Wielu przedsiębiorców musiało dopłacić składkę zdrowotną za 2023 r. Zwłaszcza ci, którzy byli na ryczałcie. Czy mogą odliczyć dodatkową składkę? Jeśli zostali na ryczałcie, to tak. Z ulgi skorzystają też przedsiębiorcy, którzy w 2023 r. byli na liniowym PIT i nadal rozliczają się w ten sposób. Pozostali dopłaty do ZUS nie odliczą.

Kto ma prawo do ulgi na składki zdrowotne

Przypomnijmy, że ulga na składki zdrowotne obowiązuje od 1 lipca 2022 r. Korzystają z niej przedsiębiorcy na ryczałcie oraz liniowym PIT. Ulga jest na składki zapłacone za siebie, a także osoby współpracujące, np. małżonka albo rodzica. Ryczałtowcy odliczają połowę składek od przychodu. Liniowcy mają dwie możliwości. Pierwsza – zaliczać składki do kosztów uzyskania przychodów. Druga – odliczać od dochodu. Na liniowym PIT jest limit ulgi, teraz wynosi 11 600 zł, w 2023 r. było to 10 200 zł.

Część przedsiębiorców może jeszcze rozliczać się w formie karty podatkowej (ci, którzy są na niej od 2021 r.). Oni też mają ulgę, mogą odpisać od podatku 19 proc. składki (kartowicze nie mają jednak dopłat w rozliczeniu rocznym, bo go nie sporządzają).

Preferencja nie przysługuje natomiast przedsiębiorcom na skali. Nie odliczają ani składki płaconej za poszczególne miesiące, ani dopłacanej w rozliczeniu rocznym.

Po zmianie formy rozliczeń nie ma ulgi na składki zdrowotne

Jak już wspomnieliśmy, nie powinno być wątpliwości, że przedsiębiorca na ryczałcie albo liniowym PIT , który kontynuuje zasady rozliczenia z ubiegłego roku, może odliczyć dodatkową składkę. A co wtedy, gdy zmienił formę opodatkowania? Skarbówka twierdzi, że dopłaty nie odliczy. Pisaliśmy już o tym w 2023 r. („Rzeczpospolita” z 13 marca i 14 lipca), powołując się na wyjaśnienia Krajowej Informacji Skarbowej. Fiskus podkreślał w nich, że odliczana jest tylko ta składka zdrowotna, która została opłacona w danym roku w związku z tą samą formą opodatkowania, którą obecnie stosuje przedsiębiorca. Oznacza to, że po zmianie formy rozliczeń odliczenie dopłacanej za zeszły rok składki zdrowotnej jest niemożliwe.

Takie są też wnioski z poradnika Ministerstwa Finansów zamieszczonego na stronie podatki.gov.pl. Czytamy w nim, że odliczeniu podlegają „wyłącznie składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacone w 2024 r. za okresy wcześniejsze dotyczące działalności gospodarczej opodatkowanej w tej samej formie”. Ministerstwo Finansów wskazuje też, że „przychody uzyskane z działalności gospodarczej opodatkowanej ryczałtem możesz pomniejszyć tylko o składki na ubezpieczenie zdrowotne, które zapłaciłeś z tytułu prowadzenia działalności opodatkowanej ryczałtem”.

Kto nie odliczy dopłaconej za 2023 r. składki zdrowotnej

Z ulgi na dopłacone składki nie skorzystają więc przedsiębiorcy, którzy byli w zeszłym roku na ryczałcie, a teraz są na liniówce albo skali. A także ci, którzy zmienili liniowy PIT na ryczałt lub skalę. Dopłaty nie odliczą też przedsiębiorcy, którzy w zeszłym roku byli na skali PIT, a teraz są na ryczałcie albo liniówce.

Przedsiębiorca, który zmienił zasady opodatkowania nie może też odliczyć składki zapłaconej w styczniu za grudzień. Jak już bowiem wspomnieliśmy, ulga jest tylko na składki za okres, w którym byliśmy na tej samej formie rozliczeń co w momencie ich zapłaty.

Przychody ponad limit
Dlaczego ryczałtowcy dopłacają

U przedsiębiorców na ryczałcie składka zdrowotna uzależniona jest od przychodów. Jeśli przekroczą limit tych przychodów, w rozliczeniu rocznym dopłacają do ZUS. Przekroczenie progu o złotówkę może spowodować dopłatę nawet powyżej 9 tys. zł.
Dlaczego ryczałtowcom grozi dodatkowa składka? Wynika to z zasad jej rozliczania. Jeśli na początku roku przedsiębiorca jest w niższym progu płaci mniejszą składkę. Za miesiąc, w którym przekroczy limit przychodu (i za następne) odprowadza już wyższą. Przekroczenie progu przychodów powoduje jednak, że ta wyższa składka obowiązuje za cały rok. I po jego zakończeniu musi dopłacić różnicę. Taki system powoduje, że dopłatę mogą mieć nie tylko przedsiębiorcy, którym podskoczyły z miesiąca na miesiąc przychody. Także ci, którzy zarabiali cały czas po równo.
Ryczałtowcy mają też drugą możliwość – opłacanie składek zdrowotnych na podstawie przychodu z poprzedniego roku. Wtedy odprowadzają je w stałej wysokości przez cały rok. Muszą dopłacić, jeśli przychody z 2023 r. są wyższe niż z 2022 r. i przekraczają progi.