Ma to związek z nową definicją dotacji. Dzięki niej zwolnione może być wsparcie udzielane w ramach nowych programów operacyjnych.

W związku z opóźnieniem harmonogramu wdrażania programów operacyjnych na lata 2007 – 2013 rozdział nowej puli środków finansowych z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej na rzecz beneficjentów jeszcze się nie rozpoczął. Prace nad wdrożeniem nowych programów dobiegają jednak końca, przedsiębiorców ubiegających się o wsparcie może więc zainteresować sprawa jego opodatkowania.

W poprzednim okresie, czyli w latach 2004 – 2006, opodatkowanie dotacji budziło spore kontrowersje. W szczególności szerokim echem wśród przedsiębiorców oraz urzędów skarbowych odbiło się stanowisko, jakie zajął minister finansów w kwestii opodatkowania dotacji z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej.

W piśmie z 30 sierpnia 2006 r. (DD6-8213-8/06/DZ/412) minister stwierdził, że wsparcie z funduszy strukturalnych nie korzysta ze zwolnienia przewidzianego dla pomocy otrzymanej ze środków bezzwrotnej pomocy z budżetu Unii Europejskiej, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 23 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej updop) oraz art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof). Jego zdaniem wsparcie udzielane w ramach programów pomocowych dostępnych w latach 2004 – 2006, na etapie przekazywania ich beneficjentowi, pochodzi ze środków pożyczonych z budżetu państwa na prefinansowanie tych programów i tym samym nie jest bezzwrotną pomocą z budżetu UE. A tylko takie pochodzenie warunkuje skorzystanie ze zwolnienia.

Oceniając skutki podatkowe otrzymania wsparcia przez beneficjentów, minister odniósł się również do kwalifikacji podatkowej środków pochodzących z budżetu krajowego, stanowiących wkład krajowy w finansowanie programów pomocowych. Jego zdaniem wsparcie udzielane w ramach programów pomocowych w części sfinansowanej z budżetu państwa również nie korzysta ze zwolnienia – w tym wypadku dla dotacji. Nie jest to dotacja w rozumieniu ustawy o finansach publicznych (zarówno ustawy z 26 listopada 1998 r. obowiązującej do 31 grudnia 2005 r., jak i ustawy z 30 czerwca 2005 r. obowiązującej od 1 stycznia 2006 r.).

Skoro zatem wsparcie z funduszy strukturalnych nie jest zwolnione, to czy powinno być opodatkowane? W ocenie ministra, co do zasady, tak. Jeśli opodatkowane środki zostaną przeznaczone na zakup usług lub towarów, to wydatki na ten cel można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Jedynie, gdy wsparcie będzie przeznaczone na inwestycje, wydatki nie będą kosztem podatkowym (zgodnie z 16 ust. 1 pkt 1b i 1c updop oraz art. 23 ust. 1 pkt 1b i 1c updof). Otrzymane na ten cel środki nie będą więc przychodem podatkowym (zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 6a updop oraz art. 14 ust. 3 pkt 3a updof, które mówią, że do przychodów nie zalicza się zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów).

Interpretacja ta wzbudziła wiele kontrowersji wśród przedsiębiorców, którzy otrzymali wsparcie na przedsięwzięcia o charakterze nieinwestycyjnym (np. w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Rozwój zasobów ludzkich”). Tym bardziej że w ślad za ministrem analogiczne stanowisko zajęły urzędy skarbowe w interpretacjach wydawanych w indywidualnych sprawach.

Czy wsparcie otrzymane z funduszy strukturalnych w nowym okresie programowania powinno być kwalifikowane podatkowo zgodnie z ubiegłoroczną wykładnią ministra finansów? Przepisy podatkowe nie zmieniły się w tym zakresie. Zmieniła się jednak (29 grudnia 2006 r.) definicja dotacji w ustawie z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych. Zgodnie z jej art. 106 ust. 2 pkt 3a za dotację należy uznać m.in. wydatki budżetu państwa przeznaczone na realizację programów finansowanych z udziałem środków pochodzących z funduszy strukturalnych lub projektów realizowanych w ramach tych programów (tzw. dotacje rozwojowe).

Czy ten przepis nakazuje za dotację uznać zarówno wkład krajowy, jak i wkład z budżetu UE? Potwierdza to pośrednio uzasadnienie do nowelizacji ustawy o finansach publicznych wprowadzającej omawianą zmianę. Czytamy tam, że wszystkie środki, jakie otrzymuje Polska z UE, powinny być traktowane jako dochody budżetu państwa. W sytuacji gdy są one przeznaczone na finansowanie programów Unii Europejskiej, powinny być traktowane jako wydatki budżetu państwa.

Oznaczałoby to, że dotacją w rozumieniu znowelizowanej ustawy o finansach publicznych jest cała kwota wsparcia otrzymywanego w ramach programów operacyjnych, obejmująca zarówno wkład z budżetu UE, jak i wkład krajowy. Tak więc wydaje się, że dotacje przyznane w 2007 r. lub później powinny korzystać ze zwolnienia na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 47 updop oraz art. 21 ust. 1 pkt 129 updof. Gdyby dotacje były wypłacane za pośrednictwem agencji rządowych, mogłyby korzystać ze zwolnienia na podstawie o art. 17 ust. 1 pkt 48 updop oraz art. 21 ust. 1 pkt 47c updof. Wydatki sfinansowane bezpośrednio z przychodów wolnych od podatku na podstawie przepisów nie byłyby wówczas kosztem uzyskania przychodów.

Rozdział środków finansowych z funduszy strukturalnych na lata 2007 – 2013 jeszcze się nie rozpoczął, w konsekwencji kwestia opodatkowania dotacji nie była jeszcze interpretowana przez organy podatkowe. Nie wiadomo zatem, czy urzędnicy są w pełni świadomi zmian legislacyjnych oraz praktycznego ich wymiaru dla przedsiębiorców. O tym, czy kwestia ta będzie ostatecznie rozstrzygana z korzyścią dla nich i w zgodzie z ideą funduszy unijnych, przekonamy się dopiero w praktyce.

Rafał Pulsakowski, starszy konsultant w dziale doradztwa podatkowego PricewaterhouseCoopers w Krakowie

Zmiana definicji dotacji w sposób umożliwiający zwolnienie jej z opodatkowania może być spowodowana dążeniem do zapewnienia spójności zasad krajowych z ogólną intencją funduszy strukturalnych. Ze wsparcia pochodzącego z tych funduszy korzystać powinien bowiem jedynie beneficjent końcowy, czyli np. przedsiębiorca, a nie budżet państwa członkowskiego, który spełnia w tym wypadku rolę pośrednika w przekazywaniu funduszy. Zasada ta obowiązuje bez względu na formę finansowania programów operacyjnych (np. prefinansowanie) czy strukturę przepływów pieniężnych pomiędzy instytucjami zarządzającymi środkami pomocowymi. Do tej pory dotacja przeznaczona na cele nieinwestycyjne była opodatkowana, co powodowało, że beneficjent otrzymywał ją pomniejszoną o podatek. Zatem kwota do wykorzystania była realnie mniejsza, niż wynikało to z umowy podpisanej przez beneficjenta z instytucją wdrażającą.Zmiany legislacyjne, o których tu mowa, mogą istotnie zwiększyć korzyści wynikające z otrzymania dotacji. Z uwagi na aspekt podatkowy wartość faktycznie otrzymanego wsparcia powinna być realnie większa, tzn. dokładnie taka, jak w umowie o dofinansowanie.