Tak orzekł WSA w Warszawie 12 lutego 2013 r. (III Sa/Wa 2105/12).
Spółka jest stroną umów najmu lokali użytkowych. Niektóre z tych umów są rozwiązywane przed upływem czasu, na jaki zostały zawarte, mimo że większość nie przewiduje takiej możliwości. Jest to związane z zakończeniem nierentownej działalności w danej lokalizacji.
Spółka zobowiązuje się do zapłaty kary umownej lub odszkodowania dla wynajmującego. Zadała więc pytanie, czy może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatki ponoszone w przypadku rozwiązania umowy najmu przed zakończeniem okresu jej obowiązywania, w tym kosztów kar umownych i odszkodowań. Uznała, że wydatków takich nie dotyczy art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT, więc mogą one zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodu.
W interpretacji z 15 marca 2012 r. organ podatkowy nie zgodził się z tym stanowiskiem. Uznał, że wydatki związane z rozwiązaniem umów najmu zabezpieczają wynajmującego i jego źródło przychodów, a nie źródło przychodów spółki. Wskazał, że podatnik nie może sobie rekompensować poniesienia kosztów będących efektem podjętego ryzyka gospodarczego za pomocą przepisów podatkowych (nie wszystkie wydatki związane z działalnością gospodarczą są kosztem uzyskania przychodów).
Sąd uchylił tę interpretację. W uzasadnieniu powtórzył tezy z uchwały 7 sędziów NSA z 25 czerwca 2012 r. (II FPS 2/12), zgodnie z którą „działania mogą polegać na zmniejszeniu kosztów i wydatków, minimalizowaniu strat czy eliminowaniu nieopłacalnych przedsięwzięć.
Gdyby podatnik działań takich nie podejmował, prowadzona przez niego działalność mogłaby przynosić straty. Tym samym zagrożone byłoby źródło przychodów, jakim jest prowadzenie działalności gospodarczej w jej całokształcie. Co do zasady każde tego rodzaju przedsięwzięcie powinno być postrzegane jako prowadzące do zachowania bądź zabezpieczenia źródła przychodów, a związane z tym koszty jako koszty uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT".
—Joanna Gawryluk współpracowniczka Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte
Agnieszka Sakowska starsza konsultantka w Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o. o. (biuro w Łodzi)
Komentuje Agnieszka Sakowska starsza konsultantka w Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o. o. (biuro w Łodzi)
Kwestia dopuszczalności ujęcia w kosztach uzyskania przychodów wydatków w postaci kar umownych (odszkodowań) należnych kontrahentom na podstawie porozumień, poniesionych w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy najmu nieruchomości, często bywa przedmiotem sporu z organami podatkowymi.
Organy podatkowe w wydawanych interpretacjach indywidualnych prezentują w tej kwestii dość jednoznaczne stanowisko, odmawiając podatnikom prawa do ujęcia w kosztach uzyskania przychodów tego rodzaju wydatków. Argumentują, jak w analizowanej sprawie, że w stosunku do wydatku powstałego na skutek rozwiązania umowy najmu nie można wykazać, by miał on na celu, z punktu widzenia najemcy, osiągnięcie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie ich źródła.
Ponadto organy podatkowe często wskazują, że podatnik nie może przerzucać na Skarb Państwa strat oraz wydatków powstałych na skutek swych subiektywnych zachowań i ryzyka prowadzonej działalności gospodarczej (tak m.in. Izba Skarbowa w Warszawie w piśmie z 12 czerwca 2012 r., IPPB3/423-125/12-5/EŻ; a także NSA w wyroku z 20 lipca 2011 r., II FSK 460/10).
Komentowany wyrok WSA, jako opowiadający się za możliwością uznania przez podatników za koszty podatkowe wydatków związanych z wcześniejszym rozwiązaniem umowy najmu, należy uznać za pozytywny.
Jeżeli dany wydatek nie został wprost wskazany w przepisach ustawy o CIT jako niestanowiący kosztu uzyskania przychodów (a tak jest w odniesieniu do kar umownych/odszkodowań wynikających z przedterminowego rozwiązania umowy najmu), to zasadność zaliczenia go do kosztów podatkowych powinna być oceniania przez pryzmat art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, czyli związku tego wydatku z uzyskaniem przychodów, zachowaniem albo zabezpieczeniem ich źródła.
Warte odnotowania jest powołanie się przez sąd na uzasadnienie uchwały NSA z 25 czerwca 2012 r. (II FPS 2/12) dotyczącej możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych straty z tytułu niezamortyzowanych w pełni inwestycji w obcych środkach trwałych w określonych stanach faktycznych. Zgodnie z przytoczoną przez WSA w Warszawie tezą zawartą w uchwale NSA, związku z przychodem należy dopatrywać się również w tych działaniach podatnika, które mają na celu minimalizację strat, dokonywanie oszczędności.
Stanowisko to zasługuje na aprobatę. Wydaje się bowiem uzasadnione twierdzenie, że dążenie do minimalizacji kosztów również jest działaniem zmierzającym do zabezpieczenia, czy też zachowania źródła przychodów.
Jednocześnie przedsiębiorca powinien w sposób niebudzący wątpliwości udokumentować zasadność ekonomiczną (biznesową) podjętych działań, z których to dowodów wynikałoby, że rozwiązanie umowy jest dla niego finansowo mniej obciążające niż jej kontynuowanie.
