Odszkodowanie za rozwiązanie umowy leasingu bez VAT

[b]Tak rozstrzygnęła Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 9 listopada 2009 r. (IPPP3/443-775/09-3/MM).[/b]

Spółka (leasingodawca) zawarła z kontrahentem umowę leasingu. Zgodnie z jej postanowieniami jeśli leasingobiorca zwleka z zapłatą co najmniej jednej raty lub przez co najmniej miesiąc nie uiszcza innych opłat, wówczas leasingodawca ma prawo wypowiedzieć umowę.

Strony uzgodniły, że w takim wypadku leasingodawcy przysługuje roszczenie o naprawienie szkody i zapłatę kwoty stanowiącej sumę opłat za pozostały okres umowy leasingu.

Spółka wystąpiła do fiskusa z pytaniem, czy kwoty powyższych odszkodowań będą podlegały opodatkowaniu VAT i czy w tej sytuacji otrzymane odszkodowanie powinno być udokumentowane za pomocą faktury.

W opinii spółki otrzymana przez nią kwota wynikająca z nienależytego wywiązania się kontrahenta z warunków umowy leasingu nie stanowi zapłaty za świadczenie usługi w rozumieniu [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172827]ustawy o VAT[/link].

Kwota ta ma na celu jedynie naprawienie szkody powstałej na skutek wypowiedzenia umowy. Spółka uznała więc, że nie powinna naliczać od niej podatku VAT ani wystawiać faktury w celu udokumentowania otrzymanego świadczenia.

Organ podatkowy uznał stanowisko spółki za prawidłowe. Przypomniał, że zgodnie z ustawą o VAT opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zwrócił jednak uwagę, że usługą podlegającą opodatkowaniu jest tylko taka czynność, która wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji jest jej bezpośrednim beneficjentem.

Związek między otrzymywaną płatnością i świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Zdaniem organu z przedstawionego stanu faktycznego nie wynika, aby zachodził związek przyczynowy między świadczoną przez spółkę usługą i otrzymaniem płatności z tytułu przedwczesnego rozwiązania umowy. Uzyskana kwota odszkodowania nie spowodowała bowiem po stronie wypłacającego je podmiotu bezpośredniej korzyści.

Oznacza to, że kwota ta nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT.

[i]Autorka jest konsultantką w Zespole Zarządzania Wiedzą Podatkową PricewaterhouseCoopers[/i]

[ramka][b]Komentuje Donata Koreń, starsza konsultantka w Dziale Prawnopodatkowym PricewaterhouseCoopers:[/b]

Jest to kolejna interpretacja zgodna ze stanowiskiem prezentowanym w doktrynie i orzecznictwie, w myśl którego zapłata odszkodowania nie podlega opodatkowaniu VAT.

O wypłacie odszkodowania mówi art. 471 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksu cywilnego[/link].

Zgodnie z tym przepisem dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że jest ono następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Ustawa o VAT nie reguluje bezpośrednio kwestii opodatkowania zapłaty takiego odszkodowania. Istotne są tutaj faktyczne okoliczności sprawy. Aby mówić o prawie do wyłączenia odszkodowania z opodatkowania VAT, zasadnicze jest wystąpienie dwóch elementów:

- sankcyjnego charakteru tego odszkodowania oraz

- braku ekwiwalentności świadczeń stron umowy.

Przede wszystkim, w celu wyłączenia odszkodowania z opodatkowania, powinno ono pełnić funkcję rekompensaty za straty, jakie ponosi jedna ze stron z tytułu nienależytego wykonania przez drugą stronę obowiązków wynikających z zawartej umowy.

Co istotne, odszkodowanie takie może obejmować nie tylko straty, które poniósł poszkodowany, ale również korzyści, jakie mógłby osiągnąć, gdyby szkody nie wyrządzono.

Ważne jest również określenie, czy zapłacie odszkodowania towarzyszy świadczenie wzajemne beneficjenta tej zapłaty. Jeżeli poszkodowany nie będzie bowiem zobowiązany do wykonywania czynności w zamian za otrzymywane odszkodowanie, a podmiot wypłacający odszkodowanie nie uzyska bezpośrednio żadnych korzyści, lecz jedynie poniesie ekonomiczne skutki swoich zaniedbań, może nastąpić wyłączenie odszkodowania spod opodatkowania.

Reasumując, zapłata odszkodowania z tytułu niedotrzymania warunków zawartej umowy, jeśli nie stanowi ona bezpośredniego wynagrodzenia za wykonanie czynności i gdy płacący to odszkodowanie nie jest beneficjentem świadczeń, nie znajduje się w kręgu czynności, które podlegałyby opodatkowaniu VAT.

Warto także podkreślić, że nie ma podstaw do wystawienia faktury w celu udokumentowania otrzymanego odszkodowania. Z art. 106 ust. 1 ustawy o VAT wynika, że fakturą dokumentuje się dokonanie sprzedaży.

Przez sprzedaż należy rozumieć odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów. Odszkodowanie nie mieści się w żadnym z tych pojęć i dlatego powinno być dokumentowane notą księgową.[/ramka]