Koniec niższej stawki VAT na wodociągi i drogi

Rz: Unia Europejska zgodziła się, aby Polska pozostawiła jeszcze na trzy lata 7-proc. VAT na całe budownictwo mieszkaniowe. Czy będą obowiązywały te same zasady co przed 1 stycznia 2008 r.?

Witold Modzelewski: Niestety, nie. Decyzja ta została wprowadzona do polskiego prawa poprzez zmianę rozporządzenia ministra finansów w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT. Nie przewiduje ona jednak tak szerokiej możliwości stosowania 7-proc. stawki VAT jak obowiązujące do końca ubiegłego roku przepisy przejściowe zawarte w ustawie o VAT.

Na czym polegają różnice?

Podstawowa dotyczy infrastruktury towarzyszącej budownictwu mieszkaniowemu, np. wodociągów, kanalizacji czy dróg. Do końca ubiegłego roku ich wytworzenie korzystało z 7-proc. stawki, od 1 stycznia już nie.Dlaczego nie zdecydowano się na pozostawienie dotychczasowych rozwiązań?Najprawdopodobniej związane jest to z formą wprowadzenia obniżonej stawki. Gdyby zrobiono to w ustawie, przedłużając okres obowiązywania dotychczasowych zasad, czyli zmieniając art. 146 ust. 1, problem byłby rozwiązany. Skoro wcześniej nikt tego przepisu nie zakwestionował, prawdopodobnie byłoby tak i teraz. W rozporządzeniu, czyli akcie prawnym niższej niż ustawa rangi, byłoby to już bardziej ryzykowne. Podejrzewam, że dlatego minister finansów nie chciał wziąć za przedłużenie odpowiedzialności.

Czy z ekonomicznego punktu widzenia ma to znaczenie? Przecież deweloper, dla którego wykonywane są te prace, odliczy 22 proc. VAT, a mieszkania będzie sprzedawał z 7-proc. podatkiem.

Jeśli infrastruktura jest zamawiana i finansowana przez dewelopera, to rzeczywiście zmiana ta nie zwiększy obciążeń dla klienta. Często jednak tego typu prace wykonywane są na zlecenie gmin lub innych podmiotów sfery budżetowej. One zaś nie wykonują czynności opodatkowanych, więc nie odzyskają podatku wynikającego z otrzymanych faktur. W takich sytuacjach wzrost stawki VAT musi rzutować na poziom ceny brutto.

Według jakiej stawki będzie opodatkowana np. budowa wodociągu, jeśli część prac wykonano w 2007 r., a część będzie wykonana później?

Zgodnie z art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. d ustawy o VAT przy pracach budowlanych obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia, licząc od dnia wykonania usług. Zasada ta ma również zastosowanie do usług przyjmowanych częściowo, których odbiór jest dokonywany na podstawie protokołów zdawczo-odbiorczych. W praktyce są one zwykle spisywane na 31 grudnia. Artykuł 19 ust. 13 pkt 2 lit. d ustawy o VAT, niestety, bywa różnie interpretowany. Niektóre organy podatkowe twierdzą, że jeśli protokół został spisany 31 grudnia, to obowiązek podatkowy powstanie po 30 dniach i nie ma znaczenia, kiedy wystawiono fakturę. Z przepisu to jednak nie wynika. Stanowi on przecież, że obowiązek podatkowy powstaje nie później niż 30. dnia. Jeśli wcześniej zostanie wystawiona faktura, to ten dzień jest więc datą powstania obowiązku podatkowego. Firma, która po podpisaniu 31 grudnia protokołu zdawczo-odbiorczego tego samego dnia wystawiła fakturę, miała więc prawo do zastosowania 7-proc. stawki. Jeśli dokument sprzedaży wystawiony jest później, usługa powinna być opodatkowana 22-proc. VAT. Moment wykonania świadczenia nie ma zatem decydującego znaczenia. Jest to bowiem inna sytuacja niż ta, która wystąpiła 1 maja 2004 r. Wtedy minister finansów uznał, że usługi wykonane do końca kwietnia powinny być opodatkowane według obowiązujących wtedy stawek i przepisów. Było to jednak uzasadnione tym, że od 1 maja 2004 r. weszła w życie nowa ustawa o VAT, która wprowadziła nowy podatek, a między nimi nie było generalnej sukcesji. Obecnie mamy do czynienia tylko ze zmianą przepisów dotyczących tego samego podatku.

A jak jest opodatkowana płatność dokonana z góry przez inwestora?

Nie ma już żadnych wątpliwości: obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty. Jeśli wykonawca dostał pieniądze do końca ubiegłego roku, to na fakturze stosuje 7-proc. stawkę. Nawet jeżeli wystawi ją już w 2008 r.

Jak będą wystawiane obecnie faktury np. za duże domy jednorodzinne niemieszczące się w definicji budownictwa społecznego? Jaką podstawę prawną należy w nich podać?

Rozporządzenie obniża stawkę tylko w zakresie, w jakim nie robi tego ustawa. Oznacza to, że na fakturze za dom powyżej 300 mkw. lub mieszkanie większe niż 150 mkw. muszą być podane dwie podstawy prawne. Minister finansów nie miał bowiem prawa w rozporządzeniu zawiesić stosowania przepisów ustawy. Dlatego musiał zastosować taką nietypową konstrukcję przepisów. Gdyby obniżoną stawkę wprowadzono bezpośrednio do ustawy, nie byłoby także tego problemu.