Przywilej ten zarezerwowany jest tylko dla tych, którzy spełnią warunki określone w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym. Karta podatkowa przeznaczona jest, co do zasady, dla podatników prowadzących działalność usługową lub wytwórczą w niewielkim rozmiarze, skierowaną do ludności. Mogą ją wybrać przedsiębiorcy prowadzący działalność samodzielnie lub w ramach spółki cywilnej (wtedy opodatkowaniu kartą podlegają wszyscy wspólnicy).

Ubiegając się o tę formę opodatkowania, należy złożyć do naczelnika urzędu skarbowego formularz PIT-16 – wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej. Pozytywne rozpatrzenie wniosku uzależnione jest od spełniania przez podatnika kilku warunków. Przede wszystkim zgłoszona przez niego działalność gospodarcza musi być jedną z działalności wymienionych w przepisach o karcie, nie może być prowadzona poza terytorium Polski i musi być jedyną (z pewnym jednak wyjątkiem) działalnością prowadzoną przez podatnika.

Kolejny warunek dotyczy tego, by małżonek podatnika nie prowadził działalności w tym samym zakresie, a podatnik przy prowadzeniu swojej nie korzystał z usług osób niezatrudnionych na umowy o pracę oraz z usług innych przedsiębiorstw i zakładów, chyba ze chodzi o usługi specjalistyczne. W prowadzonej działalności podatnik nie może też wytwarzać wyrobów podlegających opodatkowaniu podatkiem akcyzowym.

Opodatkowania w formie karty nie wyklucza natomiast prowadzenie działalności w zakresie wytwarzania energii elektrycznej, w elektrowniach wodnych i wiatrowych, o mocy oddawanej do 5000 kilowatów, oraz wytwarzanie biogazu. Kartowiczem można być także, gdy osiągamy dodatkowo przychody z umów najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub leasingu. Jednak zarówno wytwarzanie energii, jak i przychody z wymienionych umów muszą być rozliczane w podatku dochodowym według zasad ogólnych.

Podatnicy, którzy uzyskają możliwość opodatkowania kartą podatkową, są zwolnieni z obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz podatkowej księgi przychodów i rozchodów, a także składania zeznań podatkowych i wpłacania zaliczek na podatek (wpłacają podatek i nie muszą robić po zakończeniu roku żadnych dodatkowych rozliczeń, tylko złożyć PIT-16A z wykazaną kwotą zapłaconych i odliczonych składek na ubezpieczenie).

Podatnicy ci muszą jednak prowadzić – o ile zatrudniają pracowników – tzw. ewidencję zatrudnienia (nie dotyczy to prowadzących parkingi) oraz wystawić na żądanie klienta rachunki lub faktury, stwierdzające sprzedaż wyrobu, towaru lub wykonanie usługi. Kopie wystawionych dowodów księgowych przechowują przez pięć lat podatkowych, licząc od końca roku, w którym je wystawili.

Wysokość miesięcznej stawki podatku dochodowego w formie karty podatkowej uzależniona jest przede wszystkim od rodzaju prowadzonej działalności, wielkości miejscowości, w której działalność jest prowadzona, oraz ilości zatrudnianych i pomagających osób. Ustawodawca podał w ustawie nazwy i zakres poszczególnych rodzajów działalności, których wykonywanie uprawnia do opodatkowania w formie karty podatkowej. Jest wśród nich 95 rodzajów działalności usługowych lub wytwórczo-usługowych (m.in. usługi kowalskie, zegarmistrzowskie, krawieckie, w zakresie lakiernictwa, kominiarstwo, ważenie osób) oraz usługi parkingowe i inne usługi, gdzie indziej w załączniku niewymienione. Odrębnie wymienione i opisane są jeszcze inne rodzaje działalności, w tym usługi w zakresie handlu detalicznego żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi oraz kwiatami, usługi w zakresie handlu detalicznego artykułami nieżywnościowymi, gastronomia, usługi transportowe, usługi rozrywkowe, sprzedaż posiłków domowych w mieszkaniach, wolne zawody – świadczenie usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego, wolne zwody – świadczenie usług weterynaryjnych, opieka domowa nad dziećmi i osobami chorymi, usługi edukacyjne w zakresie udzielania lekcji na godziny, usługi wykonywane przez rolników i inne osoby fizyczne, prowadzących jednocześnie gospodarstwo rolne.

Miesięczne stawki podatku w formie karty podatkowej ustalane są przez naczelnika urzędu skarbowego na podstawie kwot podanych w ustawie. Mogą one być obniżone, jeżeli podatnik przekroczył 60 lat lub jest osobą nie w pełni sprawną. Na obligatoryjne obniżenie stawki mogą również liczyć ci podatnicy, którzy są zatrudnieni na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy a usługi opodatkowane kartą świadczą samodzielnie.

Na zmniejszenie płaconego podatku wpływa także zatrudnienie pracowników będących osobami, w stosunku do których orzeczono co najmniej lekki stopień niepełnosprawności.

W rozmiarze niespotykanym przy innych formach opodatkowania wymiar karty podatkowej podlega subiektywnej ocenie organu podatkowego. Naczelnik urzędu skarbowego ma prawo obniżać lub podwyższać ustawowe stawki, według bardzo ogólnych reguł podanych w ustawie (m.in. gdy zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek).

Jeśli podatnik zgłosi do urzędu skarbowego przerwę w prowadzeniu działalności gospodarczej trwającą nieprzerwanie co najmniej dziesięć dni, jego podatek ulega zmniejszeniu o iloczyn liczby dni przerwy i 1/30 miesięcznego zobowiązania. Uzyskanie tego zwolnienia uzależnione jest jednak od odpowiedniego zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego. Zawiadomienie o przerwie należy złożyć najpóźniej w dniu jej rozpoczęcia. O ponownym rozpoczęciu działalności należy poinformować najpóźniej w dniu poprzedzającym zakończenie przerwy. Gdy przerwa spowodowana jest chorobą, wystarczające jest zawiadomienie o okresie przerwy – wynikającym ze zwolnienia lekarskiego – dokonane w dniu ponownego rozpoczęcia działalności.

Samo otrzymanie decyzji ustalającej wysokość karty podatkowej nie oznacza jeszcze, że podatnik może zapomnieć o przestrzeganiu terminów czy warunków, od których uzależnione jest korzystanie z tej formy opodatkowania. Prawo do korzystania z karty podatkowej można bowiem utracić. Nastąpi to wtedy, gdy przedsiębiorca:

-Poda we wniosku o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej dane niezgodne ze stanem faktycznym, powodujące nieuzasadnione zastosowanie opodatkowania w tej formie bądź ustalenie wysokości podatku w kwocie niższej od należnej lub

-Prowadzi nierzetelnie (niezgodnie ze stanem faktycznym) ewidencję zatrudnienia bądź, mimo obowiązku, nie prowadzi tej ewidencji, a stwierdzony stan zatrudnienia jest wyższy od zgłoszonego naczelnikowi urzędu skarbowego albo

-Nie zawiadomi naczelnika urzędu skarbowego o zmianach powodujących utratę warunków do opodatkowania kartą podatkową lub mających wpływ na podwyższenie wysokości podatku (w terminie siedmiu dni od dnia powstania okoliczności powodujących zmiany) bądź w zawiadomieniu poda dane w tym zakresie niezgodne ze stanem faktycznym lub

-W rachunku bądź fakturze stwierdzających sprzedaż wyrobu, towaru lub wykonanie usługi poda dane istotnie niezgodne ze stanem faktycznym.

Konsekwencją zaistnienia jednej z wymienionych sytuacji jest stwierdzenie nieważności decyzji ustalającej wysokość karty podatkowej. To powoduje, że podatnik nie tylko obowiązany jest płacić podatek dochodowy na ogólnych zasadach przez cały rok, ale jeszcze dodatkowo musi założyć właściwe księgi (podatkową księgę przychodów i rozchodów lub księgi rachunkowe) od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym doręczono mu decyzję stwierdzającą wygaśnięcie decyzji ustalającej wysokość podatku w formie karty.

PIT-16, czyli wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej, przedsiębiorca składa właściwemu dla niego naczelnikowi urzędu skarbowego do 20 stycznia roku podatkowego (w tym roku do 21 stycznia, bo 20 wypada w niedzielę, termin zatem zostaje przesunięty). Gdy podatnik rozpoczyna działalność w trakcie roku, PIT-16 składa przed rozpoczęciem działalności. W razie prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej wniosek o opodatkowanie w formie karty podatkowej składa jeden ze wspólników.

Jeśli do 20 stycznia danego roku podatkowego przedsiębiorca nie zgłosi likwidacji działalności gospodarczej lub nie wybierze innej formy opodatkowania, przyjmuje się, że prowadzi nadal działalność opodatkowaną w tej formie.

Podatnicy opłacający kartę podatkową powinni zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego o zmianach, jakie zaszły w odniesieniu do stanu faktycznego podanego we wniosku o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej, które:

-Powodują utratę warunków do opodatkowania w tej formie,

-Mają wpływ na wysokość karty podatkowej.

W tym drugim wypadku podatnik powinien poinformować zwłaszcza o zmianie stanu zatrudnienia, miejsca prowadzenia działalności, rodzaju i jej zakresu. Podatnik powinien informować również o zmianie liczby stanowisk na parkingu oraz liczby i rodzaju urządzeń przy prowadzeniu usług rozrywkowych. Zawiadomienie potrzebne jest również wtedy, gdy zmieni się liczba godzin przeznaczonych na wykonywanie wolnego zawodu w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego oraz wolnego zawodu w zakresie usług weterynaryjnych. Podobnie jest wtedy, gdy zmiany dotyczą liczby godzin sprawowania opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi, a także liczby godzin przeznaczonych na udzielanie lekcji.

Autor jest doradcą podatkowym w kancelarii TAX s.c. w Lublinie