VAT: tax free nie dotyczy hurtowych zakupów

Tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z 7 lipca 2015 r. (I SA/Rz 403/15).

Stan faktyczny

Podatnik prowadzi działalność polegającą m.in. na sprzedaży sprzętu elektronicznego. Stosuje sprzedaż w systemie Tax Free (art. 126–130 ustawy o VAT). System ten stosowany jest wobec podróżnych będących osobami fizycznymi, niemających miejsca zamieszkania na terytorium Unii Europejskiej. Podróżni mają prawo do otrzymania zwrotu podatku zapłaconego przy nabyciu towarów na terytorium kraju, które w stanie nienaruszonym zostały przez nich wywiezione poza terytorium UE w ich bagażu osobistym.

Podatnik zaznaczył, że towar nabywany będzie również przez pełnomocników, posiadających pełnomocnictwo w formie pisemnej, w imieniu „podróżnego". W przypadku nabycia towaru przez pełnomocnika towar ten zostanie wywieziony przez podróżnego, a nie przez pełnomocnika, który jedynie zrobi zakup w imieniu podróżnego. Zakupiony towar przewożony będzie w bagażu podróżnego. Jeżeli będzie to sprzęt elektroniczny drobny, to zmieści się w małej torbie. W przypadku zakupów o większych gabarytach towar będzie musiał przekroczyć granicę np. w przyczepce samochodu bądź w torbie czy walizce o dużych rozmiarach. Podatnik podkreślał, że towar będzie wywożony przez osobę, która nabyła towar i jej dane znajdują się na dokumencie Tax Free. Może się zdarzyć, że kilka osób posiadających pełnomocnictwa zakupi towar dla kilkunastu osób, które będą oczekiwać na granicy, aby ten towar odebrać i wywieźć go na Ukrainę.

Podatnik zapytał m.in., czy ma obowiązek sprawdzać i uzależniać sprzedaż towarów na Tax Free od ilości i częstotliwości na rzecz podróżnego. Spytał także, czy sprzedaż na rzecz podróżnych przez ich pełnomocników uznana zostanie za spełniającą warunki do zastosowania stawki zero proc.

Fiskus uznał za prawidłowe tylko stosowanie preferencyjnej stawki w systemie Tax Free przy sprzedaży towarów dla podróżnego działającego przez pełnomocnika. Nie podzielił natomiast stanowiska przedsiębiorcy o braku ograniczania ilości sprzedawanych towarów w systemie Tax Free oraz możliwości dokonywania jej w dużych ilościach z dużą częstotliwością. Nie zgodził się z wnioskodawcą, że kupowane przez podróżnych towary mogą mieć charakter handlowy. Fiskus uznał, że w celu zastosowania dla wywożonych towarów, które wskazują na ich handlowe przeznaczenie, stawki VAT zero proc. podatnik nie powinien stosować procedury szczególnej Tax Free, tylko zasady ogólne dotyczące eksportu.

Rozstrzygnięcie

Sąd w Rzeszowie potwierdził to stanowisko. W jego ocenie w spornej sprawie istotna jest treść art. 56 ust. 5 ustawy o VAT, który określa definicję bagażu. Wynika z niego m.in., że przez bagaż osobisty rozumie się cały bagaż, który podróżny jest w stanie przedstawić organom celnym, wjeżdżając na terytorium kraju. Jest to również bagaż, który przedstawi później organom celnym, pod warunkiem udowodnienia, że był on zarejestrowany jako bagaż towarzyszący w momencie wyruszenia w podróż przez przedsiębiorstwo, które było odpowiedzialne za jego przewóz. Sąd nie miał wątpliwości, że takie określenie bagażu osobistego jednoznacznie wskazuje na ograniczenia ilościowe odnośnie do przewożonego w nim towaru, który nie ma mieć przeznaczenia handlowego. Trudno też przyjąć, że ograniczenia ilościowe i wartościowe dotyczą tylko jednego przewozu. Częstotliwe przewożenie takiego towaru w tygodniu, miesiącu czy też dłuższym okresie byłoby w rzeczywistości obejściem takiego ograniczenia. Byłoby ono już eksportem, który podlega innym uregulowaniom. Z uregulowaniami prawa krajowego współbrzmią przepisy unijne.

Zgodnie z art. 147 ust. 1 zd. 1 dyrektywy 112 w przypadku gdy dostawa dotyczy towarów przewożonych w bagażu osobistym podróżnych, preferencja ma zastosowanie wyłącznie po spełnieniu trzech warunków. Po pierwsze, podróżny nie może mieć miejsca zamieszkania na terytorium Wspólnoty. Po drugie, towary zostaną przetransportowane poza terytorium UE przed końcem trzeciego miesiąca następującego po miesiącu, w którym dostawa został dokonana. I po trzecie, całkowita wartość dostawy z VAT przekracza kwotę 175 euro lub jej równowartość w walucie krajowej ustalaną raz w roku przez zastosowanie kursu wymiany obowiązującego w pierwszym dniu roboczym października ze skutkiem od pierwszego stycznia roku następnego.

—oprac. Aleksandra Tarka

Zdaniem eksperta

Piotr Wyrwa, starszy konsultant BT&A Group

Należy się zgodzić z podmiotem dokonującym zwrotu VAT, że przepisy dotyczące systemu zwrotu podatku podróżnym nie wskazują bezpośrednio, aby warunkiem skorzystania z tej procedury było nabycie towarów przez podróżnych w celach niehandlowych. Całościowa analiza przepisów ustawy o VAT – w tym pomocnicze zastosowanie określonej w art. 56 ust. 5 ustawy o VAT definicji „bagażu osobistego" – nie powinna jednak pozostawiać wątpliwości, że system Tax Free ma zastosowanie wyłącznie do towarów nabytych na potrzeby osobiste podróżnych.

Skoro cechą „bagażu osobistego" jest przynależność do osoby podróżnego oraz mała wielkość (umożliwiająca osobiste przedstawienie organom celnym), to uzasadnione wydaje się twierdzenie, że towary składające się na ten bagaż nie mogą mieć charakteru handlowego. Tym samym procedura Tax Free nie powinna dotyczyć częstotliwego przewożenia większych ilości towarów, które nie będzie miało charakteru prywatnego (osobistego).

Wątpliwości może budzić jednak to, czy – jak wynika to z omawianego wyroku – obowiązek badania celu nabycia towarów przez podróżnego powinien obciążać sprzedawcę dokonującego zwrotu VAT.

Regulacje ustawy o VAT w niektórych sytuacjach mogą uzasadniać wyższe wymagania w zakresie obowiązków sprzedawców, jeżeli nie narusza to zasady proporcjonalności. Tym samym wydaje się, że od sprzedawcy można wymagać szczególnego zainteresowania i podjęcia stosownych kroków celem wyjaśnienia okoliczności sprzedaży w systemie Tax Free oraz podjęcia działań zmierzających do eliminacji potencjalnych nadużyć. Wydaje się to tym bardziej uzasadnione, że stosowanie procedury zwrotu podatku podróżnym daje korzyści również sprzedawcy, tj. upoważnia do stosowania w stosunku do dostaw objętych tą procedurą preferencyjnej stawki VAT.

Warto również zauważyć, że stanowisko, zgodnie z którym sprzedawca stosujący procedurę Tax Free powinien dochować staranności i oceniać okoliczności nabycia towarów przez podróżnego, było już prezentowane w orzecznictwie NSA, m.in. w wyroku z 5 lutego 2010 r. (I FSK 1938/08) oraz w wyroku z 16 grudnia 2009 r. (I FSK 1915/08).