, który zlecił adwokatowi przygotowanie i przeprowadzenie postępowania karnego, wszczętego z oskarżenia prywatnego, dotyczącego zniesławienia. Jego zdaniem pomówienia poniżyły go w oczach opinii publicznej. To naraziło go na utratę zaufania niezbędnego do prowadzenia działalności gospodarczej.

Dlatego wynagrodzenie adwokata za prowadzenie tego postępowania jest kosztem podatkowym.Izba skarbowa zgodziła się z tym stanowiskiem. Potwierdziła, że wydatek został poniesiony w celu zabezpieczenia źródła przychodu.

Oznacza to, że [b]wydatki związane z prowadzeniem procesu cywilnego, niezależnie od jego rezultatu, są kosztami uzyskania przychodu[/b].[/ramka]