Przeanalizujmy ten problem na kanwie uregulowań ustawy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17D1F175CBC1000681743E9D550EDE8C?n=1&id=172827&wid=337454]o VAT[/link] oraz ustaw o podatkach dochodowych ([link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]CIT[/link] i [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]PIT[/link]). Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy o VAT co do zasady obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi.

Natomiast art. 19 ust. 4 mówi, że jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek ten powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później niż w siódmym dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Natomiast gdy przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części (art. 19 ust. 11 ustawy o VAT).

Przepisy dokładnie i jednoznacznie określają, kiedy podatnik powinien wystawić fakturę i ile ma na to czasu.

[ramka][b]Kiedy trzeba wystawić fakturę[/b]

Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z § 9 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=291169]rozporządzenia ministra finansów z 28 listopada 2008 r. regulującego zasady fakturowania[/link] fakturę należy wystawić nie później niż siódmego dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Z kolei faktura zaliczkowa powinna być wystawiona nie później niż z upływem siedmiu dni od dnia otrzymania całości lub części płatności (§ 10 ust. 1 rozporządzenia).

Przy sprzedaży o charakterze ciągłym fakturę wystawia się nie później niż siódmego dnia od zakończenia miesiąca, w którym nastąpiła ta sprzedaż (§ 9 ust. 2 rozporządzenia).

Przepisy (§ 11 i 12 rozporządzenia) przewidują też szczególne reguły wystawiania faktur dokumentujących niektóre transakcje (dotyczy to np. usług najmu, spedycyjnych, dostaw energii elektrycznej, lokali i budynków). Dla tych transakcji prawodawca wyznaczył też szczególny moment powstania obowiązku podatkowego.

[i]- a.kol[/i][/ramka]

Gdy nie dochowa terminu i wystawi dokument po czasie, powinien wykazać VAT należny z tej faktury w okresie, w którym powstał obowiązek podatkowy zgodnie ze wskazanymi regulacjami.

[ramka][b]Przykład[/b]

Podatnik wydał klientowi towar z magazynu 20 września, natomiast fakturę wystawił dopiero 27 października.

Zatem zgodnie z ustawą o VAT obowiązek podatkowy powstał we wrześniu, a dokładnie 26 września (w siódmym dniu licząc od dnia wydania towaru).

Oznacza to, że przedsiębiorca powinien skorygować deklarację VAT za wrzesień i wykazać w niej należny podatek z wystawionej po czasie faktury. Oczywiście jeśli we wrześniu powstał obowiązek zapłaty VAT, to dodatkowo musi uregulować tę kwotę wraz z należnymi odsetkami za zwłokę.[/ramka]

A kiedy podatnik powinien wykazać przychód z tej faktury?

Ogólna zasada ustalania momentu powstania przychodu u przedsiębiorców jest uregulowana w art. 14 ust. 1c ustawy o PIT i odpowiednio w art. 12 ust. 3a ustawy o CIT. W ich świetle za datę powstania przychodu uważa się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi (także częściowego), nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności.

Momentem, który decyduje o powstaniu obowiązku podatkowego, jest wydanie towaru, wykonanie usługi albo zbycie prawa majątkowego.

Jednak w razie wystawienia faktury bądź uregulowania należności przed lub po dniu wydania towaru, wykonania usługi czy zbycia prawa przychód powstaje w zależności od tego, które z tych zdarzeń wystąpiło najwcześniej.

W omawianym przykładzie przychód należny powstanie więc we wrześniu, w momencie wydania towaru. Należy zatem podobnie jak w przypadku VAT sporządzić korektę przez ponowne obliczenie należnej zaliczki na podatek dochodowy, a jeżeli powstała zaległość podatkowa, kwotę tę należy uregulować wraz z odsetkami za zwłokę.

Podsumowując, aby przedsiębiorca mógł spać spokojnie, musi pilnować, aby fakturowanie odbywało się zgodnie z przepisami. Pozwoli to uniknąć komplikacji związanych z zaniżeniem podstawy opodatkowania i korekt poprzednich okresów sprawozdawczych.

[i]Autorka jest menedżerem w Departamencie Outsourcingu Rachunkowości Grant Thornton Frąckowiak sp. z o.o.[/i]