Minister finansów wydał w końcu interpretację ogólną w sprawie rozliczania pomocy dla pracowników (numer interpretacji: PT1/033/20/831/KSB/12/RD50859). Uznał, że pracodawca gospodarujący środkami zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie jest z tego tytułu podatnikiem VAT.

To finał wieloletniego sporu fiskusa z przedsiębiorcami. Większość urzędów skarbowych twierdziła, że pracodawca przekazujący świadczenia socjalne powinien zapłacić podatek. Dotyczyło to zarówno wsparcia rzeczowego, np. paczek świątecznych, jak i usług, np. pożyczek.

Sądy miały jednak inne zdanie. W orzecznictwie podkreślano, że pracodawca jedynie administruje funduszem socjalnym, nie ma pełnej swobody w dysponowaniu jego środkami i wykonuje tylko obowiązki, które nakładają na niego przepisy. Te czynności nie mieszczą się w pojęciu działalności gospodarczej. Wykonując je, firma nie działa w charakterze podatnika VAT (np. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego, sygn. I FSK 1491/09, I FSK 1511/09, I FSK 1727/09, I FSK 449/10).

W razie zakupów na działalność socjalną nie można odliczyć podatku naliczonego

W końcu zgodził się z tym minister finansów. W interpretacji ogólnej skierowanej do dyrektorów izb skarbowych i urzędów kontroli skarbowej podkreślił, że warunkiem opodatkowania danej czynności jest to, aby wykonywał ją podmiot działający jako podatnik. Tego warunku nie spełnia pracodawca realizujący działalność socjalną.

O zasadach jej finansowania mówi ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy działalność socjalna to m.in. usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi (np. w żłobkach), udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową.

Środkami funduszu administruje pracodawca (art. 10). Zasady i warunki korzystania z funduszu oraz gospodarowania jego zasobami określa w regulaminie ustalanym razem z przedstawicielami pracowników (art. 8 ust. 2). Uprawnionymi do wsparcia socjalnego są pracownicy (także byli) i ich rodziny oraz inne osoby wymienione w regulaminie.

Minister finansów przyznał, że działalność socjalna wykonywana przez pracodawcę jako administratora funduszu pozostaje poza sferą jego aktywności biznesowej. Jeśli więc nabywa świadczenia (takie jak wczasy dla pracowników, kolonie i obozy dla ich dzieci, karnety na basen i siłownię, bilety do kina i teatru czy kompleksową usługę polegającą na organizacji imprezy kulturalnej) w celu udostępnienia uprawnionym do otrzymania wsparcia osobom, nie działa w charakterze podatnika.

Jest tak zarówno w sytuacji, gdy świadczenie w całości pokrywa fundusz, jak i wówczas, gdy współfinansuje je beneficjent.

Reasumując, jeśli pracodawca działa jako administrator zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i dokonuje zakupu towarów i usług, które następnie przekazuje nieodpłatnie (lub częściowo odpłatnie) pracownikom i innym uprawnionym osobom, czynności te nie podlegają opodatkowaniu.

Fiskus zastrzegł jednak, że ta konkluzja nie dotyczy czynności będących przedmiotem działalności gospodarczej pracodawcy. Przykładowo, jeśli firma przewozowa w związku z organizacją wycieczki dla pracowników świadczy na ich rzecz usługę transportową. Zdaniem ministra taka usługa powinna być rozliczona przez pracodawcę zgodnie z ogólnymi zasadami opodatkowania.