PIT: urząd skarbowy nie może ograniczyć preferencji dla wymiany udziałów nowo wyemitowanych

Tak orzekł WSA w Poznaniu w wyroku z 25 czerwca 2014 r. (I SA/Po 1216/13).

Stan faktyczny

Podatnik ma 26 udziałów spółce z o.o. Wszyscy wspólnicy spółki oraz jeszcze jedna osoba planują wymienić udziały na udziały innej spółki z o.o. Podatnik zapytał, czy dopłata pieniężna otrzymana w momencie wymiany udziałów jednej spółki na udziały drugiej spółki podlega PIT. Chodziło o dopłatę w wysokości nie wyższej niż 10 proc. wartości nominalnej nowo wyemitowanych udziałów w drugiej spółce. Wnioskodawca uważał, że zgodnie z art. 24 ust. 8a ustawy o PIT dopłata nie podlega opodatkowaniu. Tłumaczył, że skoro w ustawie o PIT nie mówi się wprost o dopłatach wypłacanych przy wymianie udziałów, oznacza to brak opodatkowania.

Fiskus nie podzielił tego poglądu. W jego ocenie otrzymana dopłata nie spełnia warunków określonych w art. 24 ust. 8a ustawy o PIT. Tym samym podlega opodatkowaniu jako przychód z udziału w zyskach osób prawnych.

Rozstrzygnięcie

Podatnik zaskarżył interpretację i wygrał. WSA w Poznaniu zauważył, że zagadnienie wymiany udziałów pomiędzy podmiotami z różnych państw członkowskich UE reguluje dyrektywa 2009/133/WE. Obowiązujący od 1 stycznia ?2011 r. sporny w sprawie art. 24 ust. 8a ustawy o PIT ma zapewnić wewnętrzną spójność polskiego systemu podatku dochodowego, realizując przy tym założenia dyrektywy.

Sąd zgodził się ze skarżącym, że transakcję wymiany udziałów należy traktować jako całość. W wymianie udziałów nie chodzi o jedną konkretną czynność wspólnika, lecz o pewne z góry zaplanowane działania, które prowadzą do uzyskania większości praw głosu przez spółkę nabywającą (ewentualnie zmierzające do zwiększenia ilości udziałów/akcji w tej spółce).

Sąd nie miał wątpliwości, że na podstawie spornego przepisu z wyłączenia może skorzystać grupa udziałowców, którzy wniosą udziały dające spółce nabywającej większość praw głosu. Obecnie udziałowcy mniejszościowi mogą skorzystać z wyłączenia, jeżeli będą współdziałać w grupie, która łącznie ma większość praw głosów. Ustawodawca, implementując dyrektywę 2009/133/WE do ustawy o PIT, wziął pod uwagę kwestię opodatkowania transakcji jako całości i zastosowania wyłączenia w ramach postulatu neutralności z punktu widzenia konkurencji.

Zdaniem sędziów analizowany przepis nie przewiduje żadnych wymogów co do ilości udziałów nabywanych przez spółkę nabywającą od poszczególnych udziałowców spółki nabywanej. Dlatego możliwe jest zsumowanie nowo wyemitowanych udziałów przenoszonych przez kilku wspólników w celu wymiany ?– według proporcji określonej w tym przepisie. Ustawodawca dopuszcza również operację, w której większość głosów w spółce nabywanej jest uzyskiwana przez nabywającą w wyniku nabycia udziałów w tej spółce od kilku jej udziałowców.

WSA uznał, że art. 24 ust. 8a ustawy o PIT może dotyczyć udziałów nowo wyemitowanych, a sama transakcja nie może być dzielona na poszczególne czynności przeniesienia przez poszczególnych udziałowców posiadanych udziałów. Powinna być oceniana jako całościowa transakcja podwyższenia kapitału zakładowego spółki. To wynik tej właśnie transakcji, dotyczący uzyskania większości praw głosu przez spółkę nabywającą, przesądza o zastosowaniu przedmiotowego zwolnienia od opodatkowania przychodów w odniesieniu do udziałowców w związku z objęciem przez nich również nowo wyemitowanych udziałów spółki.

—oprac. Aleksandra Tarka

Zdaniem eksperta

Maciej Trzebny, manager BT&A Group

W pełni podzielam prezentowane przez WSA w Poznaniu stanowisko, zgodnie ?z którym art. 24 ust. 8a ustawy o PIT znajduje zastosowanie również w przypadku, gdy kilku udziałowców/akcjonariuszy mniejszościowych spółki kapitałowej wnosi posiadane udziały/akcje (łącznie dające bezwzględną większość praw głosu w spółce) w jednej transakcji (jednocześnie) do innej spółki kapitałowej (tzw. spółki nabywającej).

Jak słusznie zauważył sąd, ograniczenie zastosowania art. 24 ust. 8a ustawy o PIT wyłącznie do sytuacji, gdy uzyskanie bezwzględnej większości praw głosu w spółce, której udziały są przedmiotem aportu, jest wynikiem objęcia przez spółkę nabywającą pakietu udziałów należących do jednego wspólnika (jak argumentują organy podatkowe), nie ma podstaw w ustawie o PIT. Z art. 24 ust. 8a ustawy o PIT wynika bowiem wyraźnie, że przepis ten stosuje się niezależnie od tego, czy udziały dające spółce nabywającej bezwzględną większość praw głosu zostaną nabyte od jednego wspólnika czy kilku jednocześnie.

Co więcej, przyjęcie stanowiska prezentowanego przez organy podatkowe prowadziłoby do podwójnego opodatkowania wspólników dokonujących wymiany udziałów. W takim przypadku wartość udziałów objętych przez wspólników podlegałaby opodatkowaniu ?w momencie ich objęcia oraz w momencie ich późniejszego zbycia. A to byłoby sprzeczne z dyrektywą 2009/133/WE, zgodnie z którą udziały objęte w ramach wymiany udziałów powinny podlegać opodatkowaniu wyłącznie na moment ich zbycia.

Wyrok WSA w Poznaniu jest już kolejnym orzeczeniem prezentującym korzystne ?dla podatników stanowisko w zakresie stosowania art. 24 ust. 8a ustawy o PIT. Stanowisko to zostało potwierdzone również w niedawnych orzeczeniach Naczelnego Sądu Administracyjnego (II FSK 1018/12 oraz II FSK 69/13). Utrwalenie stanowiska sądów w tym zakresie powinno znacząco zwiększyć szanse podatników na uzyskanie pozytywnego rozstrzygnięcia w przypadku sporu z organami podatkowymi.