Po wyborze zwolnienia z VAT trzeba skorygować odliczenie

[b]Czy w związku z rezygnacją ze statusu czynnego podatnika VAT i wyborem w 2011 r. zwolnienia podmiotowego z tego podatku powinienem był zapłacić podatek od remanentu (towary handlowe) sporządzonego na 31 grudnia?

Czy od wyposażenia i środków trwałych też należy zapłacić VAT, a jeżeli tak, to w jakich cenach: z dnia zakupu czy rynkowych, uwzględniających stopień zużycia?[/b] – pyta czytelnik.

Z pytania wynika, że czytelnik stał się w 2011 r. podatnikiem zwolnionym z VAT, w związku z nieprzekroczeniem w roku ubiegłym wskazanego w ustawie limitu obrotów (150 tys. zł).

Zawiadomił bowiem fiskusa na druku VAT-R o wyborze tego zwolnienia (jeśli jego obroty przekroczyły w 2010 r. 100 tys. zł, ale nie przekroczyły 150 tys. zł, dodatkowym warunkiem zwolnienia było poinformowanie naczelnika na piśmie o jego wyborze w terminie do 17 stycznia, o czym pisaliśmy w „PiP” z tego dnia w artykule [link=http://www.rp.pl/artykul/593812.html]„Jeszcze tylko dziś można wybrać zwolnienie”[/link]).

[srodtytul]Bez VAT należnego...[/srodtytul]

Utrata statusu czynnego podatnika VAT nie jest zdarzeniem powodującym obowiązek zapłaty należnego VAT. Skoro nie pojawia się czynność opodatkowania, nie będzie też podstawy opodatkowania, a więc rozważań, czy chodzi o wartość po cenach zakupu, czy rynkową.

W związku z wyborem zwolnienia z VAT czytelnik utracił jednak prawo do wcześniej przysługującego mu odliczenia podatku naliczonego przy zakupach towarów i usług służących działalności gospodarczej.

Warunkiem odliczenia jest bowiem to, by te towary i usługi służyły działalności opodatkowanej VAT. Od nowego roku będą już przeznaczone do działalności zwolnionej.

[srodtytul]...ale z korektą naliczonego[/srodtytul]

[link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/2004/DU2004Nr%2054poz%20535a.asp ]Ustawa o VAT [/link]przewiduje w takiej sytuacji konieczność korekty wcześniejszego odliczenia.

Odbywa się ona na zasadach przewidzianych w art. 91. Jego ust. 7 wprowadza obowiązek korekty kwoty podatku naliczonego, także w przypadku gdy „podatnik miał prawo do obniżenia kwot podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie towaru lub usługi (...), a następnie zmieniło się prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tego towaru lub usługi”.

Korekcie podlega zarówno odliczenie VAT naliczonego od towarów handlowych, wyposażenia, jak i środków trwałych a także wartości niematerialnych i prawnych (również od nakładów na ulepszenie składników majątku). Niestety, przepisy regulujące reguły tej korekty są bardzo niejasno sformułowane.

[srodtytul]Majątek trwały, towary i wyposażenie[/srodtytul]

W wypadku składników majątku trwałego zasady korekty zależą od ich wartości początkowej (przyjętej dla celów amortyzacji). Jeśli przekracza ona 15 tys. zł, ustala się dla nich tzw. okres korekty, który obejmuje pięć lub dziesięć lat, licząc od roku, w którym środek trwały został oddany do użytkowania (ten dłuższy termin odnosi się do nieruchomości i prawa wieczystego użytkowania gruntów).

W wypadku starszych środków trwałych korekty się nie sporządza. Jeśli jednak nie minął jeszcze ten pięcio- lub dziesięcioletni okres, należy ustalić, ile lat pozostało do końca upływu okresu korekty i w związku z rezygnacją ze zwolnienia od 2011 r. skorygować odliczenie przypadające na te lata.

W praktyce oznacza to, że czytelnik utraci prawo odpowiednio do 1/5 bądź 1/10 odliczenia przypadającego na każdy rok, jaki pozostał do końca okresu korekty (art. 91 ust. 7a ustawy o VAT).

[ramka][b]Przykład[/b]

Przedsiębiorca kupił w lipcu 2009 r. samochód ciężarowy i w tym miesiącu przyjął go do użytkowania. W związku z zakupem odliczył 12 000 zł VAT naliczonego. Wybierając zwolnienie podmiotowe z VAT, od 1 stycznia 2011 r. musi skorygować to odliczenie.

Pięcioletni okres korekty dla tego środka trwałego przypada na lata 2009 – 2013. W momencie zmiany prawa do odliczenia do końca okresu korekty pozostały trzy lata (2011 – 2013), korekcie podlega więc 3/5 odliczonego podatku. Zatem przedsiębiorca traci prawo do odliczenia 7200 zł (12 000 x 3/5).[/ramka]

W wypadku „tańszych” składników majątku trwałego (o wartości początkowej nieprzekraczającej 15 tys. zł), a także innych towarów i usług „wykorzystywanych przez podatnika do działalności gospodarczej” (czyli m.in. wyposażenia), korekta odliczenia jest konieczna, tylko gdy od końca okresu rozliczeniowego, w którym wydano je do użytkowania, nie upłynęło 12 miesięcy.

Gdy wchodzi ona w grę (bo nie minął jeszcze ten okres), podatnik traci prawo do odliczenia całości VAT naliczonego (art. 91 ust. 7b i 7c ustawy o VAT).

[ramka][b]Przykład[/b]

W grudniu 2009 r. przedsiębiorca wykupił samochód ciężarowy po leasingu operacyjnym i w tym samym miesiącu przyjął go do użytkowania. Wartość początkowa tego środka trwałego wynosi 5000 zł.

Od końca okresu rozliczeniowego, w którym wydano go do użytkowania, do 1 stycznia 2011 r. upłynęło 12 miesięcy, w związku z tym zmiana jego przeznaczenia z działalności opodatkowanej na działalność zwolnioną, jaka nastąpiła 1 stycznia 2011 r., nie skutkuje obowiązkiem korekty odliczenia VAT.[/ramka]

Ale uwaga, dla wystąpienia obowiązku korekty znaczenie może mieć też to, jakie przepisy obowiązywały w dacie przyjęcia do używania środka trwałego czy wartości niematerialnej i prawnej (patrz ramka).

[ramka][b]Liczy się data nabycia[/b]

Przystępując do korekty, pamiętajmy, że aby ustalić, VAT od jakich składników majątku ona dotyczy, nie wystarczy sięgnąć do aktualnego brzmienia ustawy o podatku od towarów i usług.

Trzeba uwzględnić też jej nowelizacje i przepisy przejściowe. I tak wynika z nich, że korekta z całą pewnością nie będzie dotyczyć środków trwałych nabytych przed 1 maja 2004 r. (co wynika z art. 163 ust. 2 ustawy o VAT z 11 marca 2004 r.; w praktyce ma to znaczenie w wypadku nieruchomości, bo dla pozostałych minął okres korekty).

Nie będzie też podlegać korekcie VAT od gruntu i prawa wieczystego użytkowania gruntów nabytych po 1 maja 2004 r. a przed 1 czerwca 2005 r. (tak wynika z art. 6 ust. 2 [link=http://akty-prawne.rp.pl/dzienniki/du/2005/90/poz.756.htm]ustawy z 21 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o zmianie niektórych innych ustaw; DzU z 2005 r. nr 90, poz. 756)[/link].[/ramka]

Korekta całości VAT odliczonego będzie też konieczna w wypadku towarów handlowych, surowców i materiałów niesprzedanych na 31 grudnia 2010 r., przy zakupie których podatek ten został odliczony (art. 91 ust. 7d ustawy o VAT).

[srodtytul]Rozliczenie w deklaracji...[/srodtytul]

Z przepisów wynika, że korektę sporządza się w deklaracji podatkowej:

- składanej za pierwszy okres rozliczeniowy (miesiąc lub kwartał) następnego roku, po zakończeniu roku, w którym doszło do zmiany przeznaczenia (czytelnik utracił status czynnego podatnika VAT) – w wypadku składników majątku trwałego o wartości przekraczającej 15 tys. zł;

- składanej za okres rozliczeniowy, w którym wystąpiła zmiana prawa do odliczenia – w wypadku pozostałych składników majątkowych (a więc niskocennych środków trwałych, wyposażenia, towarów handlowych i materiałów).

W wypadku czytelnika trzeba więc by było wykazać skutki takiej korekty (wysokość VAT naliczonego do zwrotu do urzędu skarbowego) odpowiednio w deklaracjach za styczeń 2011 r. (składanej do 25 lutego) i za styczeń 2012 r.

[srodtytul]...ale czy trzeba ją złożyć[/srodtytul]

Szkopuł jednak w tym, że czytelnik, jako podatnik zwolniony podmiotowo, nie ma obowiązku składania deklaracji VAT (wynika to z obecnego brzmienia art. 99 ust. 7 ustawy o VAT). Obowiązujące przepisy nie określają, jak w jego przypadku sporządzić korektę.

– Moim zdaniem w grę wchodzą dwa rozwiązania: czytelnik mimo zwolnienia może próbować złożyć deklarację VAT-7 za styczeń z wykazaną korektą (dołączając pisemne wyjaśnienie powodów składania rozliczenia) bądź po prostu wpłacić podatek bez deklaracji (podając w tytule wpłaty, że chodzi o korektę odliczenia VAT) – mówi Adam Bartosiewicz, doktor nauk prawnych, autor komentarza do ustawy o VAT.

[srodtytul]Będzie zmiana[/srodtytul]

Warto dodać, że problem ten został dostrzeżony przez ustawodawcę. Próbą jego uregulowania jest zapis [link=http://orka.sejm.gov.pl/Druki6ka.nsf/0/990EE226B54525D7C12578010047A4F5/$file/3738.pdf]projektu nowelizacji ustawy o VAT i prawa o miarach[/link] (druk nr 3826) zmieniający brzmienie art. 99 ust. 7. Na skutek tej zmiany z przepisu będzie wprost wynikać, że podatnik zwolniony podmiotowo, zobowiązany do korekty odliczenia VAT na mocy art. 91, musi złożyć deklarację VAT.

[srodtytul]Zwiększenie kosztów[/srodtytul]

Skorygowany podatek czytelnik powinien zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu w styczniu, odpowiednio 2011 i 2012 r. Podstawę do tego daje art. 23 ust. 1 pkt 43 lit. c) [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/2010/DU2010Nr%2051poz%20307a.asp]ustawy o PIT[/link]. W niewielkim stopniu zrekompensuje to ujemne finansowe skutki korekty.

Gdyby w przyszłości znów stał się czynnym podatnikiem VAT, ma prawo ponownie skorygować odliczenie VAT od zakupów (jeśli nie upłynie okres korekty).

[ramka] [b] Czytaj też: [link=http://www.rp.pl/artykul/56156,82423_Odliczenie-mimo-utraty-zwolnienia.html]Odliczenie mimo utraty zwolnienia[/link][/b][/ramka]

[ramka][b]Zobacz też » [link=http://www.rp.pl/artykul/56110,588727-Wyjasnienia-MF---zwolnienia-podmiotowe-VAT.html]wyjaśnienia Ministerstwa Finansów dotyczące zwolnień podmiotowych w VAT od 1 stycznia 2011 r.[/link][/b][/ramka]

[ramka]Zapoznaj się z innymi artykułami dotyczącymi [b][link=http://www.rp.pl/temat/56110.html]zwolnień podmiotowych[/link] [/b][/ramka]