Sponsorowanie klubów sportowych, wydarzeń kulturalnych, audycji telewizyjnych lub radiowych jest coraz większym elementem budżetu marketingowego firm.

Wartość samego sponsoringu sportowego w 2011 r. wyniosła 2,7 mld zł. Przyjmując założenie, że kwota ta została wydatkowana przede wszystkim przez podmioty gospodarcze, będące osobami prawnymi, teoretycznie może to oznaczać obniżenie zobowiązań podatkowych z tego tytułu w samym tylko 2011 r. na łączną kwotę ponad 0,5 mld zł.

Wzajemne świadczenia

Zgodnie z definicją słownikową sponsoring to finansowanie czegoś, często w zamian za reklamowanie własnej działalności. Na gruncie tej definicji jako sponsoring należałoby traktować przysporzenie majątkowe (np. w formie pieniężnej lub rzeczowej) dokonywane przez firmę, instytucję, osobę fizyczną (sponsora) na rzecz innej osoby, organizacji, instytucji (sponsorowanego), w celu wykonania przez niego czynności określonych w umowie sponsoringu, w szczególności: reklamowania, promowania sponsora lub jego produktów, informowania o samym sponsoringu i sponsorze.

Na tle takiej definicji można uznać, że umowa sponsoringu polega na wzajemnych świadczeniach sponsora i sponsorowanego, tj.: sponsor przekazuje sponsorowanemu określoną kwotę środków finansowych lub innych zasobów, a w zamian sponsorowany wykonuje uzgodnione ze sponsorem świadczenia.

Gdzie szukać definicji

Przepisy ustaw podatkowych nie zawierają legalnej definicji „sponsoringu" czy też „umowy sponsoringu". Definicje takie pojawiają się w ustawie o radiofonii i telewizji, ustawie o ochronie zdrowia, ustawie o wychowaniu w trzeźwości czy chociażby w ustawie – Prawo farmaceutyczne. Definicje te funkcjonują jednak jedynie dla celów konkretnych aktów prawnych i nie powinny mieć bezpośredniego przełożenia na grunt podatkowy.

Z praktycznego punktu widzenia wszystkie te definicje są jednak ze sobą zbieżne i co do zasady odpowiadają powszechnie przyjętej naturze sponsoringu. Sponsoring w ujęciu prawnym jest więc tożsamy z jego potocznym ujęciem, wedle którego stanowi on działanie związane z marketingiem i jest wymieniany obok reklamy i wszelkich innych działań podmiotu mającego na celu optymalizację zysków prowadzonego przedsiębiorstwa.

Rozliczenie podatku

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT kosztami uzyskania przychodu są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 tej ustawy.

Doktryna i orzecznictwo wskazują dodatkowe warunki, które musi spełnić wydatek, aby być uznanym za koszt uzyskania przychodów. Koszt powinien być poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika.

Wydatek musi być również definitywny i pozostawać w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą. Konieczne jest również właściwe udokumentowanie wydatku, bowiem obowiązkiem podatnika, jako odnoszącego ewidentną korzyść z faktu zaliczenia określonych wydatków w poczet kosztów uzyskania przychodów, jest wykazanie związku pomiędzy poniesieniem kosztu a uzyskaniem przychodu (zgodnie z dyspozycją powołanego art. 15 ust. 1 ustawy o CIT).

Związek wydatków na sponsoring z działalnością gospodarczą podatnika i jego przychodami nie powinien budzić wątpliwości. W praktyce w orzecznictwie sądowym oraz umowa sponsoringu rozumiana jest jak kontrakt na świadczenie przez sponsorowanego na rzecz sponsora usługi reklamowej (np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 lutego 2002 r., I SA/Ka 1713/00), a sponsoring jako popularna forma reklamowania się przez firmy w telewizji i radio (por. wyrok NSA z 4 października 2001r., I SA/Ka 1533/ 00).

Jak dokumentować wydatkowane kwoty

Pojawiają się jeszcze wątpliwości, w jaki sposób udokumentować wydatki na sponsoring. W każdym przypadku sposób udokumentowania danego wydatku może być różny i decyzja w tym zakresie należy do podatnika. Niemniej jednak w przypadku istotnych wydatków (w szczególności w sponsoringu sportowym) wskazane byłoby rozważenie takiego sposobu ich udokumentowania, który wyłączyłby możliwość zgłaszania przez organy podatkowe jakichkolwiek zastrzeżeń.

Coraz bardziej popularnym rozwiązaniem jest sporządzanie raportów z wartości wizerunkowej (medialnej) sponsoringu. Rozwiązanie takie obowiązuje w spółkach Skarbu Państwa. Podejmując decyzję o zaangażowanie w działalność sponsoringową, muszą one przygotować plan działań sponsoringowych, profesjonalną analizę rynku medialnego, w tym analizę efektywności działalności sponsoringowej (zarządzenia nr 5 ministra Skarbu Państwa z 15 lutego 2009 r.).

Na gruncie ustawy o CIT równie ważny jest warunek zapewnienia w umowie sponsoringu ekwiwalentności świadczeń. Ustalenie wartości świadczeń na odbiegających od siebie istotnie poziomach może stanowić dla organów podatkowych podstawę do podjęcia działań w celu ustalenia dla jednej ze stron wartości częściowo odpłatnego świadczenia, którego wartość stanowić będzie przychód podlegający opodatkowaniu.

Ponadto należy wskazać, że w ocenie organów podatkowych w sytuacji, gdy umowa sponsoringu przewiduje obustronne świadczenia sponsora i sponsorowanego, lecz nie są one ekwiwalentne, to wydatki na sponsoring są kosztami uzyskania przychodów tylko do wysokości wartości usług reklamowych świadczonych przez sponsorowanego.

Dla sponsora koszty takiego sponsoringu, które w istocie zostały uznane za darowiznę, na gruncie art. 16 ust. 1 pkt 14 ustawy o CIT nie będą mogły zostać zaliczone do podatkowych kosztów uzyskania przychodu. W przypadku tego rodzaju darowizny możliwe będzie rozważenie odliczenia jej wartości od podstawy opodatkowania, w zależności od tego, kto będzie beneficjentem takiego świadczenia i na jaki cel zostanie ono przekazane.

To koszty pośrednie

Wydatki ponoszone na reklamę na mocy umowy sponsoringu należy uznać za koszty pośrednie (niepowiązane bezpośrednio z konkretnym przychodem) w rozumieniu art. 15 ust. 4d ustawy o CIT. Wydatki takie co do zasady są potrącane w dacie poniesienia. W sytuacji gdy zobowiązania sponsorowanego będą wykonywane w okresie rozliczeniowym przekraczającym rok podatkowy, należy ocenić czy nie jest konieczne przeprowadzenie alokacji ponoszonych kosztów. W zależności od konkretnej sytuacji może się bowiem okazać, że dany koszt należy rozliczyć nie w dacie poniesienia (dacie zarachowania), lecz proporcjonalnie do okresu obowiązywania umowy.

Obowiązek proporcjonalnego podziału kosztu w poszczególnych latach podatkowych wynika z art. 15 ust. 4d ustawy o CIT. Zgodnie z tym przepisem koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącane w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.

Istotne elementy umowy

Umowa sponsoringu na gruncie polskiego prawa cywilnego jest umową nienazwaną. Istotne elementy takiej umowy nie są więc wprost regulowane przez przepisy prawa cywilnego. Sponsor i sponsorowany mogą dowolnie kształtować treść umowy w ramach obowiązującego prawa, a w zakresie nieuregulowanym w umowie stosowane będą odpowiednio przepisy o zleceniu.

Przepisy nie przewidują dla ważności umowy sponsoringu warunku zawarcia jej na piśmie. Niemniej jednak ze względów dowodowych, w tym również dla celów podatkowych, rekomendowane jest precyzyjne skonstruowanie umowy, która ściśle określać będzie prawa i obowiązki obu stron. Z praktycznego punktu widzenia należy wskazać, że umowa sponsoringu powinna szczegółowo określać co najmniej następujące kwestie:

- rodzaj sponsoringu (np. jednorazowy, długofalowy, strategiczny, tytularny),

- opis sponsorowanego wydarzenia lub imprezy,

- treść praw i obowiązków obu stron umowy,

- wynagrodzenie lub świadczenie dla sponsorowanego,

- oszacowanie wartości świadczenia ze strony sponsorowanego,

- okres obowiązywania umowy i różne klauzule umowne (np. klauzula antykonkurencyjna czy też klauzula lojalności).

Szczególnie istotne jest dokładne określenie świadczeń sponsora oraz ekwiwalentnego (przynajmniej umownego) świadczenia podmiotu sponsorowanego, i jeśli jest to możliwe, podanie wartości obu świadczeń wzajemnych. Umowa sponsoringu ma bowiem charakter odpłatny, wzajemny i obustronnie przysparzający. Ta podstawowa cecha umowy sponsoringu pozwala w precyzyjny sposób odróżnić ją od umowy darowizny, która co do zasady jest czynnością jednostronną.

Zgodnie z art. 888 § 1 kodeksu cywilnego przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Skoro więc darowizna jest umową jednostronnie zobowiązującą, to darczyńca nie ma prawa żądać czy nawet tylko oczekiwać, że obdarowany wykona na jego rzecz jakiekolwiek świadczenie.