W art. 12 ust. 5 ustawy o CIT ustawodawca określił w jaki sposób obliczyć wartość otrzymanych nieodpłatnie rzeczy lub praw. Wartość tę określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania. Natomiast wartością rzeczy lub praw częściowo odpłatnych, stanowiącą przychód podatnika, jest różnica między wartością tych rzeczy lub praw, ustaloną według zasad określonych ?w ust. 5, a odpłatnością ponoszoną przez podatnika.

Z kolei w art. 12 ust. 6 ustawy o CIT określono w jaki sposób ustala się wartość nieodpłatnych świadczeń. I tak:

1) ?jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych odbiorców;

2) ?jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione – według cen zakupu;

3) ?jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu – w wysokości równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu;

4) ?w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju ?i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Natomiast wartością świadczeń częściowo odpłatnych, stanowiącą przychód podatnika, jest różnica między wartością tych świadczeń, ustaloną według zasad określonych w ust. 6, a odpłatnością ponoszoną przez podatnika.

Przepisy nie przewidują szczególnego momentu powstania przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń. Ustalając ten moment, trzeba się zatem odwołać do zasad ogólnych. Bywa to jednak problematyczne i powoduje wątpliwości interpretacyjne.

Zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o CIT za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Natomiast zgodnie z art. 12 ust. 3a tej ustawy za datę powstania przychodu uważa się, co do zasady, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności. Przykładowo za datę powstania przychodu z tytułu nieodpłatnego poręczenia należy przyjąć dzień otrzymania tego świadczenia, którym będzie dzień zawarcia umowy poręczenia.

Autorka jest konsultantką podatkową ?w ECDDP Spółka Doradztwa Podatkowego

Niektóre nieodpłatne świadczenia nie powodują powstania przychodu

W podatku dochodowym od osób prawnych nieodpłatnymi świadczeniami, które nie powodują powstania przychodu, są m.in.:

W pozostałych przypadkach istnieje konieczność opodatkowania wartości świadczeń nieodpłatnych oraz ustalenie właściwej podstawy opodatkowania.