CIT: Wynagrodzenie za umorzenie akcji nie jest przychodem spółki

Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 2 października 2014 r. (II FSK 2299/12).

Spółka zamierzała przeprowadzić dobrowolne umorzenie akcji wraz ?z obniżeniem kapitału zakładowego. W zamian miała wydać akcjonariuszowi certyfikaty inwestycyjne ?w funduszu spółki. W związku z tym zapytała organ podatkowy, czy taka transakcja będzie powodowała przychód w CIT. Organ udzielił odpowiedzi twierdzącej, ale jego stanowiska nie podzielił WSA w Warszawie ?w wyroku z 25 marca 2012 r. (III SA/Wa 2400/11).

Spółka wskazywała, że umorzenie akcji nie prowadzi do powstania przychodu, jako że nie otrzymuje ona żadnego przysporzenia majątkowego. Wypłata wynagrodzenia, będąc jednostronną czynnością prawną, nie wiąże się z żadnym ekwiwalentem, w związku z tym nie można mówić o odpłatnym świadczeniu. Umorzenie akcji wywołuje natomiast efekt podatkowy u akcjonariusza. Ponowne obarczenie podatkiem spółki doprowadziłoby więc do naruszenia zakazu podwójnego opodatkowania.

Organ podnosił natomiast, że ?w sprawie mamy do czynienia ?z odpłatnym zbyciem z art. 14 ust. 1 ustawy o CIT. Wskazywał, że ?w związku z wypłatą wynagrodzenia w zamian za umorzone akcje doszło do datio in solutum, które w świetle art. 453 kodeksu cywilnego polega na wygaśnięciu zobowiązania pod warunkiem, że dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie. Zastosowanie tej instytucji wywołuje też skutki w sferze podatkowej, prowadząc do powstania przychodu na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy ?o CIT.

Sąd oddalił skargę, wskazując, że w świetle utrwalonego orzecznictwa wypłata wynagrodzenia w formie niepieniężnej nie ma charakteru odpłatnego zbycia. Powołując się na wyrok NSA z 4 października 2013 r. (II FSK 2753/11) podniósł, że wydanie certyfikatów inwestycyjnych ?w zamian za dobrowolne umorzenie udziałów nie było przychodem spółki wnikającym z art. 12 ust. 1 ustawy o CIT.

— Natalia Matuszak, współpracowniczka ?Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Łukasz ?Starosta, konsultant w łódzkim biurze Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o.

Komentowany wyrok NSA wpisuje się ?w dotychczasową linię orzeczniczą sądów administracyjnych (korzystną dla podatników), zgodnie z którą wypłata wynagrodzenia w formie rzeczowej ?(w omawianym przypadku były to certyfikaty inwestycyjne) za umorzenie własnych akcji (udziałów) powinna być neutralna podatkowo dla spółki wypłacającej wynagrodzenie w formie niepieniężnej. Sądy podkreślają, że w takim przypadku skutki takiego rozliczenia wynagrodzenia z tytułu umorzenia są takie same jak przy wypłacie wynagrodzenia w formie pieniężnej. Z kolei w interpretacjach indywidualnych prawa podatkowego organy prezentują jednolite i niekorzystne dla podatników stanowisko, zgodnie z którym wydanie przez spółkę majątku rzeczowego tytułem wynagrodzenia za umorzone akcje (udziały) powoduje po stronie spółki, której akcje (udziały) są umarzane, powstanie przychodu ?z tytułu odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych rozpoznanego na podstawie art. 12 ust. 1 w związku ?z art. 14 ustawy o CIT. Organy podatkowe utożsamiają tym samym wydanie składnika majątkowego ?w zamian za umorzone udziały (akcje) ?z odpłatnym zbyciem, które podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Należy się zgodzić, że źródłem przychodu jest zasadniczo odpłatne zbycie rzeczy czy też praw majątkowych, czyli takie, w wyniku którego po stronie zbywcy powstanie przysporzenie majątkowe. Z kolei – jak podkreśla się w orzecznictwie – przeniesienie własności składników majątkowych przez spółkę na rzecz akcjonariusza (udziałowca), którego akcje (udziały) podlegają umorzeniu, stanowiących swego rodzaju uregulowanie zobowiązania wobec akcjonariusza (udziałowca) nie ma charakteru odpłatnego zbycia rzeczy, czy też praw majątkowych, gdyż nie prowadzi do wystąpienia po stronie spółki żadnego realnego przysporzenia.

Warto jednak wskazać, że od 1 stycznia 2015 r. do ustawy o CIT zostanie wprowadzony nowy art. 14a, na podstawie którego, w przypadku spełnienia przez spółkę świadczenia niepieniężnego celem uregulowania zobowiązania z tytułu wypłaty wynagrodzenia za umorzone akcje (udziały), po jej stronie powstanie przychód. Tym samym dotychczasowe stanowisko organów podatkowych, prezentowane ?w interpretacjach indywidualnych, zostanie usankcjonowane przez przepisy prawa podatkowego. Należy przy tym zauważyć, że nowelizacja nie reguluje kwestii zasad rozpoznania kosztów uzyskania przychodów w takiej sytuacji. Podatnikom powinno jednak przysługiwać takie prawo.