To wnioski z wyroku NSA z 24 lipca 2008 r. (II FSK 599/07).
Spółka sprzedała prawo własności i prawo wieczystego użytkowania działek. Następnie zawarła umowę powierniczego przelewu wierzytelności, zgodnie z którą przelała na cesjonariusza należność za 50 proc. jej wartości. Drugą połowę zaliczyła natomiast, jako stratę, do kosztów podatkowych. Cesjonariusz nie zapłacił, w wyniku czego umowa straciła moc. Organy podatkowe stwierdziły, że nie została spełniona przesłanka z art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT, ponieważ spółka nie zaliczyła wierzytelności do przychodów należnych w myśl art. 12 ust. 3. Z tego powodu nie można było uznać straty ze sprzedaży wierzytelności za koszt uzyskania przychodu.
Spółka złożyła skargę do WSA w Gliwicach, który utrzymał w mocy niekorzystne dla niej rozstrzygnięcie.
Sprawa trafiła do NSA. Sąd stwierdził, że organy podatkowe prawidłowo odmówiły uznania za koszty strat ze sprzedaży wierzytelności poniżej jej wartości, ponieważ kwota należna nie została wcześniej zaliczona do przychodów spółki. Podkreślono także, że dopiero w momencie zapłaty przez nabywcę umówionej ceny możliwe jest ustalenie straty na sprzedaży wierzytelności, którą będzie różnica między wartością wierzytelności netto a faktycznie uzyskanym przychodem z jej sprzedaży. W omawianej sprawie spółka nie otrzymała zapłaty od nabywcy wierzytelności, nie poniosła zatem straty.
Zespół Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte
W przedstawionej sprawie spółka nie zaliczyła do przychodów podatkowych kwot należnych ze sprzedaży nieruchomości oraz prawa wieczystego użytkowania działek. W konsekwencji organy podatkowe nie zgodziły się na zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów straty ze zbycia wierzytelności. Sąd wskazał art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT, zgodnie z którym nie uważa się za koszty straty z odpłatnego zbycia wierzytelności, chyba że takie wierzytelności były zarachowane jako przychód należny.
Jak stwierdził sąd, brak ujęcia przychodu należnego powoduje, że nie można wykazać straty podatkowej ze sprzedaży wierzytelności, także w przypadku gdy później organ podatkowy w toku postępowania ustalił powyższy przychód.
Warto zauważyć, że w konsekwencji spółka musiała wykazać przychód, którego faktycznie nie uzyskała, bez możliwości uwzględnienia straty na sprzedaży wierzytelności.
Ponadto sąd zauważył, że strata może powstać jedynie w sytuacji, gdy dojdzie do zapłaty ceny za zbywaną wierzytelność. Dopiero bowiem w tym momencie możliwe jest ustalenie wysokości straty. Wprawdzie w analizowanym przypadku umowa wygasła, zatem mogą powstać wątpliwości, czy strata mogła powstać, niemniej jednak konkluzje wyciągnięte przez sąd w tym zakresie nie wynikają wprost z literalnego brzmienia przepisów ustawy o CIT.
Powyższe wnioski wskazują jednak, że kwestie podatkowe nie powinny być pomijane przy ustalaniu polityki zarządzania należnościami w przedsiębiorstwach.
