Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 25 marca 2015 r. (I SA/Łd 1361/14).

Skarżący jest współwłaścicielem nieruchomości. Organ I instancji wydał decyzję wymiarową 27 grudnia 2013 roku. Doręczenie decyzji skarżącemu nastąpiło jeszcze przed końcem roku, natomiast pozostałym współwłaścicielom decyzję doręczono już w roku następnym, czyli po upływie terminu przedawnienia. Po odwołaniu samorządowe kolegium odwoławcze (dalej: SKO) uchyliło decyzję w całości i ustaliło skarżącemu wysokość podatku od nieruchomości oraz umorzyło postępowanie w sprawie względem pozostałych współwłaścicieli ze względu na upływ terminu przedawnienia. SKO wskazało, że mimo upływu terminu przedawnienia ma prawo do orzekania. Nie kreuje bowiem zobowiązania, które powstało z chwilą doręczenia skarżącemu decyzji I instancji.

Skarżący nie zgodził się z argumentacją zaprezentowaną przez organ podatkowy. Podniósł, że opodatkowaniu podlegają tylko ci spośród współwłaścicieli, którzy posiadają nieruchomość bez respektowania uprawnień innych współwłaścicieli. Jednocześnie w stosunku do nich postępowanie zostało umorzone ze względu na doręczenie decyzji po upływie terminu przedawnienia.

Sąd uchylił zaskarżoną decyzję. Doszedł do wniosku, że nie może dochodzić do sytuacji, gdzie postępowanie będzie prowadzone bez udziału wszystkich uczestników zainteresowanych w sprawie. Ponadto, zdaniem sądu, możliwość orzekania po upływie terminu przedawnienia przez organ II instancji oczywiście istnieje. W tej sprawie nie może mieć to jednak miejsca, ponieważ decyzja ustalająca zobowiązanie nie jest decyzją na korzyść skarżącego.

—Dawid Tomaszewski, współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Dariusz Grudziński, konsultant w zespole podatku od nieruchomości we wrocławskim biurze Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o.

Przedmiotem rozważań sądu w niniejszej sprawie były, co do zasady, dwie kwestie, mianowicie:

- możliwość ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego przez organ odwoławczy po upływie terminu przedawnienia, oraz

- możliwości prowadzenia postępowania wymiarowego w odniesieniu tylko do jednego współwłaściciela przedmiotu opodatkowania przy jednoczesnym pominięciu pozostałych i, w konsekwencji, ustalenie jedynie wobec tego współwłaściciela wysokości zobowiązania podatkowego.

W pierwszej kolejności zaznaczyć należy, że stanowisko sądu w kwestii możliwości orzekania przez organ odwoławczy o wysokości zobowiązania podatkowego po upływie terminu przedawnienia jest kontynuacją linii orzeczniczej sądów administracyjnych, w tym Naczelnego Sądu Administracyjnego, zgodnie z którą po upływie wskazanego terminu organ odwoławczy może utrzymać decyzję organu I instancji w mocy lub uchylić ją i orzec co do istoty sprawy. Jednocześnie nie budzi wątpliwości to, że z uwagi na upływ terminu przedawnienia organ II instancji nie może przekazać takiej sprawy do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji. Warto również mieć na uwadze, że analogiczny pogląd prezentowany jest przez większość przedstawicieli doktryny.

W mojej opinii przedmiotowe stanowisko zasługuje na uznanie. Skorygowanie decyzji pierwotnej przez organ odwoławczy nie stanowi bowiem ponownego ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego, lecz kontrolę poprawności ustaleń poczynionych przez organ I instancji. Jednocześnie zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie podkreśla się, że z uwagi na zakaz reformationis in peius organ odwoławczy po upływie terminu przedawnienia nie może orzekać na niekorzyść odwołującego się. Tym samym stanowisko przedstawione przez sąd w komentowanym orzeczeniu należy uznać za korzystne dla podatnika i, co najważniejsze, zgodne z prawem.

Ponadto, w mojej ocenie, na aprobatę zasługuje pogląd zaprezentowany przez sąd w kwestii możliwości prowadzenia postępowania w sprawie ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego bez udziału wszystkich współwłaścicieli przedmiotu opodatkowania. Zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie wskazuje się bowiem, że organ podatkowy w toku takiego postępowania powinien doprowadzić do powstania obowiązku podatkowego w odniesieniu do każdego ze współwłaścicieli w pełnej wysokości. Oznacza to, że decyzja ustalająca powinna zostać prawidłowo doręczona każdemu ze współpodatników. Co więcej, w judykaturze podkreśla się, że w analogicznych przypadkach organ podatkowy ma prawo wyboru dłużnika dopiero na etapie egzekucji zobowiązania, a nie w trakcie postępowania ustalającego wymiar podatku. Tym samym doręczenie decyzji ustalającej tylko jednej ze stron solidarnie odpowiedzialnych za zobowiązanie jest naruszeniem przepisów prawa.

Mając na uwadze powyższe należy w pełni zaaprobować stanowisko przedstawione przez sąd administracyjny w odniesieniu do obu kwestii będących przedmiotem jego rozważań w niniejszej sprawie. Decyzja wymiarowa wydana przez samorządowe kolegium odwoławcze, naruszała bowiem przepisy postępowania i, w konsekwencji, nie mogła ostać się w obrocie prawnym.