Przeważnie pośrednicy będący polskimi podatnikami VAT stosują dla swoich usług zerową stawkę VAT. Jest to możliwe tylko wtedy, gdy wartość usługi pośrednictwa zostanie włączona przez importera do podstawy opodatkowania VAT importowanych towarów.

Co więcej pośrednik musi mieć dokumenty potwierdzające włączenie przez usługobiorcę wartości świadczonych przez niego usług pośrednictwa do wartości importowanych towarów.

Dlatego zdarzają się pośrednicy, którzy wolą opodatkować swoje usługi stawką 22 proc. i uniknąć dodatkowych obowiązków dokumentacyjnych związanych ze stosowaniem zerowej stawki. Jednak to, co jest uproszczeniem rozliczeń dla pośrednika, może znacząco skomplikować rozliczenia usługobiorcy.

[srodtytul]Prowizja w podstawie opodatkowania[/srodtytul]

Polski importer usług z reguły płaci pośrednikowi wynagrodzenie w formie prowizji. Organy celne twierdzą, że wartość takiej prowizji powinna być włączona do podstawy opodatkowania importu towarów. Zgodnie bowiem z uregulowaniami [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172827]ustawy o VAT[/link] podstawę opodatkowania importu towarów stanowi wartość celna powiększona o należne cło.

[wyimek]Skoro przedsiębiorca ponosi koszt podatku naliczonego przy transakcji dwa razy, to powinien mieć także prawo do dwukrotnego odliczenia: raz z faktury wystawionej przez pośrednika i drugi raz przy rozliczeniu importu towarów[/wyimek]

Co do zasady prowizje związane z importem towarów włączane są do wartości celnej. Wyjątek stanowi prowizja agenta zakupu (czyli, uproszczając, pośrednika zakupu, który jest upoważniony do zawierania umów handlowych w imieniu importera), która jednak jest także włączana do podstawy opodatkowania importu towarów, pomimo wyłączenia jej z wartości celnej.

Co więcej, zdaniem organów celnych, obowiązek włączenia prowizji pośrednika do podstawy opodatkowania importu (czy to w ramach wartości celnej, czy poza nią) jest niezależny od opodatkowania usługi pośrednictwa przez krajowego pośrednika, mimo że konsekwencją przyjęcia takiej interpretacji przepisów jest dwukrotne opodatkowanie VAT tej samej usługi.

[srodtytul]Dodatkowe obciążenie przy stawce 22 proc.[/srodtytul]

W sytuacji gdy pośrednik opodatkował taką usługę zerową stawką VAT, włączenie prowizji do postawy opodatkowania importu towarów nie będzie niosło ze sobą dodatkowych obciążeń finansowych dla importera. Co jednak, gdy importer otrzymał od pośrednika fakturę dokumentującą usługi opodatkowane stawką 22 proc. VAT?

Jeśli także i w takim wypadku zastosuje się do wykładni organów celnych, usługa pośrednictwa zostanie podwójnie opodatkowana: raz przez naliczenie 22 proc. VAT do wartości tej usługi (prowizji) przez usługodawcę (pośrednika) i drugi raz przez zaliczenie tej wartości do podstawy opodatkowania w imporcie towarów i opodatkowanie jej przez importera.

[srodtytul]Dwukrotne odliczenie?[/srodtytul]

Wyjściem z takiej sytuacji mogłoby być przyjęcie, że skoro podatnik ponosi koszt podatku naliczonego przy transakcji dwa razy, to ma także prawo do dwukrotnego odliczenia: pierwszy raz przez odliczenie podatku naliczonego wykazanego na fakturze VAT wystawionej przez pośrednika, drugi raz przez odliczenie całego podatku VAT naliczonego przy rozliczeniu importu towarów.

W efekcie transakcja, pomimo dwukrotnego opodatkowania, pozostałaby neutralna dla podatnika.

Biorąc jednak pod uwagę profiskalne podejście organów celnych i skarbowych, należy liczyć się z możliwością zakwestionowania takiej praktyki.

[srodtytul]Zasada neutralności musi być respektowana[/srodtytul]

Moim zdaniem jednak negacja takiego sposobu rozliczenia byłaby nieuprawniona. Naruszyłaby bowiem jedną z podstawowych zasad podatku od wartości dodanej, czyli zasadę neutralności. Zgodnie z nią podatnik niebędący konsumentem nie może ponosić ekonomicznego ciężaru podatku VAT.

System odliczeń podatku ma na celu całkowite uwolnienie przedsiębiorcy od obciążeń z tytułu VAT. Tezy te znalazły wielokrotnie potwierdzenie zarówno w orzecznictwie polskich sądów administracyjnych, jak i Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Ponieważ prawo do odliczenia podatku naliczonego jest podstawowym prawem podatnika, może być ograniczane jedynie w ściśle określonych przypadkach. Opisana sytuacja nie została wskazana w przepisach dotyczących ograniczenia prawa do odliczenia, należy zatem przyjąć, że w tym wypadku podatnik ma prawo do dwukrotnego odliczenia.

[i]Autorka jest doradcą podatkowym w Accreo Taxand sp. z o.o.[/i]