Natomiast odsetki są pośrednim kosztem uzyskania przychodów, potrącalnym w dacie ich poniesienia, a więc w momencie ujęcia dowodu księgowego dokumentującego ich poniesienie w księgach rachunkowych, co nie jest tożsame z ujęciem „w dacie wypłaty".
Tak wynika z interpretacji Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 13 stycznia 2012 r. (ITPB3/ 423-314/09/12-S/AW). Po otrzymaniu wypowiedzenia umowy o pracę pracownik wystąpił z roszczeniem o wypłatę odszkodowania, powołując się na aneks do umowy, który zapewniał mu stabilność zatrudnienia do określonej daty lub wypłatę odszkodowania. Spółka odmówiła, ponieważ nie posiadała aneksu.
Pracownik wystąpił na drogę sądową. W trakcie procesu okazało się, że aneks został zawarty przed przejęciem spółki, a nowy zarząd nie został o nim poinformowany. Spółka stwierdziła, że nie może uznać istnienia tej umowy.
Sąd apelacyjny po ponownym rozpatrzeniu sprawy na skutek kasacji Sądu Najwyższego zasądził wypłatę odszkodowania wraz z odsetkami. Po uprawomocnieniu się wyroku spółka wypłaciła odszkodowanie i złożyła jednocześnie skargę kasacyjną do SN. Jej zdaniem koszty wypłaconego odszkodowania wraz z odsetkami wiążą się z prowadzoną działalnością i są kosztami uzyskania przychodów w dacie ich wypłaty. Izba uznała to stanowisko za nieprawidłowe. Interpretacja została zaskarżona do WSA w Olsztynie.
Ten uchylił ją wyrokiem z 7 stycznia 2010 r. (I SA/Ol 768/09). Izba złożyła jednak skargę kasacyjną, która została oddalona wyrokiem NSA z 17 listopada 2011 r. (II FSK 882/10). Zmieniła więc stanowisko, uznając, że odszkodowanie jest kosztem uzyskania przychodu w momencie wypłaty, a odsetki w dacie poniesienia.
Marta Siedlecka starsza konsultantka w dziale prawnopodatkowym PwC
Komentuje Marta Siedlecka, starsza konsultantka w dziale prawnopodatkowym PwC
Izba Skarbowa po uwzględnieniu orzeczeń sądowych zasadnie uznała, że wydatki poniesione przez spółkę na wypłatę odszkodowania i odsetek w wysokości określonej niekorzystnym wyrokiem sądu pracy na rzecz byłego pracownika są dla tej ostatniej kosztem podatkowym.
Warunki pozwalające na zaliczenie określonego wydatku do kosztów uzyskania przychodu określa art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Zgodnie z nim takimi kosztami są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.
Zgodnie z ogólną zasadą, aby dany wydatek mógł być kosztem uzyskania przychodu
- musi być faktycznie poniesiony przez podatnika,
- jego poniesienie musi nastąpić w celu osiągnięcia przychodu, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodu oraz
- nie może być enumeratywnie wyłączony z tej kategorii. Na podatniku spoczywa obowiązek udowodnienia spełnienia tych wymogów oraz właściwego udokumentowania poniesionych wydatków.
W rezultacie każdy wydatek należy indywidualnie ocenić pod kątem uznania go, bądź nie, za koszt uzyskania przychodu. W opisanym przypadku obowiązek wypłaty odszkodowania został nałożony na spółkę wyrokiem sądowym. Spółka uczestniczyła w postępowaniu sądowym, aby uzyskać korzystne rozstrzygnięcie.
Można tutaj nawet wskazać, że miała prawo oczekiwać innego wyroku (oddalającego zarzuty byłego pracownika), czego dowodem są różne rozstrzygnięcia wydane przez sądy: rejonowy i okręgowy rozpatrujące tę sprawę.
Wypłacone odszkodowanie było związane z działalnością spółki, ponieważ zostało na nią nałożone z uwagi na likwidację stanowiska pracy (przy braku wiedzy o szczególnych warunkach zatrudnienia byłego pracownika przez byłego właściciela spółki).
Warto również podkreślić, że wprawdzie Izba uznała stanowisko spółki mówiące, że odszkodowanie i odsetki są kosztem uzyskania przychodów, jednak wskazała, że odszkodowanie będzie nim w dacie wypłaty, natomiast odsetki – jako koszt pośredni – w dacie poniesienia. A data wypłaty nie jest tożsama z datą poniesienia. Odmienny moment zaliczenia tych wydatków do kosztów podatkowych wynika z tego, że Izba Skarbowa potraktowała odszkodowanie podobnie do wydatków ponoszonych w związku z zatrudnieniem pracowników.
Te natomiast, mimo że nie da się ich bezpośrednio przyporządkować do faktycznie uzyskiwanych przychodów, są kosztem podatkowym |w miesiącu, za który są należne, pod warunkiem że zostały wypłacone lub pozostawione do dyspozycji pracownikowi, zgodnie z art. 15 ust. 4g ustawy o CIT.
Początkowe niewypłacenie lub niepozostawienie do dyspozycji pracownika kwot z tytułu odszkodowania powoduje jedynie, że na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 57 ustawy o CIT zostanie ono zaliczone do kosztów podatkowych w dacie faktycznej wypłaty.
