Tak uznał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 21 września 2017 r. (I FSK 6/16).

Stan faktyczny

We wniosku o interpretację firma zapytała czy może stosować obniżoną, 8-proc. stawkę VAT dla montażu w ścianach budynków zewnętrznych rolet okiennych i drzwiowych oraz markiz. Podkreśliła, że wszystkie urządzenia montowane są pod tynk, a ich montaż sprawia, że budynki uzyskują ochronę przed niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi, co przedłuża ich funkcjonalność i sprawność. Dlatego, zdaniem firmy, wykonywane przez nią usługi podlegają opodatkowaniu preferencyjną stawką. Oprócz dostawy i budowy obiektu budowlanego, VAT w wysokości 8 proc. stosowany jest bowiem także w przypadku remontu, modernizacji, termomodernizacji i przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym. A tym właśnie zajmuje się firma.

Fiskus nie potwierdził stanowiska spółki w części dotyczącej usług instalacji markiz. Jego zdaniem, do wykonywanej przez podatniczkę w obiektach budownictwa mieszkaniowego usługi wymiany i montażu markiz zastosowanie ma podstawowa 23-proc. stawka VAT. Produkty te są bowiem wyposażeniem budynku, niestanowiącym jego elementów konstrukcyjnych. Ponadto, w wyniku ich montażu nie nastąpi zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu. Fiskus podkreślał, że wykonywana usługa nie dotyczy zatem budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy, a w konsekwencji nie mieści się w zakresie czynności z art. 41 ust. 12 ustawy o VAT. Bez znaczenia jest w tym przypadku sposób montażu markizy lub zastosowanie mechanizmu napędowego.

Rozstrzygnięcie

Podatniczka zaskarżyła interpretację. Podkreślała, że zróżnicowanie na instalację rolet okiennych i drzwiowych oraz instalację markiz jest sztuczne, i nie znajduje odzwierciedlenia w przepisach ustawy o VAT. W jej ocenie, w części dotyczącej montażu markiz fiskus ograniczył się jedynie do wskazania, że nie zmieni on parametrów użytkowych budynku.

Ta argumentacja przekonała sądy. Najpierw rację przyznał firmie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu. Uznał, że fiskus w ogóle nie odniósł się do kwestii zróżnicowania wykonywanych przez skarżącą usług instalacyjnych z uwagi na ich przedmiot (rolety zewnętrzne i markizy), w kontekście usług kwalifikowanych jako remont, modernizacja lub termomodernizacja. Nie wskazał powodów, dla których różnicuje stawki dla montażu rolet i markiz, których instalacja, co wynikało wniosku, ma zbliżony charakter. Tymczasem skarżąca jednoznacznie wskazała, że zarówno markizy, jak i rolety montowane są pod tynk. Zwróciła ponadto uwagę na zbliżony sposób  i  miejsce montażu (w ścianach zewnętrznych) oraz podobne przeznaczenie.

Sąd odwołał się do uchwały siedmiu sędziów z 24 czerwca 2013 r. dotyczącej zabudowy meblowej na wymiar (I FPS 2/13). NSA opowiedział się w niej za szerszym rozumieniem pojęcia „modernizacja", zwracając uwagę na pewne elementy, które są istotne też w spornej sprawie. Chodzi tu przede wszystkim o skutek trwałego montażu elementów w postaci podniesienia standardu obiektu budowlanego, m.in. przez jego ulepszenie lub unowocześnienie. Sąd stwierdził, że ocena możliwości stosowania obniżonej stawki podatku od towarów i usług w przypadku modernizacji zawsze będzie zależeć od oceny konkretnych okoliczności faktycznych. Wskazał, że ponownie rozpoznając tę sprawę fiskus obowiązany będzie wyczerpująco je ocenić.

Podobnego zadania był Naczelny Sąd Administracyjny. Zgodził się, że fiskus musi ocenić, czy markizy montowane są przez spółkę w sposób trwały, a następnie rozważyć, czy usługa montażu stanowi unowocześnienie, ulepszenie, udoskonalenie, czy też podniesienie standardu obiektu budowlanego lub jego części, czyli modernizację.

W przypadku uznania, że instalacja markiz polega na trwałym ich połączeniu z elementami konstrukcyjnymi obiektu budowlanego lub jego części i jednocześnie podnosi standard obiektu, przez co wpływa na jego wartość, to ma do niej zastosowanie preferencyjna stawka VAT. Usługa mieści się bowiem w zakresie modernizacji obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym.

—Aleksandra Tarka

Zdaniem eksperta

Mirosław Siwiński, radca prawny, doradca podatkowy, dyrektor departamentu podatków w Kancelarii Prof. W. Modzelewskiego

Sądy obu instancji postąpiły prawidłowo zarówno formalnie, jak i materialnie. Formalnie, bo powołały się na uchwałę I FPS 2/13, która omawiane kwestie rozstrzygała i którą poczuły się związane. Materialnie, gdyż mimo w istocie zawężającego charakteru tej uchwały w zakresie stosowania stawki obniżonej, to akurat montaż markiz mieścił się w czynnościach opisanych w tej uchwale. Wymaga on bowiem ingerencji w konstrukcję budynku, i to dość głębokiej. Nie można ich montować ani do ocieplenia, ani na tynku, tylko właśnie pod nim, a więc ich demontaż ingeruje w konstrukcję i pozostawi trwałe ślady. Co do walorów użytkowych, to dzisiejsze konstrukcje mają ich dużo więcej niż tradycyjne markizy chroniące przed słońcem. Bez problemu bowiem można wybrać modele wodoodporne, a dodatkowo montaż kaset zabezpiecza je nawet zimą. Markizy są więc prostszą alternatywą dla stałego dachu, tam gdzie jest on klientowi potrzebny (np. nad tarasem), bardziej funkcjonalną (bo się składają) i przy tym tańszą niż np. pergole. Co ciekawe, mimo powyższego, wielu sprzedawców stosuje przy ich montażu stawkę podstawową.

Poza VAT, co jest także istotne dla nabywców, walory użytkowe i fakt trwałego montażu markiz powinny prowadzić do uznania wydatków w tym zakresie za zwolnione z podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o PIT, jeżeli oczywiście montujemy je na budynku służącym potrzebom mieszkaniowym.