Od 1 stycznia 2016 r. obowiązuje nowa ulga podatkowa, tzw. ulga na działalność badawczo-rozwojową. Zastąpiła ona ulgę technologiczną regulowaną do końca ub.r. przepisami art. 18b ustawy o CIT.

Jak było przed nowelizacją

Zgodnie z obowiązującym do 31 grudnia 2015 r. art. 18b ust. 1 ustawy o CIT, od podstawy opodatkowania ustalonej zgodnie z art. 18 tej ustawy można było odliczyć wydatki poniesione przez podatnika na nabycie nowych technologii >patrz ramka.

Zgodnie z art. 18b ust. 4 ustawy o CIT, podstawą ustalenia wielkości odliczenia była kwota wydatków poniesionych przez podatnika na nabycie nowej technologii, uwzględnionych w wartości początkowej, w części, w jakiej została zapłacona podmiotowi uprawnionemu w roku podatkowym, w którym nową technologię wprowadzono do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych lub w roku następującym po tym roku, oraz w której nie została zwrócona podatnikowi w jakiejkolwiek formie. Odliczenia związane z nabyciem nowej technologii nie mogły przekroczyć 50 proc. kwoty ustalonej zgodnie z art. 18b ust. 4 ustawy o CIT.

Jeżeli zatem podatnik wprowadził w 2015 r. do ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych nabyte nowe technologie o określonej wartości początkowej i do końca 2015 r. zapłacił podmiotowi uprawnionemu część lub całość tej wartości, to bezspornie w zeznaniu rocznym za rok 2015 był uprawniony do odliczenia od podstawy opodatkowania 50 proc. wartości zapłaconej kwoty.

Zgodnie z obowiązującym do końca 2015 r. art. 18b ust. 4 ustawy o CIT, podatnik mógł także odliczyć od podstawy opodatkowania kwotę wydatków poniesionych na nabycie nowej technologii, uwzględnionych w wartości początkowej, w części, w jakiej została zapłacona podmiotowi uprawnionemu w roku następującym po roku, w którym nową technologię wprowadzono do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Zatem na podstawie tego przepisu, odliczeniu od podstawy opodatkowania podlegałoby także 50 proc. wartości kwoty zapłaconej przez podatnika na rzecz podmiotu uprawnionego w 2016 r.

Przepisy intertemporalne

Na mocy ustawy z 25 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem innowacyjności (dalej: ustawa zmieniająca), art. 18b ustawy o CIT został od 1 stycznia br. uchylony. Oznacza to, że ulga z tytułu nabycia nowych technologii została z początkiem 2016 r. zlikwidowana.

Na mocy art. 11 ustawy zmieniającej, podatnicy, którzy przed końcem roku podatkowego rozpoczętego przed 1 stycznia 2016 r. nabyli prawo do odliczenia wydatków poniesionych na nabycie nowych technologii na podstawie art.18b ustawy o CIT, w brzmieniu dotychczasowym, zachowują prawo do tych odliczeń po 31 grudnia 2015 r., w zakresie i na zasadach w nich określonych.

Jeżeli zatem podatnik przed końcem 2015 r. nabył uprawnienie do odliczenia, to może skorzystać z ulgi także w zeznaniu podatkowym za 2016 r., w zakresie i na zasadach określonych w obowiązującym do 31 grudnia 2015 r. art. 18b ustawy o CIT.

Istotne jest więc wskazanie, kiedy następuje moment nabycia prawa do odliczenia ulgi. Bezsporne jest bowiem, że aby podatnik mógł odliczyć od podstawy opodatkowania 50 proc. zapłaconej w 2016 r. pozostałej kwoty należności, moment nabycia prawa do odliczenia musiał nastąpić jeszcze przed końcem 2015 r.

Zapłata jako przesłanka nabycia prawa

W stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2015 r. ustalenie wysokości odliczenia kwot wydatków poniesionych przez podatnika na nabycie nowej technologii następowało m.in. na podstawie wysokości zapłaty w danym roku podatkowym lub w roku następującym po tym roku na rzecz podmiotu uprawnionego (por. art. 18b ust. 4 ustawy o CIT). Aby zatem podatnik mógł dokonać odliczenia od podstawy opodatkowania, musiało do tej zapłaty faktycznie dojść.

Można zatem wnioskować, że zapłata, obok wprowadzenia nowej technologii do ewidencji i uwzględnienia tych wydatków w wykazanej w niej wartości początkowej, jest jednym z warunków nabycia uprawnienia do odliczenia w danym roku podatkowym 50 proc. wydatków poniesionych na nabycie nowych technologii. Odnosząc to do treści art. 11 ustawy zmieniającej, należy wskazać, że podatnik, który w związku z wprowadzeniem w 2015 r. nowych technologii do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, chciał skorzystać z pełnej wysokości przysługującej mu ulgi technologicznej, powinien był przekazać całość należnej podmiotowi uprawnionemu zapłaty przed 31 grudnia 2015 r.

Takie rozumienie momentu nabycia prawa do ulgi podatkowej, pomimo iż wynika z literalnej wykładni wskazanych przepisów, powoduje, że podatnik do dnia ogłoszenia tekstu ustawy zmieniającej (czyli do 2 listopada 2015 r.) nie był w stanie przewidzieć skutków prawno-podatkowych swoich decyzji gospodarczych. W konsekwencji, podatnik podejmując, na podstawie obowiązujących w 2015 r. przepisów, decyzję o zapłacie należności (w całości lub części) na rzecz podmiotu uprawnionego w roku następującym po roku, w którym nową technologię wprowadzono do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (w 2016 r.), na podstawie z art. 11 ustawy zmieniającej pozbawiony został możliwości pełnego rozliczenia ulgi podatkowej.

podstawa prawna: ustawa z 25 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem innowacyjności (DzU z 2015 r. poz. 1767)

podstawa prawna: ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2014 r. poz. 851 ze zm.)

Czym są nowe technologie

W myśl art. 18 ust. 2 ustawy o CIT w brzmieniu obowiązującym do końca 2015 r., nowe technologie to wiedza technologiczna w postaci wartości niematerialnych i prawnych, w szczególności wyniki badań i prac rozwojowych, która umożliwiała wytwarzanie nowych lub udoskonalanie wyrobów lub usług i która nie była stosowana na świecie przez okres dłuższy niż ostatnich pięć lat, co miała potwierdzać opinia niezależnej od podatnika jednostki naukowej w rozumieniu ustawy z 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki.

Wprowadzone rozwiązanie jest sprzeczne z zasadą pewności prawa

Marta Olewińska, konsultantka podatkowa w ECDDP sp. z o.o.

Uchwalone przez ustawodawcę w ustawie zmieniającej regulacje są niewątpliwie dyskusyjne w świetle funkcjonującej zasady pewności prawa, stanowiącej element zaufania obywatela do państwa i obowiązującego w nim prawa. Istota tej zasady, w przypadku podatników, sprowadza się bowiem do możliwości przewidywania przez nich skutków podatkowych i ekonomicznych podjętych działań w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, w tym do przewidywalności rozstrzygnięć organów podatkowych. Z zasadą tą wiąże się także zasada ochrony praw nabytych, u podstaw której znajduje się dążenie do zapewnienia jednostce bezpieczeństwa prawnego i umożliwienia jej racjonalnego planowania przyszłych działań (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 stycznia 2000 r., K. 18/99).

Jednocześnie należy zaznaczyć, że odmienna sytuacja dotyczy podatnika, który w 2015 r. uiścił zapłatę, jednak w rozliczeniu za ten rok osiągnął stratę lub wielkość dochodu z pozarolniczej działalności podatnika była niższa od kwoty przysługujących mu odliczeń. Wówczas, zgodnie z art. 18b ust. 6 ustawy o CIT, w związku z art. 11 ustawy zmieniającej, odliczenia odpowiednio w całej kwocie lub w pozostałej części podatnik może wykazać w zeznaniach za kolejno następujące po sobie trzy lata podatkowe, licząc od końca 2015 r., w którym nową technologię wprowadzono do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Podmiot taki, dokonując w 2015 roku zapłaty należności na rzecz podmiotu uprawnionego, nabył przed końcem tego roku prawo do odliczenia i może zastosować się do dyspozycji art. 11 ustawy zmieniającej.