Pracownik nie zapłaci podatku od darmowych studiów, kursów i szkoleń

Dokształcanie pracowników na koszt pracodawcy nie skutkuje powstaniem u nich przychodu podlegającego opodatkowaniu.

[srodtytul]Ustawowe zwolnienie[/srodtytul]

W art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o PIT przewidziano, że wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych jest wartość świadczeń przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracownika, z wyjątkiem wynagrodzeń otrzymywanych za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnień z części dnia pracy, przysługujących pracownikom podejmującym naukę w szkołach lub podnoszącym kwalifikacje zawodowe w formach pozaszkolnych.

[srodtytul]Formy kształcenia[/srodtytul]

Użyte w art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o PIT sformułowanie „odrębne przepisy” obejmuje wiele aktów prawnych, z których wynika prawo pracownika do otrzymywania od pracodawcy świadczeń w związku z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego. Do tego katalogu zaliczyć można m.in.

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=DF2F8ED3C8CE4FF71AC30FA27CA6E2EE?id=72344]rozporządzenie ministra edukacji narodowej oraz ministra pracy i polityki socjalnej z 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (DzU nr 103, poz. 472 ze zm., dalej rozporządzenie z 1993 r.)[/link],

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4FDD84A99B39CFB6513AD17CBBBFD4DA?id=181080]rozporządzenie ministra edukacji i nauki z 3 lutego 2006 r. w sprawie uzyskiwania i uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych (DzU nr 31, poz. 216 ze zm., dalej rozporządzenie z 2006 r.)[/link], które uporządkowało sferę uzupełniania przez osoby dorosłe wiedzy ogólnej, umiejętności i kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych w ramach systemu oświaty.

Rozporządzenie z 2006 r. przewiduje cztery pozaszkolne formy kształcenia: kurs, kurs zawodowy, praktyka zawodowa, seminarium. W praktyce jednak pracownicy najczęściej podnoszą swoje kwalifikacje na studiach podyplomowych bądź szkoleniach organizowanych przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą w zakresie szkoleń, ale niebędące placówkami oświatowymi.

[srodtytul]Studia podyplomowe[/srodtytul]

Rozporządzenie z 2006 r. uchyliło część przepisów rozporządzenia z 1993 r., w tym § 8 zawierający przykładowy katalog pozaszkolnych form kształcenia, wymieniający m.in. studia podyplomowe. Zmiana ta spowodowała brak spójności w obowiązujących przepisach i problemy interpretacyjne. Podatnicy nabrali wątpliwości, czy dokształcanie pracownika na studiach podyplomowych a także na różnego rodzaju aplikacjach i kursach należy traktować jako pozaszkolną formę doskonalenia umiejętności, korzystającą ze zwolnienia od podatku.

[b]Wątpliwości te rozwiała interpretacja ogólna ministra finansów ( z 30 kwietnia 2008 r., DD3/-033/10/KDJ/08/173)[/b], w której minister podkreślił, że rozporządzenie z 2006 r. dotyczy form kształcenia osób dorosłych wyłącznie na poziomie wynikającym z ustawy o systemie oświaty. Regulacja ta nie obejmuje swym zakresem zagadnienia podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez osoby dorosłe będące pracownikami, w różnorodnych formach o charakterze pozaszkolnym organizowanych przez szerokie i zróżnicowane grono podmiotów na podstawie innych przepisów. Rozporządzenie z 1993 r. określa natomiast rodzaj i zakres świadczeń przysługujących pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe i poziom wykształcenia ogólnego w formach szkolnych i pozaszkolnych, zarówno organizowanych na podstawie rozporządzenia z 2006 r., jak i tych, które mogą być organizowane na podstawie innych, niż ustawa o systemie oświaty, przepisów.

Zdaniem MF „nie ma przeszkód do stosowania zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy, do świadczeń otrzymanych przez pracowników w związku z podjęciem przez nich studiów podyplomowych – bez względu na formę, w jakiej pracownik podejmuje te studia, tj. szkolną lub pozaszkolną”.

[srodtytul]Akredytacja to już nie problem[/srodtytul]

Kwestią, która budziła szczególne wątpliwości, było opłacanie pracownikom różnego rodzaju kursów, szkoleń czy warsztatów, których organizatorzy nie posiadali tzw. akredytacji, o której mowa w rozporządzeniu z 2006 r.

Jeszcze w ubiegłym roku organy podatkowe prezentowały jednolite stanowisko, że brak akredytacji po stronie organizatora szkolenia pozbawia pracownika zwolnienia z podatku. Obecnie problem ten został rozstrzygnięty na korzyść podatników, z pewnością także ze względu na korzystne w tej materii orzecznictwo sądowe [b](por. wyrok WSA w Warszawie z 31 stycznia 2008 r., III SA/Wa 1915/07; wyrok WSA w Gliwicach z 2 lipca 2008 r., I SA/Gl 216/08)[/b].

W orzecznictwie podkreśla się, że nie można pojęcia „odrębnych przepisów” użytego w art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o PIT ograniczać wyłącznie do wspomnianych dwóch rozporządzeń. Istnieją bowiem grupy zawodowe (przykładowo żołnierze, pracownicy służby cywilnej), dla których zagadnienia z zakresu podnoszenia kwalifikacji zawodowych regulują odmienne od wspomnianych dwóch rozporządzeń przepisy.

W konsekwencji podjęcie przez pracownika nauki na koszt pracodawcy w formie, która nie jest wymieniona w ww. rozporządzeniach, pozwala na skorzystanie ze zwolnienia podatkowego. Jak słusznie zauważył warszawski WSA, „przepis (art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o PIT – przyp. aut.) odnosi się do rodzaju przyznanych świadczeń, a nie do podmiotu, który prowadzi szkolenie. Rozporządzenie ministra edukacji i nauki z 3 lutego 2006 r. reguluje natomiast sposób prowadzenia pozaszkolnych form kształcenia”.

[srodtytul]Minister potwierdza[/srodtytul]

Do tej kwestii także odniósł się minister finansów we wspomnianej już interpretacji ogólnej. Wynika z niej, że akredytacja jest jedynie swoistym certyfikatem poziomu kształcenia prowadzonego w danej placówce, w zakresie systemu oświaty. Tymczasem wielu organizatorów szkoleń prowadzi swoją działalność opierając się na innych niż system oświaty regulacjach, oferując dokształcanie w zakresie wykraczającym poza system oświaty. Nie mają oni obowiązku uzyskiwania akredytacji i nie wszyscy mogą się o akredytację ubiegać. Art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o PIT nie uzależnia natomiast stosowania określonego w nim zwolnienia podatkowego od posiadania akredytacji przez organizatora szkoleń. Dlatego posiadanie bądź nie akredytacji przez organizatora szkolenia pozostaje bez wpływu na prawo do korzystania ze zwolnienia od podatku świadczeń przyznanych pracownikowi na podstawie odrębnych przepisów w związku z jego dokształcaniem.

[srodtytul]MBA także bez daniny[/srodtytul]

Podobnymi kryteriami należy kierować się także, oceniając skutki podatkowe sfinansowania pracownikowi studiów MBA. Program ten, skierowany głównie do menedżerów firm bądź kandydatów na menedżerów, jest organizowany przez polskie uczelnie we współpracy z uczelniami zagranicznymi. W wielu sytuacjach firmy decydują się również na pokrycie kosztów takiego kursu organizowanego wyłącznie przez uczelnię zagraniczną. Wówczas nie znajdą zastosowania przepisy wspomnianych rozporządzeń, gdyż odnoszą się one do podmiotów wymienionych w ustawie o systemie oświaty.

Pamiętając jednak o tym, że „odrębne przepisy”, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o PIT, to nie tylko powołane dwa rozporządzenia, uznać należy, że podejmowanie na koszt pracodawcy studiów w ramach programów organizowanych przez zagraniczne uczelnie nie powinno skutkować opodatkowaniem otrzymanego przez pracownika świadczenia.

[b]Potwierdza to interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 28 lipca 2008 r. (ILPB1/415-320/08-6/RP)[/b], zgodnie z którą „w przypadku sfinansowania pracownikom przez wnioskodawcę uczestnictwa w programach doskonalących wiedzę, takich jak MBA, spółka nie ma obowiązku poboru zaliczki na podatek od tych świadczeń, gdyż opłaty te korzystają ze zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o PIT. Programy te są prowadzone przez krajowe i zagraniczne instytucje, niebędące uczelniami wyższymi (np. Canadian International Management Institute ICAN), a zatem nie są to podmioty wymienione w ustawie o systemie oświaty (…). Zgodnie z odrębnymi przepisami, tj. wskazanymi wcześniej przepisami kodeksu pracy, wnioskodawca ma obowiązek szkolenia pracowników i podnoszenia ich kwalifikacji. Ponadto żaden z przepisów kodeksu pracy nie wskazuje dodatkowych warunków, od których w świetle art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o PIT uzależnione byłoby zwolnienie z opodatkowania podatkiem od osób fizycznych. Biorąc powyższe pod uwagę jak również fakt, iż koszt studiów ponoszony przez spółkę ma na celu zwiększenie jej przychodów (poprzez podniesienie kwalifikacji pracownika), uznać należy, że opłata za studia nie będzie stanowiła przychodu pracownika”.

[srodtytul]Korzyść dla pracodawcy[/srodtytul]

Na koniec warto dodać, że sfinansowanie jakiejkolwiek formy szkolenia czy dokształcania pracownika, jeżeli jest tematycznie związane z pełnioną przez pracownika funkcją, nie może skutkować dla niego negatywnymi konsekwencjami w postaci dodatkowego obciążenia podatkiem dochodowym. Pracodawca inwestuje w kształcenie pracownika w celu zwiększenia swoich przychodów.

W końcu wydatki na szkolenia związane z bieżącym wykonywaniem pracy są naturalnym składnikiem procesu zatrudnienia i pracy. Ponoszenie wydatków na pracowników z tytułu szkoleń potrzebnych do wykonywania pracy leży, co do zasady, w interesie pracodawcy i w celu uzyskania przez niego przychodu. Nieuzasadnione byłoby zatem obciążanie pracownika z tego tytułu podatkiem dochodowym.

[i]Autorka jest doradcą podatkowym w Kancelarii Ożóg i Wspólnicy[/i]