Fiskus sprawdzi, czy zaliczki są wpłacane w terminie

Obowiązujący do końca 2015 r. art. 272 pkt 1 lit. b ordynacji podatkowej stanowił, że organy podatkowe przeprowadzają czynności sprawdzające mające na celu sprawdzenie terminowości wpłacania zadeklarowanych podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów. Z tego przepisu usunięto zwrot „zadeklarowanych". Jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy nowelizującej ordynację podatkową zrobiono to w celu uściślenia, że przepis ten należy odnosić także do zaliczek na podatek, jako że podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych wpłacają zaliczki na podatek, nie mając obowiązku składania w trakcie roku deklaracji o wysokości należnych zaliczek.

Poza tym, ze względu na to, że – jak wskazano w uzasadnieniu do projektu nowelizacji ordynacji podatkowej – istnieją obecnie wątpliwości co do tego, czy w ramach czynności sprawdzających możliwa jest weryfikacja danych i dokumentów przedstawionych przez podatników dokonujących rejestracji podatkowej, w art. 272 pkt 5 o.p. rozszerzono katalog czynności sprawdzających w tym zakresie.

Forma elektroniczna

W przepisie przyznającym organowi podatkowemu uprawnienie do korygowania z urzędu deklaracji w razie stwierdzenia, że deklaracja zawiera błędy rachunkowe lub inne oczywiste omyłki, bądź że wypełniono ją niezgodnie z ustalonymi wymaganiami (art. 274 § 1 pkt 1 o.p.) zwiększono wynikającą z tej korekty dopuszczalną kwotę zmiany wysokości zobowiązania podatkowego, kwoty nadpłaty, kwoty zwrotu podatku lub wysokości strat z 1000 zł do 5000 zł. Co więcej, w cytowanym wyżej zmienionym artykule instytucją korekty deklaracji z urzędu objęto również kwoty nadwyżki podatku do przeniesienia. Z kolei dodanym art. 274 § 6 o.p. rozszerzono opisaną instytucję na korekty deklaracji składane w formie elektronicznej. Tym samym doręczenie korekty z urzędu nastąpi za pomocą środków komunikacji elektronicznej, jeśli deklaracja została złożona w tej formie. Ma to pozwolić na upowszechnienie elektronicznych form kontaktu z podatnikami, co powinno się również przyczynić do ograniczenia wydatków organów podatkowych.

Konieczne jest pouczenie

Za uzasadnione uznano także, aby organ podatkowy wraz z korektą deklaracji sporządzoną z urzędu doręczał podatnikowi pouczenie o prawie wniesienia wobec niej sprzeciwu (zmieniony art. 274 § 2 pkt 2 o.p.), co ma podnieść standard ochrony praw podatnika.

Dokumenty od kontrahenta

Na podstawie art. 274c § 1 o.p. organ podatkowy, w związku z postępowaniem podatkowym lub kontrolą podatkową, może zażądać od kontrahentów podatnika wykonujących działalność gospodarczą przedstawienia dokumentów, w zakresie objętym postępowaniem lub kontrolą u podatnika, w celu sprawdzenia ich prawidłowości i rzetelności. W związku z wprowadzeniem do ordynacji podatkowej opisanej instytucji jednolitego pliku kontrolnego, za zasadne uznano również wprowadzenie od 1 lipca br. możliwości zażądania przez organ podatkowy w toku tzw. kontroli krzyżowej przekazania przez kontrahentów, na ich koszt danych również w tej formie (274c § 1 pkt 2 o.p.). Przypomnijmy, że chodzi o przekazanie za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznym nośniku danych wyciągu z ksiąg podatkowych i dowodów księgowych zapisanych w postaci elektronicznej, jeżeli kontrahent podatnika prowadzi księgi podatkowe przy użyciu programów komputerowych.

—dr Joanna Zawiejska-Rataj jest starszym menedżerem w Deloitte Doradztwo Podatkowe, biuro w Poznaniu

—Artur Podsiadły jest konsultantem w Deloitte Doradztwo Podatkowe, biuro w Poznaniu

podstawa prawna: ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. DzU z 2015 r. poz. 613 ze zm.)

podstawa prawna: ustawa z 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2015 r. poz. 1649)

Kary porządkowe także w toku czynności sprawdzających

W uzasadnieniu projektu ustawy nowelizującej ordynację podatkową zauważono, że dyscyplinowanie podatników było do końca 2015 roku możliwe głównie w drodze postępowania karnoskarbowego. Nie było natomiast możliwości nakładania kary porządkowej w toku czynności sprawdzających (w tym kontroli krzyżowych), co sprawiało, że podatnicy nie odpowiadali na kierowane do nich wezwania. W konsekwencji wprowadzono od 1 stycznia możliwość nakładania kary porządkowej w wysokości do 2800 zł na stronę, pełnomocnika strony, świadka lub biegłego, którzy mimo prawidłowego wezwania organu podatkowego bezzasadnie odmówili okazania lub nie przedstawili w wyznaczonym terminie dokumentów, których obowiązek posiadania wynika z przepisów prawa, ksiąg podatkowych, dowodów księgowych będących podstawą zapisów w tych księgach.

Jednocześnie, jeżeli stroną jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, to organ podatkowy może ukarać karą porządkową osobę, która według przepisów dotyczących ustroju danej osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej jest jej ustawowym reprezentantem, członkiem organu uprawnionego do jej reprezentowania lub jest upoważniona do prowadzenia jej spraw (znowelizowany art. 262 o.p.). Opisana kara porządkowa znajdzie również zastosowanie na etapie prowadzenia kontroli bądź postępowania podatkowego.

Jak stanowi uzasadnienie projektu omawianej ustawy zmieniającej, celem tej zmiany jest usprawnienie czynności sprawdzających jako procedury najmniej sformalizowanej, co ma umożliwić wyjaśnianie większej liczby spraw właśnie w toku czynności sprawdzających, bez konieczności wszczynania bardziej sformalizowanych i angażujących podatnika oraz urząd procedur kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego, a na etapie kontroli bądź postępowania ma ułatwić gromadzenie materiału dowodowego, co należy do podstawowych zadań organów podatkowych w prowadzonych postępowaniach.