[b]Czy zwolnienie przysługuje jednak, jeśli pośrednik wykonuje czynności na rzecz innego podmiotu niż towarzystwo ubezpieczeniowe?[/b]
Zapytał o to jeden z czytelników. Ma wątpliwości, czy agent jest zwolniony z VAT, jeśli wystawia faktury tytułem prowizji na podmiot, który świadczy zakładowi ubezpieczeń usługi rozliczania składki. Jego zdaniem agent może wykonywać usługi pośrednictwa tylko na rzecz zakładu ubezpieczeń.
Przypomnijmy, że zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym polega ono na wykonywaniu za wynagrodzeniem czynności faktycznych lub prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia. Pośrednik pozyskuje klientów, wykonuje czynności przygotowawcze zmierzające do podpisania umów ubezpieczenia, zawiera te umowy oraz uczestniczy w ich administrowaniu.
Czy może podpisać umowę pośrednictwa z innym podmiotem niż zakład ubezpieczeń? Działa przecież w jego imieniu. Tak wynika z art. 12 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Mówi on, że zakład ubezpieczeń udziela agentowi pełnomocnictwa do dokonywania w jego imieniu czynności agencyjnych.
Jak podkreśla się w doktrynie, jedną ze stron umowy o agencyjne pośrednictwo ubezpieczeniowe musi być zakład ubezpieczeń, a kontrahentem tego zakładu powinien być przedsiębiorca wykonujący działalność agencyjną, który ponadto musi mieć wpis do rejestru agentów ubezpieczeniowych (T. Wiśniewski, „Wybrane cywilnoprawne aspekty nowego uregulowania agencyjnego pośrednictwa ubezpieczeniowego”, Przegląd Sądowy 1/2004, s. 23).
– Agent ubezpieczeniowy może z kolei podpisać umowę z inną osobą, tzw. subagentem – mówi Krzysztof Hejduk, doradca podatkowy ze spółki KPT. – Nie jest to jednak klasyczna umowa agencyjna, gdyż na zawarcie takiej nie pozwala art. 12 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Subagent wykonuje z reguły czynności pomocnicze, które co do zasady powinny być zwolnione od VAT (szerzej na ten temat pisaliśmy w DF z 22 listopada 2007 r.).
Wydaje się jednak, że w opisanym przez czytelnika przypadku mamy do czynienia z inną konstrukcją. Agent, chociaż działa w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń (bo inaczej nie może), rozlicza się z firmą, która tylko administruje składkami. Czy jego działalność jest zwolniona z VAT? Z poz. 3 załącznika nr 4 do ustawy o VAT wynika, że zwolnienie obejmuje usługi pośrednictwa finansowego (symbol PKWiU sekcja J poz. 65 – 67). Mieszczą się tu także usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego. Wyjątek to usługi doradztwa ubezpieczeniowego oraz wyceny dla towarzystw ubezpieczeniowych (PKWiU ex 67.20.10-00.20, -00.30).
Z kolei wyjątek od wyjątku to usługi świadczone przez zakład ubezpieczeń (w rozumieniu przepisów o działalności ubezpieczeniowej) oraz przez podmioty działające w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń.
– [b]Jeśli agent zajmuje się pośrednictwem ubezpieczeniowym, przysługuje mu zwolnienie[/b] – wyjaśnia Krzysztof Hejduk. – Powinien mieć pełnomocnictwo od firmy ubezpieczeniowej i w jej imieniu zawierać umowy. Sam fakt wypłaty wynagrodzenia przez inny podmiot, który nie jest nabywcą usługi, a jedynie przekazuje pieniądze, nie powinien zmieniać jej klasyfikacji. Trzeba jednak dokładnie przeanalizować umowę pomiędzy agentem i firmą wypłacającą mu wynagrodzenie w celu potwierdzenia, że jest ona zgodna z ustawą o pośrednictwie ubezpieczeniowym. W innym wypadku istnieje ryzyko uznania przez urząd skarbowy, że usługi agenta nie są pośrednictwem ubezpieczeniowym. W konsekwencji nie będą zwolnione z VAT.