Tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 27 sierpnia 2015 r. (I SA/Po 398/15).
Stan faktyczny
W październiku 2013 r. spółka wzięła w leasing samochód osobowy. Dotychczas auto było wykorzystywane wyłącznie przez jej prezesa zarządu w celach związanych z działalnością gospodarczą spółki (podróże służbowe). Firma zaznaczyła, że prowadzi ewidencję przebiegu pojazdu.
Spółka planuje zawrzeć z prezesem zarządu umowę. Na jej podstawie pojazd będzie mógł być wykorzystany przez niego na zasadzie odpłatnego najmu, również dla celów innych niż związane z działalnością gospodarczą spółki. Nadal będzie prowadzona ewidencja przebiegu pojazdu, w której będą wpisywane przejazdy związane z działalnością i te, które nie będą miały takiego charakteru (np. przejazdy w celach prywatnych). Za przejazdy prywatne zostanie naliczony czynsz najmu. Będzie on płatny miesięcznie z dołu, a jego wysokość będzie uzależniona od liczby przejechanych kilometrów na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą. Strony w umowie ustalą stawkę czynszu za przejechany kilometr. Na tak wyliczoną wysokość czynszu wystawiana będzie na koniec miesiąca faktura, do której doliczane będzie 23 proc. VAT.
Spółka zapytała, czy w przypadku wykorzystywania samochodu przez prezesa zarządu na zasadzie odpłatnej umowy najmu na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą będzie mogła odliczyć cały VAT naliczony w fakturach obejmujących raty leasingowe. Sama uważała, że tak. W jej ocenie gdy zawrze z użytkownikiem auta umowę najmu na warunkach opisanych we wniosku, to samochód przez cały czas będzie wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej spółki. Pojazd będzie bowiem częściowo wykorzystywany na podróże służbowe związane z jej działalnością gospodarczą, a w pozostałym czasie będzie przedmiotem umowy najmu zawartej z prezesem zarządu. Zaznaczyła, że zarówno podróże służbowe, jak i wykorzystywanie samochodu jako przedmiotu odpłatnego najmu są czynnościami związanymi z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą.
Fiskus nie potwierdził tego stanowiska. Powołał się m.in. na art. 86a ustawy o VAT oraz art. 8 i art. 13 ust. 1 i 2 ustawy nowelizującej z 7 lutego 2014 r. o zmianie ustawy o VAT oraz niektórych innych ustaw. W ocenie urzędników wynajem pojazdu nie jest elementem podstawowej działalności spółki.
Rozstrzygnięcie
Spółka zaskarżyła interpretację, ale WSA w Poznaniu nie przyznał jej racji.
Możliwość zastosowania art. 86a ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o VAT nie może być warunkowana istnieniem chociażby potencjalnej możliwości wykorzystania samochodu dla celów niezwiązanych z prowadzoną działalnością podatnika. Sąd podkreślił, że dla pełnego odliczenia podatku naliczonego podatnik ma zapewnić w swojej firmie wyeliminowanie użytku prywatnego używanych w nim pojazdów samochodowych. Może to zrobić np. poprzez wprowadzone regulaminy, umowy i zarządzenia wraz z podjęciem dodatkowych działań zabezpieczających ich wykonanie.
W przypadku spółki nie ma to jednak istotnego znaczenia. Z uzasadnienia wniosku wynika bowiem, że auto zostanie oddane w odpłatny najem prezesowi na czas, w jakim nie jest ono wykorzystywane do celów związanych z działalnością gospodarczą spółki. W ocenie WSA skarżąca dopuszcza zatem użytek prywatny samochodu. Spółka pomija pełną treść art. 86a ust. 5 pkt 1 lit. c ustawy o VAT. W przepisie tym ustawodawca wyraźnie bowiem zastrzegł, że oddanie pojazdu w odpłatne używanie na podstawie umowy najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze nie wymaga prowadzenia ewidencji przebiegu, jeżeli oddanie w odpłatne używanie pojazdu jest przedmiotem działalności podatnika.
W opisanej sytuacji nie można zasadnie twierdzić o istnieniu związku między prywatnym użytkiem tego pojazdu przez prezesa zarządu w ramach zawartej umowy najmu a działalnością gospodarczą spółki. Możliwość pełnego odliczenia podatku od towarów i usług istniałaby w sytuacji, w której elementem działalności gospodarczej firmy byłby komercyjny wynajem pojazdów samochodowych osobom trzecim lub pracownikom na zasadach rynkowych. —oprac. Aleksandra Tarka
Zdaniem eksperta
Andrzej Dzidowski, prawnik w kancelarii Kurpisz i Ziobrowski Adwokacka sp.p.
W sprawie chodziło o leasingowany przez spółkę samochód, który miał być wykorzystywany zarówno do czynności opodatkowanych, jak i do celów prywatnych (tj. na zasadach określonych w sporządzonej umowie najmu). Według spółki zawarcie umowy najmu pozwala uznać samochód za wykorzystywany wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej, co z kolei umożliwia odliczenie całego naliczonego VAT od rat leasingowych. Sąd natomiast stwierdził, że odliczenie podatku byłoby możliwe tylko wówczas, gdyby elementem działalności gospodarczej spółki był komercyjny wynajem pojazdów samochodowych.
Sąd słusznie wskazał, że brak możliwości pełnego odliczenia VAT nie może być uwarunkowany istnieniem chociażby potencjalnej możliwości wykorzystania samochodu dla celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą podatnika. Przepisy ustawy o VAT nie określają, w jaki sposób podatnik ma zapewnić w swojej firmie wyeliminowanie użytku prywatnego używanych w niej pojazdów dla celów pełnego odliczenia podatku naliczonego. Podatnicy mogą to zrobić np. za pomocą wprowadzonych regulaminów, zarządzeń. Coraz więcej firm takie uregulowania wprowadza.
Korzystne dla podatników stanowisko w podobnej sprawie zajął natomiast WSA w Poznaniu. W wyroku z 16 lipca 2015 r. (I SA/Po 1203/14) stwierdził, że wykorzystywanie samochodów służbowych w podstawowej działalności spółki, a dodatkowo w sposób polegający na wynajmie tych pojazdów (w tym pracownikom), mieści się w ramach działalności gospodarczej. Wobec tego spełnione są warunki pozwalające na odliczenie pełnej kwoty podatku naliczonego od wydatków związanych z tymi samochodami. Uzyskanie takiego rozstrzygnięcia nie jest jednak łatwe. Komentowany wyrok niewątpliwie zostanie zaskarżony do NSA i dopiero wtedy kwestia zostanie jednoznacznie rozstrzygnięta.