Tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 16 lipca 2015 r. (I SA/Po 1203/14).

Stan faktyczny

Firma jest czynnym podatnikiem VAT, prowadzi działalność gospodarczą, m.in. w zakresie sprzedaży sadzeniaków ziemniaka. Specyfika działalności firmy wymaga stałego przemieszczania się jej pracowników na pola, tak by móc kontrolować stan upraw, realizować uzgodnienia z klientami, spotykać się z hodowcami, podpisywać i realizować umowy licencyjne. W tym celu korzysta z pojazdów samochodowych, o których mowa w art. 2 pkt 34 ustawy o VAT. Są to dwa samochody osobowe, posiadające homologację ciężarową, których masa całkowita nie przekracza 3,5 tony, ich ładowność jest większa niż 500 kg i posiadają więcej niż trzy miejsca siedzące. Kolejne dwa to samochody osobowe, nieposiadające homologacji ciężarowej. Piątym pojazdem jest samochód ciężarowy (z odpowiednią homologacją ciężarową), który posiada kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu. 1 kwietnia 2014 r. podatniczka zgłosiła te auta na druku VAT-26, informując właściwego naczelnika urzędu skarbowego, że od tego momentu pojazdy są wykorzystywane wyłącznie do prowadzonej przez nią działalności gospodarczej.

Spółka podkreśliła, że jej pracownicy działają na obszarze całego kraju, ze szczególnym uwzględnieniem Polski północnej. Nie ma możliwości parkowania samochodów na terenie, gdzie firma wynajmuje biuro, poza godzinami pracy czy w dni wolne. Wnioskodawczyni zaznaczyła, że zabrania swoim pracownikom wykorzystywania pojazdów samochodowych w celach prywatnych. Zakaz ten wynika z podpisanych z pracownikami umów o używaniu i przechowywaniu samochodów służbowych. Ponieważ jednak nie ma możliwości przechowywania samochodów w miejscu swojej siedziby, a pracownicy wykonują pracę mobilnie, mają obowiązek przechowania powierzonych im pojazdów w miejscu zamieszkania.

Jednocześnie firma wskazała, że obowiązuje u niej regulamin, na podstawie którego auta mogą być odpłatnie wynajmowane osobom trzecim, a nawet pracownikom. Firma zapytała czy w przypadku wynajęcia samochodu pracownikom lub osobom trzecim, odpłatnie na podstawie regulaminu wynajmu i cennika, można uznać, że samochody wykorzystywane są wyłącznie do działalności gospodarczej.

Fiskus uznał, że nie. W jego ocenie nie można uznać, że są one wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej w rozumieniu art. 86a ust. 3 pkt 1 lit. a ustawy o VAT. Tym samym spółka nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego w pełnym zakresie.

Rozstrzygnięcie

Sąd w Poznaniu nie podzielił tego stanowiska. Po analizie orzecznictwa i ustawy o VAT zauważył, że jej przepisy nie określają, w jaki sposób podatnik ma zapewnić w swojej firmie wyeliminowanie użytku prywatnego używanych w nim pojazdów samochodowych dla celów pełnego odliczenia podatku naliczonego. Wskazał jednak, że przykładowo może to zrobić za pomocą wprowadzonych regulaminów, umów, zarządzeń wraz z podjęciem dodatkowych działań zabezpieczających ich wykonanie. Działania te muszą być dostosowane do specyfiki działalności przedsiębiorstwa i sposobu używania pojazdów. Określone przez podatnika zasady używania pojazdów muszą obiektywnie potwierdzać, że pojazdy są wykorzystywane wyłącznie w działalności gospodarczej i że nie ma możliwości prywatnego ich użytku.

Jak zauważył WSA, skarżąca planuje użytkować samochody służbowe wyłącznie do działalności gospodarczej, która zasadniczo ma polegać na sprzedaży sadzeniaków, a dodatkowo – na komercyjnym wynajmie tych samych pojazdów. W związku z tym wprowadziła bezwzględny zakaz używania samochodów służbowych do celów prywatnych. Zakaz ten znajduje swoje odzwierciedlenie w ustalonych przez podatnika zasadach używania pojazdów samochodowych oraz w umowach podpisywanych z pracownikami.

W ocenie sądu, w spornej sprawie podatnik zamierza używać pojazdów wyłącznie do działalności gospodarczej, po ustaleniu zasad ich używania, które obiektywnie potwierdzają, że pojazdy będą wykorzystywane wyłącznie w działalności gospodarczej i nie ma możliwości prywatnego ich użytku.

—oprac. Aleksandra Tarka

Zdaniem eksperta

Konrad Piłat, doradca podatkowy w kancelarii KNDP

Z art. 86a ust. 4 ustawy o VAT wynika, że podatnikowi przysługuje pełne odliczenie VAT, gdy sposób wykorzystywania samochodów „wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą". Organy podatkowe bardzo rygorystycznie interpretują to sformułowanie. Ich zdaniem parkowanie pojazdu poza siedzibą firmy powoduje, że przedsiębiorca może odliczać tylko połowę VAT wynikającego z faktur dokumentujących wydatki związane z nabyciem i eksploatacją samochodu. Organy podatkowe uważają również, że pełne odliczenie VAT jest wykluczone, gdy pracodawca umożliwia pracownikom skorzystanie z samochodów po godzinach pracy na podstawie umowy ich najmu. WSA w Poznaniu uznał jednak, że brzmienie art. 86a ust. 4 ustawy o VAT nie daje podstaw do takiej wykładni.

Warto podkreślić, że wcześniejsze rozstrzygnięcia sądów również były korzystne dla podatników. WSA w Łodzi w wyroku z 25 maja 2015 r. (I SA/Łd 435/15) uznał, że odpłatne udostępnianie samochodu pracownikom nie powoduje, że są one wykorzystywane przez pracodawcę do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą.

Z kolei WSA w Warszawie w wyroku z 15 maja 2015 r. (III SA/Wa 3714/14) wskazał, że pełne odliczenie VAT jest możliwe także, gdy samochody parkowane są poza terenem firmy (jeżeli jest to uzasadnione specyfiką działalności przedsiębiorstwa oraz zadaniami wykonywanymi przez pracownika). Takie samo stanowisko zajął WSA we Wrocławiu w orzeczeniu z 10 marca 2015 r. (I SA/Wr 35/15). Sąd ten zauważył, że „dopóki mamy do czynienia z tzw. czynnikiem ludzkim zawsze istnieje potencjalne zagrożenie, że dany pojazd może zostać wykorzystany do celów innych niż związane z działalnością gospodarczą spółki". Podkreślił też, że okoliczności tej nie da się całkowicie wyeliminować. Dokonując wykładni przepisów organy podatkowe powinny brać to pod uwagę.