Nocleg w hotelu pracowniczym nie daje przychodu pracownikowi

Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny ?w Warszawie w wyrokach z 19 września ?2014 r. (II FSK 2280/12; II FSK 2281/12).

Spółka akcyjna z siedzibą w Katowicach zajmuje się budownictwem energetycznym i przemysłowym. Realizuje projekty na terenie całej Polski. Na czas trwania projektu spółka zapewnia swoim pracownikom wykonującym obowiązki w ramach przeniesienia służbowego (czasowej zmiany miejsca wykonywania pracy na podstawie aneksów do umów o pracę) miejsca noclegowe w hotelach pracowniczych lub w prywatnych kwaterach. Pracownicy nie są zobowiązani do korzystania z noclegu oferowanego przez pracodawcę. Spółka nie prowadzi ewidencji pozwalającej na weryfikację, ilu pracowników faktycznie skorzystało z zapewnionego noclegu. We wniosku ?o wydanie interpretacji indywidualnej spółka zapytała, czy zapewnienie pracownikowi noclegu spowoduje powstanie po jego stronie przychodu w rozumieniu ustawy o PIT.

W ocenie spółki przychód nie powstanie. Możliwość skorzystania ze świadczenia w naturze nie powiększa masy majątkowej pracownika. Dopiero faktyczne skorzystanie z oferowanego przez pracodawcę noclegu spowoduje przysporzenie po stronie pracownika.

Organ podatkowy w interpretacjach ?z 25 stycznia 2010 r. (IBPBII/1/415-824/09/BD oraz IBPBII/1/415-827/09/BD) uznał stanowisko spółki za nieprawidłowe. Stwierdził, że pokrycie kosztów noclegu przez pracodawcę powoduje powstanie u pracowników korzyści. Jej wartość to przychód pracownika zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o PIT.

Spółka zaskarżyła interpretacje do WSA, który oddalił jej skargi wyrokami ?z 23 maja 2012 r. (I SA/Gl 249/12 oraz ?I SA/Gl 250/12). Sąd I instancji powołał się na uchwałę NSA (II FPS 7/10) dotyczącą wykupionych przez pracodawcę pakietów medycznych. Spółka wniosła od tych wyroków skargi kasacyjne do NSA. Sąd II instancji uchylił wyroki WSA i wskazał na nieprzystawalność uchwały dotyczącej pakietów medycznych do stanu faktycznego niniejszej sprawy. NSA stwierdził, że pakiet medyczny to dodatkowy element wynagrodzenia, natomiast nocleg w hotelu pracowniczym w tym przypadku jest niezbędnym elementem świadczenia pracy ?w sposób wymagany przez pracodawcę.

—Marek Stefan Zdziech, współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Maciej? Rosłoński starszy konsultant ?w warszawskim biurze ?Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o.

Wyroki NSA wyznaczają rozsądną granicę stosowania zasady powszechności opodatkowania w podatku dochodowym ?od osób fizycznych, łącząc powstanie zobowiązania podatkowego z osiągnięciem przez podatnika realnej korzyści majątkowej, a także wskazując na zindywidualizowany charakter świadczenia jako element konieczny dla uzyskania przychodu. ?W istocie zasada powszechności nie oznacza prawa do opodatkowania ?skutków wszystkich zdarzeń związanych ?z działalnością osób fizycznych, lecz ?jedynie tych, w wyniku których podatnicy otrzymują realne i wymierne przysporzenie majątkowe.

Przebieg sprawy wpisuje się w charakterystykę linii interpretacyjnej i orzeczniczej na przestrzeni ostatnich lat. Profiskalne interpretacje indywidualne zostały wydane w 2010 r., natomiast wyroki WSA w Gliwicach w maju 2012 r., a więc w czasie, kiedy na kanwie uchwały NSA w sprawie abonamentów medycznych kwestie większości spornych świadczeń zapewnianych pracownikom były rozstrzygane na korzyść organów podatkowych. Ta linia orzecznicza z biegiem czasu zmieniała się na korzyść podatników, choćby w wyrokach dotyczących imprez integracyjnych. W odniesieniu do okoliczności zbliżonych do komentowanej sprawy pojawiały się jednak także niekorzystne ?dla podatników orzeczenia (np. WSA ?w Poznaniu z 13 czerwca 2013 r., I SA/Po 219/13). Zupełnie nowe światło na problematykę świadczeń pracowniczych rzuca wyrok Trybunału Konstytucyjnego ?z 8 lipca 2014. Trybunał uznał, że aby nieodpłatne świadczenie stanowiło ?przychód pracownika, musi zostać mu zapewnione za jego zgodą (dobrowolność), w jego interesie (realny charakter ?przysporzenia) oraz musi posiadać ?wymierną wartość przypisaną temu pracownikowi (skonkretyzowany charakter świadczenia).

W omawianej sprawie NSA zwrócił uwagę, ?że pracownikom (niebędącym w podróży służbowej, lecz pracującym w ramach przeniesienia służbowego) zostało zapewnione zakwaterowanie ściśle ?związane z wykonywaniem przez nich obowiązków służbowych poza miejscem zamieszkania, niezbędne dla potrzeb świadczenia pracy w sposób wymagany przez pracodawcę. Pracownicy zaspokajają swoje potrzeby mieszkaniowe gdzie indziej, a korzyści z tytułu zapewnienia kwater pracowniczych nie są w jakikolwiek sposób wynoszone poza stosunek pracy. ?W konsekwencji, zakwaterowanie nie jest dodatkowym wynagrodzeniem i nie może zostać uznane za przychód pracowników.

Z okoliczności sprawy wynika także, ?że ze względu na brak weryfikacji, ilu pracowników korzysta z zakwaterowania, ?nie jest możliwe przypisanie im wymiernej wartości świadczenia. W tym zakresie NSA również przyznał rację wnioskodawcy, podążając za wyrokiem TK i potwierdzając, że w takiej sytuacji nie występuje przychód podatkowy.