Świadczenia oddziału na rzecz spółki macierzystej nie są usługami w rozumieniu ustawy o VAT, a jedynie wewnętrznymi czynnościami realizowanymi w ramach jednego podmiotu. Dlatego oddział nie może odliczać VAT od zakupów związanych z tymi czynnościami.

Tak uznała[b] Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 17 listopada 2009 r. (IBPP2/443-677/ 09/BW)[/b].

Spółka będąca oddziałem zagranicznego przedsiębiorstwa świadczy usługi informatyczne kontrahentom krajowym a także swojej jednostce macierzystej. Nie wystawia dla niej faktur VAT. Dokonywane są jedynie rozliczenia wewnętrzne, mające na celu ustalenie przychodów i kosztów oddziału. Kontrahentom krajowym wystawiane są faktury.

Zdaniem spółki może ona odliczać VAT od całości zakupów, tj. zarówno związanych ze sprzedażą krajową, jak i tych związanych z „usługami” świadczonymi jednostce macierzystej.

Organ podatkowy nie zgodził się z tym. Stwierdził, że analiza przepisów [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172827]ustawy o VAT[/link] i [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=C85086C179AB7D978B97748BBB0C31FB?id=236773]ustawy o swobodzie działalności gospodarczej[/link] prowadzi do wniosku, że [b]choć oddział posiada samodzielność organizacyjną, to nie jest odrębnym od jednostki macierzystej podmiotem, jest jej częścią i nie może prowadzić działalności gospodarczej we własnym imieniu i na własny rachunek.[/b]

Natomiast rejestracja oddziału dla celów VAT jest jednoznaczna z rejestracją przedsiębiorcy zagranicznego.

Oznacza to, zdaniem organu, że świadczone na rzecz jednostki macierzystej „usługi” są tzw. czynnościami wewnątrzzakładowymi, wykonywanymi w ramach jednego podmiotu. Tym samym nie spełniają zawartej w ustawie o VAT definicji świadczenia usług.

W konsekwencji oznacza to, że oddziałowi nie przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego przy zakupach towarów i usług wykorzystywanych do świadczenia usług dla jednostki macierzystej. Spółka może jednak odliczyć podatek naliczony od pozostałych zakupów związanych z usługami, które świadczy krajowym kontrahentom, jeżeli spełnione są warunki określone w ustawie o VAT.

[i]Autorka jest konsultantką w Zespole Zarządzania Wiedzą Podatkową PricewaterhouseCoopers[/i]

[ramka][b]Komentuje Maciej Jaworowski, starszy konsultant w Dziale Prawnopodatkowym PricewaterhouseCoopers:[/b]

Konkluzja tej interpretacji stoi w sprzeczności z podstawową zasadą neutralności VAT dla przedsiębiorcy i jest niezgodna zarówno z polskimi przepisami, jak i z prawem wspólnotowym.

Punktem wyjścia do zawartych w niej rozważań jest prawidłowe i ugruntowane w orzecznictwie stwierdzenie, że czynności pomiędzy spółką matką a jej oddziałem nie podlegają VAT, bo z punktu widzenia prawa są dokonywane w ramach jednego podmiotu.

Opierając się na tej tezie, organ dokonał jednak niedopuszczalnego uproszczenia, co doprowadziło do nieprawidłowych wniosków. Stwierdził mianowicie, że skoro prawo do odliczenia VAT przysługuje, gdy zakupy, z których ten podatek wynika, są wykorzystane do czynności opodatkowanych VAT, a tzw. czynności wewnątrzzakładowe nie podlegają opodatkowaniu, to VAT od zakupów wykorzystywanych na potrzeby takich czynności nie podlega odliczeniu.

Choć na pierwszy rzut oka ta konkluzja może wydawać się prawidłowa, nie uwzględnia przyczyny braku opodatkowania czynności „wewnątrzzakładowych”. Jest nią fakt, że spółka macierzysta i jej oddział są z punktu widzenia systemu VAT jednym i tym samym podatnikiem. W efekcie rozliczenia między spółką matką a oddziałem nie są transakcjami, które mogłyby podlegać opodatkowaniu (nie da się zawrzeć transakcji z samym sobą), jednocześnie jednak trudno jest mówić o wykorzystaniu zakupów wyłącznie dla celów takich „transakcji”.

Skoro bowiem oddział i spółka macierzysta są jednością, to zakupy poczynione przez oddział należy postrzegać nie jako dokonywane tylko na potrzeby jego działalności, ale także na potrzeby działalności spółki matki. Stąd, gdy zostaną wykorzystane do czynności wykonywanych na rzecz spółki macierzystej, kluczową kwestią (o której nie ma mowy w omawianej interpretacji) jest charakter działalności spółki matki.

Jeżeli jest to działalność opodatkowana VAT, to oddziałowi (będącemu formą działalności spółki matki na terytorium Polski) przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego przy zakupach w Polsce.

Taki wniosek wynika wprost z art. 86 ust. 8 ustawy o VAT i z art. 169 pkt a) 112 dyrektywy, zgodnie z którymi podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego przy zakupach, jeżeli dotyczą czynności wykonanych za granicą, a czynności takie dawałyby prawo do odliczenia VAT, gdyby były wykonane w kraju (przy zachowaniu wymogów dokumentacyjnych).[/ramka]