Jasne i bezsporne, zgodnie z orzecznictwem, jest, że podatnikiem VAT jest gmina, nie urząd.
Przyczyną interpretacja
Dlaczego zatem przez lata organy podatkowe rejestrowały urzędy gmin jako podatników VAT? Respektowały stanowisko ministra finansów wyrażone w piśmie z 19 grudnia 1994 (PP1-7207-69/94/SK), w którym uznał on, że podatnikiem zawsze jest odpowiedni urząd działający za osobę prawną (Skarb Państwa, gminę): „należy stwierdzić, że aczkolwiek podatnikiem VAT jest osoba prawna – Skarb Państwa lub gmina, to obowiązek uiszczenia należności podatkowej ciąży na podmiocie reprezentującym Skarb Państwa lub gminę w zakresie danej czynności dotyczącej mienia państwowego lub komunalnego. (...) w przypadku czynności cywilnoprawnych dokonywanych przez gminy podatnikiem jest reprezentant gminy, a więc burmistrz lub jego odpowiednik, a podatek zapłaci urząd gminy".
Do tego stanowiska stosowano się w zasadzie przez cały okres obowiązywania starej ustawy o VAT (z 1993 r.). Zdarzało się nawet, że w sytuacji gdy druk rejestracyjny złożyła gmina, organ wzywał ją do zmiany danych w formularzu lub rejestrował zarówno urząd gminy, jak i gminę.
Potem jednak minister finansów zmienił zdanie i 29 czerwca 2004 w piśmie nr OS5-065/ 140/2004 stwierdził, że „gmina jako osoba prawna obowiązana jest do uzyskania numeru NIP. (...) Gmina, która posiada status podatnika VAT oraz nadany odrębny numer NIP, obowiązana jest we własnym imieniu do wystawiania faktur VAT, dokumentujących wykonywane przez gminę czynności podlegające opodatkowaniu, do składania deklaracji VAT-7 oraz wpłacania kwot stanowiących zobowiązania podatkowe".
Mimo tego pisma organy podatkowe nadal rejestrowały jako podatników VAT urzędy gmin, a dopiero stosunkowo niedawno, bo od 2008 r., zaczęły jako podatnika traktować gminy, często wzywając je do dokonania rejestracji i wyrejestrowania urzędu, absolutnie nie uznając tu jakiejkolwiek ciągłości i możliwości po prostu zmiany nazwy podatnika z zachowaniem dotychczasowego NIP.
Wystarczyłaby aktualizacja
Tymczasem zarówno organy podatkowe, jak i sądy administracyjne twierdzą, że urząd gminy nigdy nie był podatnikiem, a skoro tak, to nie mógł i nie powinien być zarejestrowany jako podatnik VAT, nie ma on bowiem żadnej podmiotowości prawnej, a jest jedynie jednostką pomocnicą, organizacyjną, obsługująca gminę mającą osobowość prawną (np. wyroki: Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 9 lipca 2008, I SA/Lu 167/08; Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 4 grudnia 2008, I FSK 1148/07; WSA w Łodzi z 23 października 2007, I SA/Łd 770/07; NSA z 3 stycznia 2008, I FSK 117/07).
A jeśli tak, to mimo błędnego oznaczenia podatnika, błędnej nazwy wskazanej w drukach podmiotem podlegającym rejestracji i zarejestrowanym na VAT oraz podmiotem z nadanym NIP była i mogła być tylko gmina. Naturalnym zatem postępowaniem powinna być aktualizacja zgłoszeń rejestracyjnych, gdzie błędnie wpisany urząd powinien być zastąpiony gminą. Skoro jest to jeden byt prawny (urząd gminy jest jednostką organizacyjną gminy), zasadne jest stosowanie jednego numeru identyfikacji podatkowej.
Nieracjonalne stanowisko
Organy podatkowe i minister finansów w swych interpretacjach mówią jednak nie. Ich zdaniem gminy muszą wstecz (przynajmniej do okresu przedawnienia) zarejestrować się na VAT, złożyć wstecz deklaracje VAT, wystawić za te okresy faktury, wyrejestrować wstecz urząd, skorygować wystawione przez niego faktury, złożyć korekty deklaracji (np. pisma Izby Skarbowej w Katowicach z 6 stycznia 2010, IBPP1/ 443-2/10/MS, IBPP1/443-976/09/MS, IBPP1/443-1/ 10/MS).
To ogrom dokumentów i pracy również dla urzędów, które takie deklaracje dostaną. Jakie zatem będą korzyści? Żadnych. Nawet dla organów podatkowych. Zakusy na zaległości podatkowe gminy spełzną na niczym. Gmina przecież zobowiązania podatkowe płaciła, płacił je też „urząd" z jej zasobów finansowych, bo sam swoich nie posiada jako jednostka wewnętrzna gminy.
Tymczasem wystarczyłoby odrobinę wyobraźni, podatkowej właśnie. Przyjmując, że skoro tylko gmina mogła być podatnikiem VAT, sposób wpisu danych w druku rejestracyjnym nie ma znaczenia zasadniczego, a jedynie wtórne i tym samym podlega prostowaniu przez aktualizację tego druku. I temat zamknięty.
Autorka jest doktorem nauk prawnych, doradcą podatkowym, partnerem w Tax Advisors Group
Czytaj również:
Co i kiedy decyduje o uznaniu za podatnika VAT
Zobacz serwis:
