Tak wynika z interpretacji Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 21 czerwca 2013 r. (ITPB4/423-59/13/AM).
Spółka będąca polskim rezydentem podatkowym rozważa przystąpienie do zorganizowanego systemu kompleksowego zarządzania płynnością finansową, określanego powszechnie mianem cash-pooling. Funkcję zarządzającego systemem cash poolingu (tzw. agenta rozliczeniowego lub pool leadera) będzie sprawowała spółka powiązana z siedzibą w Norwegii. Pool leader będzie zobowiązany do zorganizowania systemu cash poolingu, który będzie polegał na kompensowaniu przejściowych niedoborów wykazywanych przez jeden z podmiotów przejściowymi nadwyżkami występującymi u drugiego podmiotu.
Dodatkowo spółka zamierza zawrzeć odrębną umowę z pool leaderem dotyczącą tzw. wewnętrznego konta bankowego, na którym będzie odrębnie księgowana każda transakcja wykonana w ramach systemu cash poolingu. Z tytułu tej umowy spółka będzie zobowiązana do płacenia na rzecz pool leadera odsetek z tytułu pokrywania przez niego niedoborów na jej koncie.
Spółka zwróciła się do organu podatkowego z następującym pytaniem: czy w związku z wypłatą na rzecz pool leadera odsetek w związku z funkcjonowaniem wewnętrznego rachunku bankowego spółka będzie zobowiązana pobrać w Polsce zryczałtowany podatek dochodowy od osób prawnych (podatek u źródła) wynikający z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej pomiędzy Rzeczpospolitą Polską z Królestwem Norwegii podpisanej 9 września 2009 r. (umowa polsko-norweska). Zdaniem spółki, dokonując wypłat odsetek na rzecz pool leadera, będzie ona zobowiązana do pobrania podatku u źródła przy zastosowaniu preferencyjnej stawki 5 proc. wynikającej z umowy polsko-norweskiej.
Organ uznał stanowisko spółki za nieprawidłowe. Wskazał, że w celu zastosowania preferencyjnej stawki podatku u źródła na gruncie umowy polsko-norweskiej podmiot otrzymujący odsetki musi być faktycznie uprawnioną do nich osobą, tzn. ich rzeczywistym odbiorcą (ang. beneficial owner). W ocenie organu w przedmiotowej sprawie pool leader nie będzie miał statusu „beneficial owner", ponieważ pełnienie przez niego funkcji zarządzającego systemem nie jest tożsame z wyłącznym władaniem zgromadzonymi w systemie środkami finansowymi.
Za rzeczywistych właścicieli organ uznał uczestników cash poolingu przekazujących nadwyżkę środków znajdujących się na ich rachunkach. W związku z tym organ odmówił spółce prawa do zastosowania stawki 5 proc. podatku u źródła w stosunku do odsetek wypłacanych do pool leadera.
Dominika Widemajer konsultantka w Dziale Prawnopodatkowym PwC
Komentuje Dominika Widemajer, konsultantka w Dziale Prawnopodatkowym PwC
Cash pooling jest formą zarządzania płynnością pozwalającą jej uczestnikom na znaczącą optymalizację rozliczeń finansowych. Jednak w praktyce efektywne wykorzystanie takiej struktury w prowadzonej przez podatników działalności gospodarczej może być utrudnione z powodu braku w obecnym ustawodawstwie stosownych regulacji odnoszących się do usługi cash poolingu.
Wobec luki w polskich przepisach podatkowych, dla oceny podatkowych konsekwencji rozliczeń w ramach cash poolingu, należy odwołać się do podobnych konstrukcji uregulowanych w ustawach podatkowych (np. wypłaty odsetek) oraz praktyki organów podatkowych.
Problemem często spotykanym w systemie cash poolingu, w którym uczestniczą zarówno podmioty polskie, jak i zagraniczne, jest kwestia poboru podatku u źródła z tytułu wypłaty odsetek do/od pool leadera. Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o CIT odsetki wypłacane na rzecz podmiotów zagranicznych podlegają opodatkowaniu według 20 proc. stawki podatku u źródła. Stawka podatku może ulec redukcji, jeśli zastosowanie znajdą postanowienia konkretnej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej pomiędzy Polską a krajem odbiorcy należności.
W analizowanym przypadku zastosowanie znajdzie umowa polsko-norweska, która uzależnia możliwość skorzystania z preferencyjnej stawki podatku u źródła w wysokości 5 proc. od posiadania przez odbiorcę odsetek statusu „osoby uprawnionej do odsetek".
Organ w przedmiotowej sprawie stwierdził zatem, że odsetki wypłacane na rzecz pool leadera będą podlegały opodatkowaniu u źródła według stawki preferencyjnej pod warunkiem, że będzie on rzeczywistym właścicielem wypłacanej należności odsetkowej (tj. odsetki te będą należne pool-leaderowi z tytułu pokrycia salda debetowego spółki jego nadwyżkami finansowymi). Innymi słowy, w przypadku gdy pool leader nie pokrywa salda debetowego spółki swoimi nadwyżkami finansowymi, a jedynie wykorzystuje nadwyżki sald debetowych innych uczestników systemu, nie jest osobą uprawnioną do odsetek.
W takiej sytuacji należy uznać, że pool leader realizuje jedynie funkcję zarządzającego systemem, a zgromadzone w systemie środki finansowe przekazuje do ostatecznych odbiorców uczestniczących w cash poolingu i w stosunku do wypłacanych do niego odsetek nie istnieje możliwość zastosowania stawki preferencyjnej podatku u źródła na podstawie umowy polsko-norweskiej. Warto zaznaczyć, że analizowana interpretacja wpisuje się
w jednolitą już obecnie linię interpretacyjną organów podatkowych, podważających status pool leadera jako ostatecznego odbiorcy odsetek wypłacanych w ramach systemu cash-poolingu. W ocenie organów, ostatecznym właścicielem odsetek są bowiem uczestnicy systemu. Podobne stanowisko prezentują również sądy administracyjne np. WSA w Gliwicach w wyroku z 24 września 2012 r. (I SA/Gl 181/12) oraz przez WSA w Rzeszowie w wyroku z 22 stycznia 2013 r. (I SA/Rz 1132/12).
Przyjęcie takiego stanowiska może w praktyce okazać się dość skomplikowane (a nawet niemożliwe, gdyż wymagałoby przyporządkowania wypłaty odsetek do konkretnych kont uczestników systemu) i w konsekwencji może uniemożliwić zastosowanie korzystnej stawki podatku.
