Poprawa ściągalności podatków, uszczelnienie całości systemu podatkowego w Polsce oraz podejmowanie działań mających zapobiegać popełnianiu przestępstw podatkowych – to jedne z priorytetowych zadań obecnego rządu. Wdrażane w ostatnim czasie zasadnicze zmiany systemowe skutkowały obszernymi nowelizacjami przepisów prawa. Nadal jednak nie są one wystarczające dla rządu.

W celu zmniejszenia liczby przestępstw podatkowych ustawodawca wprowadził już obowiązek przekazywania ministrowi właściwemu ds. finansów publicznych danych z ewidencji VAT w postaci plików o jednolitej strukturze (Jednolity Plik Kontrolny). Przeprowadził też reformę organizacji służb podległych ministrowi finansów, polegającą na konsolidacji administracji podatkowej, skarbowej oraz celnej i utworzeniu w ich miejsce Krajowej Administracji Skarbowej. Wdrożył także sankcje karnoskarbowe za wystawianie fikcyjnych faktur, jak również wprowadził „Pakiet uszczelniający VAT".

Do tej pory ustawodawca wprowadził zatem dodatkowe rozwiązania, których celem jest poprawa ściągalności podatków, wsparł instytucje skarbowe i zwiększył liczbę ich uprawnień w zakresie planowanych kontroli. To jednak wciąż mało, dlatego Ministerstwo Finansów przedstawiło nową propozycję, jak walczyć z oszustwami podatkowymi. Do resortu sprawiedliwości wpłynął projekt nowelizacji Ustawy z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (DzU z 2016 r. poz. 2137, dalej jako: „k.k.s."), która wprowadza m.in. możliwość orzeczenia przez sąd zakazu prowadzenia działalności gospodarczej w przypadku posługiwania się przez przedsiębiorstwa tzw. lewymi fakturami.

Uwagi i zalecenia

Zaproponowana przez Ministerstwo Finansów kontrowersyjna zmiana przepisów obowiązującego Kodeksu karnego skarbowego jest odpowiedzią na uwagi i zalecenia, które zostały zgłoszone przez Najwyższą Izbę Kontroli w raporcie z czerwca bieżącego roku odnośnie do efektywności działań fiskusa. Organ kontroli państwowej wskazał, iż pomimo zauważalnych nieprawidłowości pozytywnie należy ocenić działania nadzorcze i legislacyjne Ministerstwa Finansów pod kątem poszanowania interesów podatników i zabezpieczenia interesów Skarbu Państwa przy wykonywaniu egzekucji administracyjnej. Niemniej jednak podkreślono, że niezbędne jest przeprowadzenie dalszych zmian w systemie prawa, których efektem będzie zmniejszenie liczby przestępstw podatkowych.

Ministerstwo Finansów szybko odpowiedziało na zalecenie wprowadzenia w przepisach zmian, które mają zapewnić skuteczność działań organów podatkowych oraz skarbowych i poskutkują zmniejszeniem liczby popełnianych przestępstw, a w konsekwencji również kwot zaległości podatkowych. W związku z odpowiedzią na interpelację poselską nr 14118 7 sierpnia 2017 r. MF przedstawiło pomysł karania przedsiębiorców posługujących się fałszywymi fakturami zakazem prowadzenia działalności gospodarczej. Ta kara miałaby być orzekana przez sąd.

Przygotowywany przez Ministerstwo Sprawiedliwości projekt zmian w regulacjach Kodeksu karnego skarbowego pozostaje jednak nadal na etapie uzgodnień międzyresortowych. Tym samym ostateczny kształt planowanej nowelizacji i poszczególnych rozwiązań w niej zaproponowanych będzie znany dopiero w momencie opublikowania projektu na stronach Rządowego Centrum Legislacji.

Jeszcze surowsze obostrzenie

W zgłoszonym do resortu sprawiedliwości projekcie założono, że kara w postaci orzeczenia przez sąd zakazu prowadzenia określonego rodzaju działalności gospodarczej odnosić się będzie jedynie do sprawców czynów o wysokiej szkodliwości społecznej zachowań zabronionych przepisem art. 62 § 2 k.k.s. oraz projektowanym art. 67a § 1 k.k.s., który zgodnie z przedstawionymi planami karać ma za przechowywanie sfałszowanych banderoli lub upoważnień do ich odbioru.

Szczególną uwagę należy jednak zwrócić na art. 62 § 2 k.k.s., który zmieniony został 1 stycznia 2017 r. przez art. 4 pkt 6 lit. a ustawy z dnia 1 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 2024). Po nowelizacji wspomnianego przepisu w typie podstawowym za czyn zabroniony wystawienia lub posługiwania się nierzetelną fakturą grozi najsurowsza sankcja przewidziana przez Kodeks karny skarbowy, a więc grzywna do 720 stawek dziennych i kara pozbawienia wolności od 1 roku do 5 lat. Dla porównania – przed nowelizacją tego przepisu, a więc do końca 2016 r., obowiązywała sankcja grzywny do 240 stawek dziennych.

Wydaje się więc, iż Ministerstwo Finansów na obecnym etapie prac nad nowelizacją Kodeksu karnego skarbowego powinno rozważyć raz jeszcze słuszność i zasadność zaproponowanych przez siebie zmian. Zwłaszcza że środek karny w postaci zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej należy uznać za niezwykle dotkliwy dla przedsiębiorców, wobec czego jego stosowanie powinno być bardzo przemyślane.

Kancelaria Prawna Skarbiec