Program partnerski z podwójnym VAT

Takie wnioski można wyciągnąć z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 26 września 2007 r. (III SA/Wa 1220/07).

Chodziło o rozliczenie programu partnerskiego uruchomionego przez bank. Otóż jego klienci korzystający z kart płatniczych są premiowani zniżką przy zakupach w sklepach partnera handlowego. Bank reklamuje całą akcję, a w materiałach wykorzystuje oczywiście nazwę i znak towarowy kontrahenta. I odwrotnie – partner handlowy informuje w swoich placówkach o profitach przysługujących klientom banku.

Korzyść jest więc obopólna – zniżka na zakupy przekonuje do posługiwania się kartą płatniczą (promowany jest produkt bankowy), a klienci banku chętniej skorzystają z oferty sklepu, w którym mają rabat (jest więc szansa na zwiększenie jego sprzedaży).

Są świadczenia, są korzyści, więc pojawia się też VAT. Czy nasze działania powodują powstanie obowiązku podatkowego? – o to bank zapytał swój urząd skarbowy. Argumentował, że nie świadczy usługi promocyjnej, lecz tylko informuje o atrakcjach związanych z posiadaniem karty płatniczej.

Organy podatkowe nie miały wątpliwości – bank świadczy odpłatnie usługi i powinien je opodatkować. Całą akcję przyrównały do umowy barterowej, gdzie należność stanowi świadczenie wzajemne. Jego wartość jest podstawą opodatkowania.

Warszawski WSA jest podobnego zdania. Podkreślił, że opodatkowana powinna być każda czynność lub zachowanie, w którym biorą udział przynajmniej dwie strony i które wpływa na ich sytuację. Odbiorcą świadczenia jest ten, kto uzyskuje określoną korzyść. W tej sprawie jest to partner handlowy. W wyniku wykonywanych przez bank czynności ma się bowiem zwiększyć jego obrót. Czy usługa jest odpłatna? Jak czytamy w wyroku: „Przez »odpłatność« należy rozumieć prawo podmiotu świadczącego do żądania od kontrahenta lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub jej ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego) z tytułu wykonania danego świadczenia. Zobowiązanie świadczeniobiorcy może mieć postać obowiązku świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także inną postać, np. przekazania korzyści materialnych lub niematerialnych w zamian za świadczoną usługę”.

Bank świadczy więc odpłatną usługę, mimo że nie otrzymuje wynagrodzenia w pieniądzu. Jak ustalić jej wartość? Zdaniem sądu podstawą opodatkowania jest tu otrzymane świadczenie wzajemne.

Na poparcie swojej tezy sąd przywołał dwa orzeczenia ETS. W pierwszym (102/86) stwierdzono, że czynność jest odpłatna, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie świadczącego usługę. Z drugiego (C-154/80) wynika, że gdy wykonujący usługę otrzymuje świadczenie wzajemne, powinien ją opodatkować. Musi jednak mieć możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia.

Wprawdzie wyrok dotyczy tylko banku, ale przy takim stanowisku VAT co do zasady powinien również odprowadzić jego partner handlowy. Też bowiem wykonuje usługę – promuje produkt bankowy – a odpłatnością jest wzajemne świadczenie. Wychodzi więc na to, że obie strony muszą wystawić fakturę za swoje działania. Taka operacja może być neutralna dla podatników – VAT należny i naliczony się równoważy – ale w wypadku banku akurat tak nie będzie. Jego podstawowa działalność to usługi finansowe, a te są zwolnione z podatku. Zasadniczo prawo do odliczenia VAT jest więc ograniczone do sytuacji, gdy zakupy są związane z innymi – opodatkowanymi – czynnościami. Wyrok jest niekorzystny dla podatnika, ale moim zdaniem nie przesądza, że świadczenia w ramach programu partnerskiego będą zawsze opodatkowane. Wszystko zależy od konstrukcji danej umowy i okoliczności sprawy. Może być tak, że przykładowo jeden z partnerów po prostu użycza swoich składników majątku na potrzeby programu. To czynność nieodpłatna i wykonywana w interesie swojego przedsiębiorstwa. Nie będzie więc opodatkowana.

Nie można uznać za świadczenie odpłatnej usługi działań, które mają po prostu ułatwić realizację programu. Jak podkreślił WSA w uzasadnieniu omawianego wyroku: „nie wszystkie świadczenia wzajemne między kontrahentami będą stanowiły odrębne czynności podlegające opodatkowaniu. Dotyczy to sytuacji, gdy w celu wykonania danego świadczenia usługobiorca musi (lub chce) udostępnić swój majątek usługodawcy bądź w inny sposób »ułatwić« świadczenie usługi na swoją rzecz. Takie użyczenie majątku oczywiście nie stanowi odrębnej czynności opodatkowanej, w szczególności dlatego że jest czynnością nieodpłatną niezależnie od tego, czy wpływa ona na cenę danego świadczenia, czy nie, przy czym na pewno jest to czynność związana z przedsiębiorstwem podatnika”.