– Słyszałem, że jednorazowy odpis amortyzacyjny stanowi pomoc de minimis. Podobno firma może nie otrzymać innych form pomocy z powodu przekroczenia określonych limitów. Może też nieświadomie skorzystać z jednorazowego odpisu, nie mając prawa do korzystania z pomocy de minimis. Czy rzeczywiście przedsiębiorcom grożą jakieś poważne konsekwencje?

– pyta czytelnik DF.

Od początku 2007 r. przedsiębiorcy mają możliwość skorzystania z jednorazowego odpisu amortyzacyjnego. Zasady, na jakich się to odbywa, określają art. 22k ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (updof) oraz art. 16k ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (updop). Zainteresowani muszą jednak uważać, zwłaszcza jeśli starają się o pomoc publiczną. Wartość odpisu zmniejsza bowiem limit tej pomocy. Może się zatem okazać, że przedsiębiorca chcący skorzystać z jednorazowego odpisu amortyzacyjnego zamiast zyskać – straci. W efekcie będzie musiał zwrócić pieniądze, i to z odsetkami.

Przepisy ograniczają możliwość korzystania z jednorazowego odpisu amortyzacyjnego tylko do małych podatników i rozpoczynających działalność gospodarczą (z pewnymi jednak ograniczeniami > patrz ramka). Mogą oni zdecydować się na jednorazowy odpis od wartości początkowej środków trwałych do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym równowartości 50 tys. euro. Limit ten przeliczany jest na złote według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok podatkowy, w którym środki trwałe zostały wprowadzone do ewidencji, w zaokrągleniu do 1000 zł (w 2007 r. jest to 199 000 zł). Przy określaniu limitu nie uwzględniamy jednak odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych o wartości początkowej nieprzekraczającej 3500 zł.

Nie od wszystkich środków trwałych odpis jest jednak możliwy. Przepisy mówią, że odnosi się on do zaliczonych do grup 3 – 8 Klasyfikacji Środków Trwałych, przy czym nie wchodzi w grę w wypadku samochodów osobowych.

Przypomnijmy, że z preferencyjnego odpisu można skorzystać nie wcześniej niż w miesiącu, w którym środki trwałe wprowadziliśmy do ewidencji. W następnym roku podatkowym odpisy możliwe są według metody degresywnej od wartości początkowej pomniejszonej o odpisy dokonane w pierwszym roku podatkowym lub według metody liniowej. Warto jednak pamiętać, by suma odpisów amortyzacyjnych, w tym naliczanych w pierwszym roku podatkowym oraz niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, nie przekroczyła wartości początkowej środków trwałych.

Dodajmy, że podatnik nie ma obowiązku korzystać z jednorazowej amortyzacji – może naliczać odpisy na ogólnych zasadach określonych w art. 22h ust. 4 updof (odpowiednio art. 16h ust. 4 updop), czyli w równych ratach co miesiąc, co kwartał albo jednorazowo na koniec roku podatkowego.

Przepisy updof oraz updop mówią, że jednorazowa amortyzacja stanowi pomoc de minimis udzielaną na zasadach określonych w aktach prawa wspólnotowego. Ma to duże znaczenie dla starających się o pomoc publiczną. Jeśli przedsiębiorca skorzysta z jednorazowej amortyzacji, limit pomocy publicznej ulegnie zmniejszeniu o wartość dokonanych odpisów.

Pomoc może być udzielana przedsiębiorstwom mikro, małym, średnim i dużym. Najczęściej jednak korzystają z niej małe i średnie firmy, a więc te, które w praktyce będą korzystały z jednorazowej amortyzacji.

Do pomocy de minimis – poza jednorazowym odpisem amortyzacyjnym – zaliczane jest m.in. umorzenie odsetek, rozłożenie podatku na raty czy odroczenie terminu jego płatności. W każdej z tych sytuacji przedsiębiorca musi uważać, by nie przekroczyć limitu dozwolonej pomocy.

Trzeba zatem pamiętać, że chodzi zarówno o sytuację, gdy w indywidualnej sprawie podatkowej wydawane jest postanowienie czy decyzja przyznająca ulgę podatkową lub ulgę w spłacie zobowiązań podatkowych, jak i o sytuację, gdy bezpośrednio na podstawie przepisów prawa, bez potrzeby wydawania indywidualnego rozstrzygnięcia, podatnik odnosi korzyści podatkowe. Tak jest wtedy, gdy korzysta z jednorazowego odpisu amortyzacyjnego.

Podatnicy chętnie korzystają z podatkowych oszczędności, nie zdając sobie sprawy z tego, że po wejściu Polski do UE każde zwolnienie czy ulgę w spłacie podatku trzeba analizować w kontekście pomocy publicznej. Przekroczenie limitów dozwolonej pomocy publicznej pociąga za sobą negatywne konsekwencje. Podatnik zobowiązany jest do zwrotu pieniędzy jako niedozwolonej pomocy publicznej, i to z odsetkami.

Podatnicy muszą zatem uważać na to, kiedy, ile i z jakiego tytułu otrzymali.

Pomoc przyznawana przedsiębiorcy jest liczona od dnia, w którym nabył prawo do skorzystania z niej. Może zdarzyć się, że firma nie zdąży jeszcze skorzystać z przyznanej jej pomocy, bo środki nie wpłyną na jej konto bankowe, a w praktyce już będą doliczane do pomocy faktycznie przez nią wykorzystanej.

Od początku 2007 r. limit pomocy de minimis wynosi 200 tys. euro (lub 100 tys. euro w sektorze transportu drogowego). Organy udzielające pomocy teraz, aby obliczyć jej wielkość w okresie trzyletnim, mogą cofać się maksymalnie do 2005 r. Okres trzyletni oblicza się bowiem, biorąc nie lata kalendarzowe przeliczane na dni, a więc 3 x 365, lecz lata podatkowe. Oznacza to, że pod uwagę brana jest wielkość pomocy de minimis udzielona przedsiębiorcy w danym roku podatkowym i w dwóch latach poprzedzających.

Organ, który przyznaje pomoc de minimis, ma obowiązek wydać zaświadczenie o jej udzieleniu. Zaświadczenie to jest źródłem informacji o wysokości wsparcia oraz o jego formie.

Wystarczy więc zsumować kwoty ze wszystkich zaświadczeń, by uzyskać informację o tym, jak dużą pomoc de minimis już dostaliśmy. Pozwoli to na bieżąco monitorować, czy dozwolony limit pomocy nie jest przekroczony. Do określania wartości pomocy służą również specjalne wskaźniki >patrz wypowiedź eksperta.

Piotr Trybała, partner w firmie KPT Doradcy Podatkowi

Sposób ustalenia wielkości pomocy publicznej określa rozporządzenie Rady Ministrów z 11 sierpnia 2004 r. Obliczamy ją m.in. na podstawie wskaźnika EDB (ekwiwalent dotacji brutto). Wyraża on kwotę pomocy, którą otrzymałby beneficjent pomocy lub podmiot ubiegający się o pomoc, gdyby uzyskał ją w formie dotacji, bez uwzględnienia opodatkowania podatkiem dochodowym. Rozporządzenie określa szczegółowy wzór obliczania wskaźnika EDB, w celu określenia wartości pomocy publicznej w formie przyśpieszonej amortyzacji. Wartość takiej pomocy odpowiada korzyściom, jakie uzyskuje przedsiębiorca w związku ze zmniejszeniem podstawy opodatkowania w danym roku, z tytułu podwyższonego odpisu amortyzacyjnego, w porównaniu z wartością odpisu, jaki uzyskałby przy zastosowaniu stawki maksymalnej, jaką można zastosować zgodnie z przepisami podatkowymi.

Renata Bugala, ekspert w Accreo Taxand sp. z o.o.

Przedsiębiorca ubiegający się o pomoc de minimis musi przedstawić oświadczenie o tym, że całkowita jej wartość, jak również innej pomocy państwa uzyskanej na pokrycie tych samych kosztów kwalifikowanych, na które ma być przeznaczona wnioskowana pomoc de minimis, nie przekroczyła 200 tys. euro w ciągu bieżącego roku budżetowego oraz dwóch poprzedzających go lat. Jeśli pułap ten zostanie przekroczony, pomoc traktowana jest jako niespełniająca warunków de minimis. W konsekwencji jest zwracana, jako przyznana niezgodnie z prawem. Zwrotowi podlega wartość przyznanej pomocy wraz z odsetkami jak dla zaległości podatkowych, płatnymi od dnia, w którym pomoc została udostępniona, do dnia, w którym dokonano zwrotu.

Jednorazowy odpis amortyzacyjny nie ma zastosowania do podatnika rozpoczynającego prowadzenie działalności gospodarczej, który w roku rozpoczęcia tej działalności a także w okresie dwóch lat, licząc od końca roku poprzedzającego rok jej rozpoczęcia:

- prowadził działalność gospodarczą samodzielnie lub jako wspólnik spółki niemającej osobowości prawnej lub

- działalność taką prowadził małżonek tej osoby, jeżeli między małżonkami istniała w tym czasie wspólność majątkowa.

Amortyzowane są maszyny i urządzenia z grupy 3 – 8 KŚT.Wartość odpisu w roku wprowadzenia do ewidencji – 50 000 euro

Standardowy okres amortyzacji – 60 miesięcy

Najszybszy okres amortyzacji – 54 miesiące według amortyzacji degresywnej (według współczynnika 2)

Przybliżona wartość EDB (wskaźnika przyjmowanego do określenia wartości pomocy publicznej w formie przyspieszonej amortyzacji) – 746 euro

Wartość innych form pomocy publicznej – 150 000 euro

Łączna wartość pomocy publicznej – 150 746 euro

Limit pomocy – 200 000 euro

W tej sytuacji samo dokonanie jednorazowego odpisu amortyzacyjnego nie powoduje przekroczenia pułapu pomocy de minimis. Jednak w razie uzyskiwania pomocy publicznej w innych formach (np. dotacje, ulgi) ma znaczenie dla obliczania łącznej dopuszczalnej pomocy dla danego przedsiębiorcy.

Przykład opracował Piotr Trybała, partner w firmie KPT Doradcy Podatkowi