Skutki przejęcia własnego długu

[b]Tak uznała Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 16 czerwca 2010 r. (ITPB3/423-126/10/MT).[/b]

Spółka kapitałowa połączyła się przez przejęcie ze spółką jawną. W dniu poprzedzającym połączenie miała wobec przejmowanej spółki zobowiązania, które w momencie połączenia wygasły z mocy prawa (poprzez tzw. konfuzję), bo obie spółki stały się w istocie jednym podmiotem. Nie można natomiast posiadać wierzytelności i zobowiązań wobec samego siebie. Spółka powzięła jednak wątpliwość, czy kwota wygasłych zobowiązań jest dla niej przychodem opodatkowanym CIT.

W związku z tym zwróciła się do izby skarbowej o indywidualną interpretację przepisów podatkowych. Jej zdaniem wygaśnięcie zobowiązań w drodze konfuzji nie generuje przychodu, albowiem w momencie połączenia spółek doszło do równoczesnego zmniejszenia aktywów (wierzytelności spółki przejmowanej) i pasywów (zobowiązań spółki przejmującej) o tę samą kwotę. W efekcie nie powstało zatem po stronie spółki przejmującej żadne przysporzenie majątkowe, które mogłoby podlegać opodatkowaniu.

Izba podzieliła stanowisko spółki. Zauważyła, że co do zasady przychodem podatnika jest każda wartość, która powiększa jego majątek w sposób definitywny i którą może on rozporządzać jak właściciel. Do przychodów zalicza się m.in. wartość umorzonych zobowiązań. Wprzedstawionej sytuacji doszło jednak do wygaśnięcia zobowiązania z mocy prawa, a nie do jego umorzenia. Co więcej, jak słusznie zauważyła spółka, w wyniku konfuzji nie powstało żadne przysporzenie majątkowe.

[i]Autor jest konsultantem w Zespole Zarządzania Wiedzą PricewaterhouseCoopers[/i]

[ramka][b]Komentuje Ewa Szkolnicka, konsultantka w Dziale Prawnopodatkowym PricewaterhouseCoopers:[/b]

Wygaśnięcie zobowiązania w wyniku połączenia w jednej osobie funkcji wierzyciela i dłużnika (poprzez tzw. konfuzję) zdarza się najczęściej w dwóch sytuacjach:

- przy połączeniu spółek, z których jedna jest wierzycielem, a druga dłużnikiem oraz

- w razie nabycia zespołu aktywów, np. przedsiębiorstwa, w którego skład wchodzi wierzytelność względem nabywcy.

W efekcie tych zdarzeń jeden podmiot staje się zarazem wierzycielem i dłużnikiem z tego samego tytułu prawnego, co prowadzi do wygaśnięcia wierzytelności i długu z mocy prawa.

Izba analizowała pierwszą z tych sytuacji. Należy w pełni podzielić jej stanowisko. Wpisuje się ono w konsekwentnie prezentowaną w ostatnim czasie przez organy podatkowe linię interpretacyjną (por. np. interpretacje [b]izb skarbowych: w Bydgoszczy z 16 grudnia 2008 r., ITPB3/423-531/08/M, w Warszawie z 22 kwietnia 2009 r., IPPB3/423-85/09-2/ER, w Poznaniu z 10 lutego 2010 r., ILPB3/423-1066/09-2/EK).[/b]

Istota tych interpretacji sprowadza się do konkluzji, że wygaśnięcie zobowiązań spółki przejmującej wobec spółki przejmowanej poprzez konfuzję nie powoduje powstania przychodu do opodatkowania CIT.

Zgodnie z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]ustawą o CIT[/link] przychodem jest m.in. wartość umorzonych zobowiązań. Jak wynika z przepisów kodeksu cywilnego, z umorzeniem mamy do czynienia wówczas, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a jednocześnie dłużnik zwolnienie przyjmuje. To oznacza, że umorzenie jest umową dwustronną, której dojście do skutku wymaga akceptacji dłużnika. Umorzenie nie następuje zatem z mocy prawa, lecz ma formę umowy konsensualnej.

Tylko w tym wypadku po stronie dłużnika pojawi się przysporzenie majątkowe, przychód podlegający opodatkowaniu na podstawie art. 12 [link=2010-07-15 02:00]ustawy o CIT[/link]. Należy zgodzić się z izbą, że opisane połączenie spółek nie powoduje umorzenia zobowiązania podatkowego, lecz jego wygaśnięcie z mocy prawa. Spółka przejmująca staje się bowiem jednocześnie wierzycielem i dłużnikiem na mocy tego samego tytułu prawnego, a tym samym wzajemne prawa obu łączonych spółek ulegają wygaśnięciu. Opisane zdarzenie nie rodzi zatem skutków podatkowych w CIT.

Warto odnotować, że organy podatkowe nie zawsze prezentowały tak korzystne dla podatników stanowisko. Przykładowo w informacji udzielonej przez Izbę Skarbową w Gdańsku z 21 lipca 2005 r. (BI/005-1078/04) stwierdzono, że wygaśnięcie zobowiązania na skutek konfuzji należy, z uwagi na brak przepisów szczególnych regulujących tę kwestię, potraktować na równi z umownym umorzeniem zobowiązania i uznać za przychód po stronie spółki przejmującej.

Obecnie jednak, w świetle analizy najnowszych interpretacji organów podatkowych, można zaryzykować stwierdzenie, że przychylna podatnikom linia interpretacyjna jest już ugruntowana.[/ramka]