Spór w sprawie miał związek z nieodpłatnym użyczeniem pracownikom miejsc w pokojach w hotelu pracowniczym. Z wniosku o interpretację wynikało, że zainteresowany jest rolnikiem prowadzącym działalność w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej – produkcji pieczarek. Wskazał, że planuje rozbudowę zakładu. Na lokalnym rynku pracy brakuje jednak pracowników i dlatego zatrudnia do zbioru pieczarek osoby z Ukrainy. Ponieważ miejscowość, gdzie położona jest pieczarkarnia, jest stosunkowo niewielka i trudno jest w niej wynająć kwatery, podjął decyzję o budowie hotelu pracowniczego w celu zachęcenia pracowników do przyjazdu i podjęcia zatrudnienia. Wnioskodawca podkreślił, że jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem VAT. Zapytał czy będzie miał prawo do odliczenia podatku naliczonego wykazanego na fakturach związanych z budową, podstawowym wyposażeniem oraz bieżącym utrzymaniem hotelu pracowniczego. Chciał się też upewnić, że nieodpłatne udostępnianie pokoi pracownikom nie będzie podlegało VAT, a odpłatne – korzystało ze zwolnienia.
Fiskus potwierdził to stanowisko, ale w konsekwencji odmówił podatnikowi prawa do odliczenia VAT. Zgodził się bowiem, że nieodpłatne udostępnienie pracownikom miejsc w pokojach hotelowych będzie czynnością niepodlegającą opodatkowaniu, a odpłatny najem miejsc w pokojach hotelowych pracownikom na cele mieszkalne korzystać będzie ze zwolnienia. W związku z tym, w ocenie urzędników, wydatki o które pyta firma, w kontekście odliczenia będą służyły w pierwszej kolejności (bezpośrednio) do wykonywania czynności niepodlegających oraz zwolnionych, których następstwem nie będzie powstanie zobowiązania podatkowego (podatku należnego).
Tym samym wydatki poniesione na budowę, wyposażenie i bieżące utrzymanie hotelu pracowniczego związane będą w sposób bezpośredni z czynnościami niepodlegającymi opodatkowaniu VAT oraz zwolnionymi, czyli takimi które nie dają w ogóle prawa do odliczenia.
Podatnik nie zgadzał się z taką wykładnią, ale racji nie przyznał mu też Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu. Przypomniał, że zgodnie z orzecznictwem europejskim, aby można było przyznać podatnikowi prawo do odliczenia oraz określić jego zakres, zasadniczo konieczne jest istnienie bezpośredniego i ścisłego związku pomiędzy konkretną transakcją powodującą naliczenie podatku a jedną lub kilkoma transakcjami objętymi podatkiem należnym, które dają prawo do odliczenia. Zostaje ono jednak przyznane także wtedy, gdy wydatki należą do jego kosztów ogólnych i jako takie są elementami cenotwórczymi dostarczanych towarów lub świadczonych usług.
WSA podkreślił, że stosując kryterium bezpośredniego związku należy brać pod uwagę wszelkie okoliczności, w jakich przebiegały rozpatrywane transakcje, i uwzględnić tylko te spośród nich, które były w sposób obiektywny związane z opodatkowaną działalnością podatnika.
Sąd nie podzielił zarzutów skarżącego zmierzających do wykazania pośredniego związku spornych wydatków z całokształtem jego działalności opodatkowanej. W ocenie WSA, sporne wydatki zostały poniesione bezpośrednio w celu budowy, zapewnienia podstawowego wyposażenia oraz bieżącego utrzymania hotelu pracowniczego. Zostały więc poniesione bezpośrednio w celu udostępnienia pracownikom miejsc w wybudowanym hotelu. Usługi te, zarówno w razie ich bezpłatnego jak i odpłatnego świadczenia, nie skutkują powstaniem podatku należnego.
Jak tłumaczył sąd, możliwość skorzystania z prawa do odliczenia podatku naliczonego pośrednio związanego z czynnościami podlegającymi opodatkowaniu nie może stanowić podstawy dla tworzenia otwartego i nieograniczonego katalogu zdarzeń dających taki przywilej, a pozostających w luźnym związku z wykonywaniem czynności skutkujących powstaniem podatku należnego.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 30 maja 2017 r. (I SA/Po 1604/16).
masz pytanie, wyślij e-mail do autorki: a.tarka@rp.pl
Komentarz eksperta
Robert Jaszczuk, menedżer, dział Doradztwa Podatkowego EY
Podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT od nabycia towarów i usług na potrzeby wykonywania czynności opodatkowanych, o ile będą one skutkowały powstaniem podatku należnego. Tak orzekł WSA w Poznaniu w komentowanym wyroku.
W stanie faktycznym przedmiotowego wyroku, podatnik – rolnik prowadzący działalność w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej – postanowił wybudować dla pracowników (głównie z Ukrainy) hotel pracowniczy. Zapytał więc ministra finansów, czy będzie mu przysługiwało prawo do odliczenia VAT związanego z kosztami budowy hotelu pracowniczego, pytając jednocześnie, czy odpłatne bądź nieodpłatne udostępnienie lokali pracownikom będą podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT.
Odpowiadając na pytania podatnika organ wskazał, że zarówno odpłatne, jak i nieodpłatne udostępnienie lokali pracownikom nie będzie skutkowało koniecznością zapłaty podatku (odpłatne jest zwolnione z VAT jako usługa najmu o charakterze mieszkaniowym, a nieodpłatne nie podlega VAT jako świadczenie w celu prowadzonej działalności). W związku z tym, że wybudowany hotel pracowniczy nie będzie wykorzystywany do celów skutkujących powstaniem obowiązku podatkowego w VAT, organ skonkludował, że podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia VAT związanego z budową hotelu.
Interpretacja została zaskarżona do WSA w Poznaniu, jednak tamtejszy sąd podzielił zdanie ministra finansów, oddalając skargę jako bezzasadną.
Powyższy wyrok wydaje się być jasnym ostrzeżeniem dla podatników, w zakresie konieczności każdorazowej weryfikacji czy przysługuje mu prawo do odliczenia VAT w związku z inwestycjami ponoszonymi w toku prowadzonej działalności gospodarczej.
