Zgodnie z art. 19 ust. 11 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172827]ustawy o VAT[/link], jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, a w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części.

Art. 29 ust. 2 ustawy o VAT mówi, że podstawą opodatkowania będzie kwota otrzymanych zaliczek pomniejszona o przypadającą od nich kwotę podatku.

Powstanie obowiązku podatkowego dla czynnego podatnika VAT wiąże się z obowiązkiem wystawienia faktury VAT dokumentującej otrzymanie części ceny przed dniem dokonania dostawy lub wykonania usługi, chyba że sprzedaż dokonana była na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, a osoby te nie zażądają faktury.

Warto wspomnieć, że niewystawienie faktury na rzecz osoby fizycznej nie zwalnia podatnika z obowiązku odprowadzenia VAT od tej zaliczki.

Fakturę, zgodnie z § 10 ust. 1 i 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=CB4AFD9E8EFA3688E3C1EEAB54546F26?id=291169]rozporządzenia ministra finansów z 28 listopada 2008 r. w sprawie m.in. wystawiania faktur[/link], wystawia się nie później niż siódmego dnia od dnia, w którym otrzymano część lub całość należności od nabywcy.

Fakturę wystawia się również nie później niż siódmego dnia od dnia, w którym pobrano przed wykonaniem usługi lub wydaniem towaru każdą kolejną część należności.

Jednak niezależnie od faktu wystawienia przez podatnika faktury dokumentującej otrzymanie części ceny przed dniem dostawy lub wykonania usługi obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania tej części ceny.

W praktyce może to oznaczać, że podatnik będzie zobowiązany do wystawienia tylu faktur, ile otrzymał zaliczek, przedpłat, zadatków czy rat. Jeżeli faktury zaliczkowe nie obejmują stałej ceny brutto towaru lub usług, po wydaniu towaru czy wykonaniu usługi sprzedawca wystawia fakturę VAT na zasadach ogólnych, pomniejszając sumę wartości towarów lub usług o wartość otrzymanych zaliczek.

[b]Kwotę podatku pomniejsza się wówczas o sumę kwot podatku wykazanego na fakturach zaliczkowych. Natomiast w sytuacji, gdy faktury zaliczkowe obejmują całą cenę brutto towaru lub usługi, sprzedawca nie ma obowiązku wystawienia faktury końcowej[/b], dokumentującej dokonanie sprzedaży towaru lub usługi.

Z punktu widzenia podatku dochodowego zaliczki na poczet dostaw towarów i usług są neutralne i nie powodują powstania przychodu w momencie ich otrzymania.

Jak wynika bowiem z art. 12 ust. 4 pkt 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych[/link] oraz art. 14 ust. 3 pkt 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=80474]ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych[/link], do przychodów nie zalicza się m.in. pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych.

Zatem [b]dla obowiązku wykazania przychodu podatkowego nieistotny jest ani fakt wystawienia faktury zaliczkowej, ani wysokość zaliczki.[/b]

[ramka][b]Uwaga [/b]

Przychód dla celów podatkowych powstaje w momencie powstania przychodu należnego, czyli w dniu wydania towaru lub wykonania usługi w całości lub w części, nie później jednak niż w dniu wystawienia faktury[/ramka].

[i]Autorka jest starszą konsultantką w Departamencie Outsourcingu Rachunkowości w Grant Thornton Frąckowiak Sp. z o.o.[/i]