NSA o CIT: wydatki na likwidację spółki nie są kosztem

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną spółki, która spierała się z fiskusem o rozliczenia podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) za 2009 r.

W sprawie chodziło o koszty konsolidacji. W sierpniu 2009 r. podatniczka zawarła umowę ze Skarbem Państwa i jako spółka konsolidująca zobowiązała się przeprowadzić proces konsolidacji firm sektora elektroenergetycznego. Problemy zaczęły się po złożeniu organowi podatkowemu korekty zeznania dla podatku dochodowego od osób prawnych za 2009 r. Następca prawny uważał, że ma prawo zaliczyć wydatki spółki przejmowanej poniesione na konsolidację w rezultacie jej likwidacji do jej kosztów uzyskania przychodów.

Fiskus nie zgodził się z tym stanowiskiem. W ocenie fiskusa wydatki spółek przejmowanych na proces połączenia w trybie art. 492 § 1 pkt 1 kodeksu spółek handlowych nie mogą zostać uznane za poniesione w celu osiągnięcia przez nie przychodów.

Urzędnicy tłumaczyli, że konsekwencją połączenia jest rozwiązanie spółek przejmowanych bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, w dniu wykreślenia ich z rejestru. Oznacza to, że tracą byt prawny i status podatnika.

Zdaniem fiskusa w tych okolicznościach nie można uznać, że wydatki poniesione przez nie na proces konsolidacji miały jakikolwiek związek bezpośredni czy pośredni z wielkością osiągniętych przez nie przychodów, z zachowaniem albo zabezpieczeniem jego źródła. Co prawda przyznał, że cel ten nie musi być osiągnięty, ale i tak w dążeniach podatnik musi do niego zmierzać i mieć zamiar jego realizacji. W sytuacji, w której zamierzonym działaniem podatnika w ostatnim etapie procesu konsolidacji miała być jego likwidacja, trudno mówić, że sporne wydatki były związane z zachowaniem czy też z zabezpieczeniem jego źródła przychodów.

Dlatego poniesione przez przejmowaną spółkę wydatki na proces konsolidacji mogą pozostawać w związku z przychodem, ale nie spółki przejmowanej, tylko przejmującej. To ona bowiem będzie uzyskiwać przychód z prowadzenia przedsiębiorstwa powstałego w wyniku połączenia. Okoliczność, że dzięki poniesionym wydatkom możliwe było wywiązanie się z obowiązków nałożonych na nią przepisami prawa powszechnie obowiązującego na terytorium RP, nie uzasadnia zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodów.

Sprawa trafiła na wokandę. Racji skarżącej nie przyznał jednak ani sąd pierwszej instancji, ani NSA.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie uznał, że prawidłowa wykładnia art. 15 ust. 1 ustawy o CIT wyklucza zaliczenie do kosztów spółki przejmowanej wydatków poniesionych na przeprowadzenie procesu konsolidacji. Sąd zauważył, że były to wydatki spółki przejmowanej poniesione w celu utraty jej podmiotowości prawnej, w tym utraty statusu podatnika CIT.

W ocenie WSA taki cel wydatków podatnika pozostaje poza zakresem działania art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Takie wydatki nie spełniają bowiem żadnej z ustawowych przesłanek kwalifikowania wydatku jako kosztu podatkowego.

Przy czym dla kwalifikowania wydatku jako kosztu podatkowego w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT nie ma prawnego znaczenia, że wydatki poniosła spółka o statusie spółki konsolidującej, który to status uzyskała z mocy przepisów (pośrednio ustawy o zasadach nabywania od Skarbu Państwa akcji w procesie konsolidacji spółek sektora elektroenergetycznego).

Za reżimem prawnym procesu konsolidacji spółek sektora elektroenergetycznego ustawodawca nie wprowadził korzyści podatkowych dla podmiotów uczestniczących w tym procesie w postaci prawa spółek przejmowanych do zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków, poniesionych przy przeprowadzeniu procesu konsolidacji, w celu ich likwidacji.

Stanowisko niekorzystne dla skarżącej ostatecznie potwierdził sąd kasacyjny (II FSK 1519/12). Przede wszystkim zwrócił uwagę, że cel wydatku, jego rodzaj to elementy okoliczności faktycznych danej sprawy. W skardze kasacyjnej zabrakło zarzutów w tym zakresie. A skoro stan faktyczny w sprawie nie został skutecznie podważony, to stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie należało uznać za słuszne.

– Sporne wydatki zostały poniesione po to, żeby zlikwidować podmiot gospodarczy. Nie można ich uznać za koszty podatkowe, bo przecież przychodów z likwidacji spodziewać się nie można – tłumaczył sędzia NSA Jacek Brolik.

Dlatego wydatki związane z procesem konsolidacji nie są kosztem.

Wyrok jest prawomocny.