Podmiot przystępujący do produkcji filmu na zasadzie jej współfinansowania określany jest jako koproducent. Zgodnie z art. 5 pkt 5 ustawy z 30 czerwca 2005 r. o kinematografii (DzU nr 132, poz. 1111 ze zm.) koproducent filmu to podmiot, który wspólnie z producentem organizuje, prowadzi i ponosi odpowiedzialność za produkcję filmu lub który współfinansuje produkcję filmu oraz nabywa współudział w autorskich prawach majątkowych.

Przystępując do produkcji filmowej koproducent wnosi swój wkład finansowy (np. 90 proc. planowanych kosztów produkcji filmu). Po wyprodukowaniu filmu jego przychodem są zyski czerpane z korzystania z praw autorskich do utworu filmowego przekazywane mu przez producenta (np. z praw do dystrybucji filmu).

Choć rola koproducenta nie jest bynajmniej pasywna (ma on nierzadko istotny wpływ zarówno na organizację produkcji, jak i sam kształt utworu), podmiotem wiodącym w tym procesie jest producent filmowy.

Tym zaś jest zgodnie z art. 5 pkt 6 ustawy o kinematografii osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1 kodeksu cywilnego, która podejmuje inicjatywę, faktycznie organizuje, prowadzi i ponosi odpowiedzialność za kreatywny, organizacyjny i finansowy proces produkcji filmu.

Kwestie do rozstrzygnięcia

Rozliczenia finansowe pomiędzy producentem i koproducentem, jak również ich rozliczenia w relacji z podmiotami zewnętrznymi (np. dystrybutorem) od dawna rodzą wiele wątpliwości natury podatkowej. W niniejszym artykule autorzy odnoszą się do tego zagadnienia w kontekście opodatkowania VAT.

Pierwszym problemem, wymagającym rozpatrzenia jest to, w jaki sposób należy potraktować wkład finansowy wnoszony przez koproducenta. W szczególności trzeba odpowiedzieć na pytanie, czy jest on wynagrodzeniem za czynności podlegające opodatkowaniu VAT, czy też jest to czynność neutralna z punktu widzenia tego podatku.

Drugim istotnym zagadnieniem jest to, w jaki sposób strony (producent i koproducent) powinny rozliczać dla celów VAT zyski otrzymywane z tytułu korzystania z praw autorskich do utworu, zarówno względem siebie, jak i względem podmiotów zewnętrznych (np. dystrybutorów)?

Wkład koproducenta

Jeśli chodzi o rozliczanie wkładu finansowego koproducenta, to w doktrynie i interpretacjach organów podatkowych zarysowały się dwa stanowiska. Zgodnie z pierwszym, wniesienie wkładu finansowego jest neutralne z punktu widzenia VAT. Taki pogląd wyraziła w przeszłości m.in. Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacjach z 5 marca 2009 r. (ILPP2/443-1149/08-2/EWW) oraz z 22 listopada 2010 r. (ILPP1/443-939/10-2/AK).

Izba uznała, że: „Właściwe prawa autorskie do utworu audiowizualnego w postaci wyłącznego prawa do korzystania i rozporządzania nim nabywa – obecnie w trybie domniemania – producent. Prawa te producent nabywa w sposób pierwotny. Fakt przyznania autorskiego prawa majątkowego do utworu audiowizualnego nie narusza jednak autorskich praw osobistych współtwórców takowego utworu.

Z powyższych przepisów wysunąć należy wniosek, że skoro producent utworu audiowizualnego nabywa autorskie prawa majątkowe w sposób pierwotny z chwilą powstania utworu, to z tą samą chwilą współudział w autorskich prawach do utworu audiowizualnego nabywa również koproducent, który z myśl cyt. wyżej art. 5 pkt 5 ustawy o kinematografii jest współautorem stworzonego dzieła.

Zatem nabycie przez koproducentów praw autorskich do filmu oraz związanego z tym udziału w zysku w produkcji filmowej nie następuje w wyniku świadczenia wykonanego przez producenta w myśl art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Ponadto nabycie przez koproducentów współudziału w autorskim prawie majątkowym do filmu nie wypełnia przesłanki, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, odnośnie do odpłatności za świadczenie, albowiem koproducent nabywa te prawa nieodpłatnie na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, z chwilą stworzenia utworu.

Nie można uznać, iż wniesiony wkład pieniężny i rzeczowy stanowi odpłatność za nabycie praw, albowiem przekazanie wkładu pieniężnego i rzeczowego stanowi warunek uznania podmiotu za koproducenta utworu audiowizualnego.

W świetle powyższego, nabycie przez koproducentów praw do filmu oraz związanego z nim udziału w zysku nie wypełnia dyspozycji art. 8 ust. 1 jak i art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, a zatem czynność ta nie podlega opodatkowaniu VAT".

Analogiczny pogląd przedstawiła Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 5 lutego 2008 r. (IBPP2/443-270/07/EJ).

Zapłata za współudział

Wydaje się jednak, że obecnie dominującym stanowiskiem jest taki pogląd, zgodnie z którym wkład finansowy wnoszony przez koproducenta jest wynagrodzeniem za usługę świadczoną na jego rzecz przez producenta polegającą na przyznaniu mu udziału w autorskich prawach majątkowych.

Pogląd taki wyraził minister finansów, dokonując z urzędu zmiany wspomnianej wyżej interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach.

W piśmie z 11 lipca 2012 r. (PT8/033/159/587/SBA/12/PT-543) minister finansów stwierdził: „Z przedstawionego zdarzenia przyszłego wynika, iż wnioskodawca łącznie ze swoim koproducentem będą produkowali animowany film fabularny. Koproducent wniesie jako wkład określoną sumę pieniężną. Z tytułu wkładu koproducent ma nabyć współudział w autorskich prawach majątkowych oraz związany z tym udział w zysku z tytułu eksploatacji filmu.

Biorąc pod uwagę przedstawione zdarzenie przyszłe oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy stwierdzić należy, iż w przedmiotowej sprawie wystąpiły wszystkie konieczne elementy świadczenia opodatkowanego podatkiem od towarów i usług, określone w art. 8 ww. ustawy z 11 marca 2004 r., zaistniało bowiem odpłatne świadczenie usług przez wnioskodawcę na rzecz koproducenta.

Należy zauważyć, iż w przedstawionym zdarzeniu przyszłym wystąpi świadczenie, w którym istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść, którym w przedstawionym zdarzeniu przyszłym jest koproducent.

Świadczeniem w tym przypadku jest przeniesienie przez wnioskodawcę praw autorskich i pokrewnych dotyczących filmu na koproducenta. Wkład pieniężny na produkcję filmu wnoszony przez koproducenta w zamian za przekazanie praw autorskich i pokrewnych pełni zaś funkcję wynagrodzenia. Oznacza to, że czynność dokonywana pomiędzy wnioskodawcą a koproducentem jest odpłatna i w konsekwencji podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług".

Pogląd taki Ministerstwo Finansów wyraziło już wcześniej w odpowiedzi z 7 października 2011 r. na interpelację poselską nr 24367. Stanowisko, zgodnie z którym wkład pieniężny koproducenta należy traktować jako wynagrodzenie za usługę podlegające opodatkowaniu VAT, zajmowały również wielokrotnie lokalne ośrodki interpretacyjne, w tym np. Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 31 maja 2012 r. (ITPP1/443-216/12/KM), czy też Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 21 marca 2012 r. (IPPP1/443-75/12-2/EK).

Razem czy osobno

Odrębnym zagadnieniem jest natomiast rozliczanie wpływów z tytułu korzystania z praw autorskich do filmu. Po pierwsze, można mieć wątpliwość, czy wpływy te powinny być rozliczane osobno przez producenta i koproducenta (w proporcji do ich udziałów w zysku), czy też wyłącznie przez producenta. W tym drugim przypadku z kolei wątpliwość budzi, czy rozliczenia między producentem i koproducentem (przekazanie części zysków koproducentowi) podlegają opodatkowaniu VAT, czy też są neutralne podatkowo.

Warto zaznaczyć, że np. w przypadku współwłasności rzeczy (np. nieruchomości) zyski osiągane np. z jej dzierżawy lub wynajmu co do zasady powinny być rozliczane osobno przez współwłaścicieli. Co do zasady każdy ze współwłaścicieli powinien wystawić na swoją część przychodu fakturę VAT.

Trzeba zauważyć, że pozycja prawna producenta i koproducenta jest jednak specyficzna. W relacjach z podmiotami zewnętrznymi (np. dystrybutorem) stroną jest producent jako podmiot prowadzący produkcję filmu. To on zawiera również z dystrybutorami umowy dystrybucyjne. W efekcie też to on wystawia dystrybutorowi faktury VAT, rozliczając się z uzyskanego wynagrodzenia z koproducentem.

Brak neutralności

Warto zaznaczyć, że w swoich interpretacjach organy podatkowe odnoszą się głównie do zagadnienia opisanego wcześniej, tj. do rozliczania wkładu pieniężnego koproducenta. Rzadziej natomiast rozważają zagadnienie związane z późniejszym rozliczaniem wpływów z filmu między producentem a koproducentem.

Wydaje się jednak, że dominuje w tym zakresie pogląd, zgodnie z którym rozliczenie takie nie jest neutralne z punktu widzenia przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Innymi słowy, otrzymywany przez koproducenta udział w zysku z tytułu korzystania z autorskich praw majątkowych do utworu również jest traktowany jako zapłata za wynagrodzenie (co skutkuje koniecznością dokumentowania wpływów otrzymywanych przez koproducenta fakturami VAT, nie zaś notami księgowymi).

Stanowisko takie zajęła m.in. Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 15 lipca 2011 r. (ILPP4/443-310/11-2/BA), uznając za nieprawidłowe zajęte przez podatnika stanowisko, zgodnie z którym rozliczenie wpływów pomiędzy producentem a koproducentem nie podlega opodatkowaniu VAT i odbywa się na podstawie not księgowych.

Należy podkreślić, że zdaniem podatnika transakcje rozliczenia wpływów z filmu dokonywane między koproducentem i producentem filmu nie podlegają VAT, ponieważ nie stanowią ani dostawy towarów, ani też nie spełniają definicji świadczenia usług, określonej w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Warto zaznaczyć, że treść powołanej interpretacji pozostawia jednak pewien niedosyt, gdyż w jej końcowej części organ podatkowy stwierdził: „Reasumując, rozliczenie wpływów pomiędzy producentem a koproducentem podlega opodatkowaniu VAT jako odpłatne świadczenie usług, w związku z tym z tytułu tego rozliczenia powinna być wystawiona faktura VAT, dokumentująca wykonaną przez producenta usługę".

Organ podatkowy w uzasadnieniu swojego stanowiska odniósł się zatem raczej do zagadnienia opodatkowania wkładu pieniężnego wnoszonego przez koproducenta, niż sytuacji odwrotnej, tj. takiej, w której to koproducent otrzymuje zapłatę (i tym samym, przynajmniej teoretycznie, to on zobowiązany jest wystawić fakturę VAT dla udokumentowania otrzymanych wpłat).

Trzeba udokumentować fakturą

Analogiczny pogląd wyraziła Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 15 września 2011 r. (IPPP2/443-735/11-2/IŻ).

Organ podatkowy uznał w niej, że strony umowy koprodukcyjnej prawidłowo przyjęły, że koproducent powinien udokumentować należne mu wpływy z eksploatacji filmu fakturą VAT wystawioną na producenta: „Z opisu sprawy wynika, że w 2009 roku spółka zawarła z producentem umowę koprodukcji filmu. Na mocy zawartej umowy wnioskodawca jako koproducent wniósł określony w umowie wkład rzeczowy, który stanowił 3,04 proc. budżetu filmu.

Powstały w koprodukcji film oraz wszystkie jego elementy stanowią wspólną własność producenta i wnioskodawcy, a autorskie prawa majątkowe przysługują stronom umowy w częściach odpowiadających ich wkładowi w produkcję filmu. Strony ustaliły, że prawo do eksploatacji filmu na poszczególnych polach eksploatacji na terytorium Polski i za granicą przysługuje producentowi.

Wpływy netto z eksploatacji filmu dzielone są między stronami umowy w sposób określony w umowie. Producent jako podmiot uprawniony do eksploatacji filmu na wszystkich polach eksploatacji samodzielnie zawiera i rozlicza umowy licencyjne na rozpowszechnianie filmu i wystawia licencjobiorcom – według wiedzy wnioskodawcy – faktury VAT obejmujące całą kwotę wpływów brutto oraz przyjmuje całość zapłaty od licencjobiorców na własny rachunek bankowy.

Rozliczenie pomiędzy producentem i wnioskodawcą odbywa się w okresach 3-miesięcznych, zgodnych z kwartałami kalendarzowymi, na podstawie raportów, sporządzanych w terminie do 14 dni od daty zakończenia kwartału. Raport zawiera dane o wysokości wpływów brutto otrzymanych od licencjobiorców w rozliczanym okresie oraz wysokość należności przysługującej wnioskodawcy.

Biorąc pod uwagę okoliczności sprawy oraz powołane przepisy, stwierdzić należy, iż w przedmiotowej sytuacji wystąpiły wszystkie konieczne elementy świadczenia opodatkowanego VAT określone w art. 8 ust. 1 ustawy. Świadczeniem w tym przypadku są czynności wykonywane przez koproducenta, które mają charakter odpłatny, bowiem zgodnie z umową producent przekazuje koproducentowi nie tylko określony wkład finansowy, ale również prawa autorskie do korzystania i rozpowszechniania filmu.

Przeniesienie określonych praw do filmu przez producenta na rzecz koproducenta (wnioskodawcy) w zamian za wkład finansowy jest odpłatnym świadczeniem usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, a tym samym wkład finansowy koproducenta i nabyte przez niego współudziały w prawach autorskich podlegają opodatkowaniu VAT".

Definicje z ustawy o kinematografii

- dystrybucja filmu – nabycie prawa do eksploatacji filmu, w tym prawa do wykonywania kopii filmu i przystosowania filmu do eksploatacji w wersji językowej innej niż ta, w której został wytworzony, oraz przekazanie tego prawa innym podmiotom w celu rozpowszechniania filmu;

- koproducent filmu – podmiot, który wspólnie z producentem organizuje, prowadzi i ponosi odpowiedzialność za produkcję filmu lub który współfinansuje produkcję filmu oraz nabywa współudział w autorskich prawach majątkowych;

- producent filmu – osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 par. 1 kodeksu cywilnego, która podejmuje inicjatywę, faktycznie organizuje, prowadzi i ponosi odpowiedzialność za kreatywny, organizacyjny i finansowy proces produkcji filmu;

- produkcja filmu – zespół czynności twórczych, organizacyjnych, ekonomicznych, prawnych i technicznych, prowadzących do wytworzenia filmu w postaci kopii wzorcowej;

- rozpowszechnianie filmu – publiczne udostępnianie filmu w jakikolwiek sposób, z wyłączeniem nadawania przez nadawców telewizyjnych.