W artykule kwietnia w artykule „[link=http://www.rp.pl/artykul/157701,461289_Fiskus_moze_zakwestionowac_wydatki_na_zakazana_reklame.html]Fiskus może zakwestionować wydatki na zakazaną reklamę[/link]” omówiliśmy problematykę zaliczania do kosztów podatkowych wydatków na reklamę produktów leczniczych, która narusza przepisy prawa farmaceutycznego.

Praktyka pokazuje, że równie wiele wątpliwości dotyczy potrącalności wydatków na dostosowanie reklamy do decyzji głównego inspektora farmaceutycznego oraz kwestii korekty przeszłych rozliczeń podatkowych.

[ramka][b]Zadania głównego inspektora farmaceutycznego [/b]

W związku ze znacznymi ograniczeniami reklamy produktów leczniczych ustawodawca nałożył na inspekcję farmaceutyczną obowiązek kontrolowania właściwego oznakowania i reklamy produktów leczniczych.

Nadzór nad przestrzeganiem przepisów ustawy w tym zakresie sprawuje główny inspektor farmaceutyczny (GIF), który w formie decyzji administracyjnych może nakazać:

- zaprzestanie ukazywania się lub prowadzenia reklamy produktów leczniczych sprzecznej z obowiązującymi przepisami,

- publikację wydanej decyzji w miejscach, w których ukazała się reklama sprzeczna z obowiązującymi przepisami, oraz publikację sprostowania błędnej reklamy,

- usunięcie stwierdzonych naruszeń.

Wydawane przez GIF decyzje dotyczące zaprzestania ukazywania się lub prowadzenia reklamy albo usunięcia stwierdzonych naruszeń mają rygor natychmiastowej wykonalności. Firmy farmaceutyczne muszą się zatem do nich dostosować niezależnie od tego, czy zamierzają je kwestionować na drodze administracyjnej i sądowoadministracyjnej, czy nie.

Są też zobowiązane na żądanie organów inspekcji farmaceutycznej udostępnić wzór każdej reklamy skierowanej do publicznej wiadomości wraz z informacją o sposobie i dacie jej rozpowszechniania, a także przekazać informację o każdej reklamie skierowanej do osób upoważnionych do wystawiania recept i osób prowadzących zaopatrzenie w produkty lecznicze. [/ramka]

[srodtytul]Wydatki związane z decyzjami GIF[/srodtytul]

Wykonanie obowiązków nałożonych na mocy decyzji GIF może wiązać się z koniecznością poniesienia znacznych wydatków. Chodzi tutaj w szczególności o koszty publikacji wydanej decyzji w miejscach, w których ukazała się reklama sprzeczna z obowiązującymi przepisami (np. w prasie, telewizji), publikacji sprostowania błędnej reklamy i usunięcie stwierdzonych naruszeń przepisów prawa farmaceutycznego.

W [b]wyroku z 30 listopada 2005 r. (I SA/Wa 2084/04) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie[/b] stwierdził, że samo zaprzestanie reklamy nie jest równoznaczne z usunięciem stwierdzonych naruszeń. Skoro bowiem materiały reklamowe już zostały wprowadzone do obrotu, to nie ma żadnej gwarancji, że skutki działania reklamy zostały usunięte, bowiem samo zaprzestanie działalności reklamowej nie jest jednoznaczne z usunięciem jej skutków.

Oznacza to zatem, że w razie zakwestionowania reklamy produktów leczniczych i nakazania usunięcia stwierdzonych naruszeń niezbędne może być podjęcie działań mających na celu np. wycofanie wszelkich ulotek z aptek i punktów aptecznych albo odebranie określonych przedmiotów od lekarzy i farmaceutów.

Ponadto jeżeli firma farmaceutyczna nadal jest zainteresowana prowadzeniem reklamy farmaceutycznej danego produktu leczniczego, to decyzja GIF może wiązać się z dodatkowymi wydatkami zmierzającymi do dostosowania przekazu reklamowego do treści decyzji. Konieczne mogą być stosowne zmiany w przygotowanej reklamie radiowej, spocie telewizyjnym czy też wydrukowanie nowych ulotek i plakatów.

[srodtytul]Co jest kosztem[/srodtytul]

Czy wydatki związane z wykonaniem decyzji GIF, w tym na usunięcie naruszeń i publikacji wydanej decyzji, mogą być uznane za koszt uzyskania przychodów? Dotychczas kwestia ta nie była przedmiotem szczególnego zainteresowania organów podatkowych i sądów administracyjnych także dlatego, że firmy farmaceutyczne nie występowały z wnioskami o interpretacje w celu potwierdzenia możliwości potrącenia wszystkich wydatków związanych z działaniami wynikającymi z realizacji decyzji GIF.

Jedynie w kilku interpretacjach organy podatkowe zaprezentowały korzystne dla podatników stanowisko, uznając te wydatki za koszty uzyskania przychodów.

Przykładem jest [b]postanowienie Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 17 listopada 2005 r. (1471/DPD2/ 423/110/05/JB)[/b], w którym organ jednoznacznie rozstrzygnął, że „wydatki poniesione przez spółkę na przygotowanie i upowszechnienie kampanii reklamowej, której treść została zakwestionowana przez GIF, oraz dostosowanie tej kampanii do wymogów stawianych przez GIF w całości należy uznać za koszty uzyskania przychodów, pod warunkiem że prowadzone były w środkach masowego przekazu lub publicznie w inny sposób”.

Warunek taki wynikał z tego, że do 1 stycznia 2007 r. art. 52 ust. 4 prawa farmaceutycznego nakazywał traktować wszelką reklamę produktów leczniczych jako reklamę publiczną w rozumieniu [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]ustawy o CIT[/link].

Organ podatkowy uznał, że w razie naruszenia przepisów ustawy podejmowane działania nie będą wypełniały definicji reklamy produktów leczniczych, w związku z czym zastosowanie będą mieć ogólne zasady potrącania wydatków reklamowych, a więc uznanie ich za koszt będzie uzależnione od tego, czy reklama jest reklamą publiczną, czy niepubliczną.

Przepisy ustawy o CIT w obecnym brzmieniu nie przewidują limitu odliczenia wydatków na reklamę niepubliczną, dlatego ten warunek nie ma znaczenia prawnego.

[srodtytul]Decyduje związek z przychodem[/srodtytul]

Stanowisko wyrażone w przywołanej interpretacji zasługuje na aprobatę. Tego rodzaju wydatki należy bowiem traktować jako wydatki na reklamę produktów leczniczych, wykazujące pośredni związek z osiąganymi przez firmy farmaceutyczne przychodami.

Jednocześnie należy mieć na uwadze, że art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, zawierający wyliczenie wydatków nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów, nie wymienia wydatków związanych z wykonaniem decyzji GIF albo dostosowaniem przekazu reklamowego do wymagań określonych w przepisach prawa farmaceutycznego.

[srodtytul]Niezbędna korekta?[/srodtytul]

Zakwestionowanie działań reklamowych przez inspekcję farmaceutyczną nie powinno również rodzić konieczności skorygowania przez firmy farmaceutyczne rozliczeń podatkowych z tytułu CIT i VAT.

Jakkolwiek działania reklamowe mogły naruszać przepisy (co dopiero zostanie ostatecznie ustalone w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym), to jednak ewentualne stwierdzenie uchybień w tym zakresie nie powinno rzutować na rozliczenia dokonywane w przeszłości, w szczególności na traktowanie kosztów reklamy jako wskazanych w art. 16 ust. 1 pkt 66 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893 ]ustawy o CIT[/link] „poniesionych wydatków oraz wartości przekazanych rzeczy, praw lub wykonanych usług, wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy”.

[srodtytul]Ryzyko pozostaje[/srodtytul]

Należy jednak pamiętać, że w razie kontroli rozliczeń podatkowych firmy farmaceutycznej organy podatkowe mogą zaprezentować odmienne stanowisko i uznać, że zarówno wszelkie wydatki związane z reklamą sprzeczną z prawem farmaceutycznym, jak i koszty dostosowania reklamy do decyzji GIF lub wykonania tej decyzji nie powinny być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

W celu właściwego zarządzania ryzykiem podatkowym zalecane jest zatem podjęcie działań mających na celu identyfikację wydatków dotyczących zakwestionowanej przez GIF reklamy i wyjaśnienie wszelkich okoliczności sprawy.

Dopiero w drugim etapie, w zależności od ustaleń faktycznych, można rozważać wystąpienie z wnioskiem o interpretację indywidualną w celu potwierdzenia dopuszczalności potrącenia poniesionych wydatków jako pośrednio związanych z osiąganymi przez firmę farmaceutyczną przychodami.

[i]Autorka jest doradcą podatkowym, partnerem w Kancelarii Salans

Autor jest doktorem nauk prawnych w Katedrze Prawa Handlowego WPiA UW, aplikantem radcowskim w Kancelarii Salans [/i]